Cô giáo Hà Nội chỉ cách ôn tập, làm bài thi lớp 10 môn Văn đạt điểm cao

Cô Bùi Cúc cho hay, để chuẩn bị tốt cho kỳ thi vào lớp 10, học sinh cần kết hợp nhiều phương pháp học môn Văn như: đọc hiểu kỹ lưỡng, liên hệ thực tế, sử dụng sơ đồ tư duy, luyện viết bài và tham khảo tài liệu mở rộng.

Trước tiên, học sinh cần chăm chỉ tham khảo kiến thức từ nhiều nguồn như sách báo, internet, thậm chí cả AI… để nâng cao hiểu biết; đọc tài liệu đáng tin cậy để học hỏi cách phân tích, lập luận, đưa dẫn chứng. Các em lưu ý việc sử dụng AI tra cứu nhanh chóng nhưng cũng luôn phải kiểm chứng và đối chiếu với nguồn tài liệu chính thống. Đồng thời, đọc sách, truyện, theo dõi thời sự để phát triển tư duy phản biện, mở rộng góc nhìn, nâng cao kỹ năng phân tích và mở rộng kiến thức thực tế, hình thành thói quen học tập chủ động và có phương pháp tiếp cận thông tin hiệu quả.

Theo cô, sử dụng sơ đồ tư duy là một cách hiệu quả để hệ thống hóa kiến thức như: tóm tắt nội dung văn bản, hệ thống đặc điểm nhân vật… Cách này giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách trực quan, logic, dễ học và dễ ôn tập lại trước kỳ thi. Các em cũng nên tìm hiểu, luyện đọc các văn bản về nhiều chủ đề đa dạng như tình yêu quê hương, gia đình, nghị lực sống, ý chí vươn lên hay trách nhiệm với xã hội...

Việc ôn tập luôn cần đi kèm với thực hành. Các em nên luyện tập viết các đoạn văn, bài văn theo đề, sau đó tự đánh giá bài làm và nhờ giáo viên sửa lỗi. Nên luyện viết mỗi ngày một bài tập nhỏ để thành thói quen, bắt đầu từ đoạn ngắn đến bài văn hoàn chỉnh.

Cô Bùi Cúc (giáo viên Trường THCS Hoàng Mai, Hà Nội) cùng học trò. Ảnh: NVCC

Bên cạnh đó, việc nắm được cấu trúc bài thi vào lớp 10 cũng rất quan trọng.

Các em cần nắm chắc thời gian làm bài, cấu trúc đề thi. Thời gian làm bài môn Văn là 120 phút. Nội dung gồm 2 phần: Phần 1 - Đọc hiểu có thể đa dạng thể loại văn bản khoảng 4-5 câu hỏi (4 điểm); Phần 2 - Viết - Nghị luận văn học và nghị luận xã hội (6 điểm), đoạn văn khoảng 200 chữ và bài nghị luận 400 chữ.

Việc phân chia thời gian hợp lý rất quan trọng. Học sinh nên dành 30-35 phút cho phần đọc hiểu, 30 phút cho đoạn văn nghị luận văn học và 40 phút cho bài nghị luận xã hội; nếu có thể, dành 5-10 phút cuối để đọc lại và chỉnh sửa bài viết.

Thông thường, phần đọc hiểu có các dạng câu hỏi để học sinh xác định được thông tin cơ bản như: gọi tên, nêu, chỉ ra, liệt kê, trình bày, xác định (đặc điểm kiểu văn bản/thể loại, phương thức biểu đạt chính, biện pháp tu từ, từ ngữ, hình ảnh đặc biệt trong văn bản). Hay là dạng câu hỏi lý giải nghĩa (nghĩa của từ, câu, hình ảnh...), phân tích (đặc điểm kiểu văn bản, thể loại, tác dụng của biện pháp tu từ…), chỉ ra, xác định (chủ đề, thông điệp, tình cảm, cảm xúc của người viết, luận đề, luận điểm…), tóm tắt (các ý chính của một đoạn, nội dung văn bản…) hoặc nhận xét, đánh giá (nội dung, hình thức, cách lập luận, đề tài, cách chọn lọc và sắp xếp thông tin, thái độ và quan điểm của người viết...).

Các câu hỏi vận dụng, liên hệ, mở rộng và suy luận từ nội dung văn bản như: rút ra bài học từ văn bản và liên hệ với thực tiễn cuộc sống hay quan điểm cá nhân về một vấn đề đặt ra trong văn bản.

Các em cần tư duy sáng tạo, không chỉ trả lời đúng trọng tâm mà cần có cách lý giải sâu sắc, kết hợp với dẫn chứng phù hợp, vận dụng thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh để bài viết sinh động, thuyết phục, biết cách mở rộng vấn đề, đưa ra quan điểm cá nhân, liên hệ thực tế, vận dụng kiến thức ngoài sách vở để làm bài thêm sâu sắc cùng với kỹ năng trình bày bài viết khoa học.

Về phần viết, học sinh cần tạo thành văn bản hoàn chỉnh (đoạn văn, bài văn) trình bày ý kiến, quan điểm... Ví dụ, đối với đoạn văn nghị luận văn học, các em chú ý nhấn mạnh giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật, chuẩn mực và sáng tạo về ngôn ngữ, chú ý tính nhân văn, thông điệp giáo dục lòng nhân ái, khoan dung, hướng tới chân - thiện - mĩ, tình yêu thiên nhiên… Còn đối với bài văn nghị luận xã hội, các em cần nắm vững cấu trúc bài viết, luyện cách triển khai nội dung, dẫn chứng cần chân thực, cụ thể, có thể lấy từ sách báo, thời sự, tấm gương thực tế, biết phản biện những suy nghĩ sai lệch, tiêu cực liên quan đến vấn đề để làm bài viết sâu sắc hơn. Biết cách so sánh, đối chiếu với các vấn đề tương tự để mở rộng phạm vi tư duy, chú ý giọng văn tự nhiên, khách quan, sâu sắc.

Cô Cúc cho rằng, khi có chiến lược học tập hợp lý và kiên trì rèn luyện, học sinh sẽ tự tin đạt kết quả tốt trong kỳ thi quan trọng này.

Thanh Hùng