Cố đô Huế bước vào vận hội mới

Trở thành thành phố trực thuộc Trung ương sẽ mở ra cho Huế nhiều thời cơ mới

Hơn 30 năm khát vọng và nỗ lực

Trong đêm 29/12/2024, tại Quảng trường Ngọ Môn lịch sử, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trao Nghị quyết 175/2024/QH15 của Quốc hội về việc thành lập TP. Huế trực thuộc Trung ương cho chính quyền và nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế. Đây được xem là thời điểm lịch sử của vùng đất này.

Bí thư Thành ủy TP. Huế, ông Lê Trường Lưu cho biết, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương là sự kiện trọng đại, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển của địa phương. Đây là thành quả của quá trình nỗ lực, quyết tâm, phấn đấu không ngừng của cả hệ thống chính trị, toàn dân, của các thế hệ lãnh đạo qua các thời kỳ.

“Mục tiêu, khát vọng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thừa Thiên Huế đến hôm nay đã thành hiện thực. TP. Huế đã bước sang một giai đoạn mới, giai đoạn xây dựng và phát triển với tâm thế là thành phố di sản văn hóa đầu tiên của Việt Nam. Đây là nền tảng quan trọng, tạo động lực, khí thế mới để Huế tiếp tục phát huy truyền thống lịch sử và cách mạng vẻ vang, xây dựng và phát triển thành một đô thị di sản thông minh và giàu bản sắc, tiếp tục phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế, tạo bứt phá để phát triển nhanh và bền vững”, ông Lê Trường Lưu khẳng định.

Ngược dòng thời gian, Huế hôm nay, Phú Xuân xưa kia từng là kinh đô qua các triều đại Tây Sơn, triều Nguyễn… Do vậy, trong dòng chảy lịch sử, Huế luôn giữ một vị trí, vai trò vô cùng quan trọng trên dải đất hình chữ S. Chính những đặc điểm này đã làm cho Huế có những nét riêng không nơi nào có được về mặt văn hóa, vừa giữ nét cổ kính, trầm mặc, trang nghiêm, vừa hiện đại.

TP. Huế chính thức được thành lập sau ngày 2/9/1945 tại Sắc lệnh số 77 ngày 21/12/1945 của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam (cùng với các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Vinh, Đà Nẵng, Đà Lạt, Sài Gòn). Năm 1989, sau khi tái lập tỉnh Thừa Thiên Huế trở lại từ tỉnh Bình Trị Thiên, TP. Huế trở thành đơn vị hành chính trực thuộc tỉnh. Đến năm 1992, Huế trở thành đô thị loại II và đến năm 2005, chính thức được công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.

Vấn đề đưa tỉnh Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương được đề cập lần đầu vào những năm 1990 sau khi chia tách tỉnh Bình Trị Thiên. Khi ấy, Thủ tướng Võ Văn Kiệt có mong muốn tỉnh Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, là trung tâm giáo dục, y tế, văn hóa lớn của cả nước, là đầu tàu của miền Trung. Tuy nhiên, việc xây dựng và thông qua đề án của tỉnh khi đó gặp phải những khó khăn do quy mô hạ tầng đô thị, dân số, kinh tế - xã hội… còn nhiều thứ chưa đạt.

Năm 2014, tỉnh Thừa Thiên Huế tiếp tục xây dựng đề án lên thành phố trực thuộc trung ương trình Chính phủ, Bộ Chính trị xem xét. Đến năm 2019, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 54 xác định rõ, năm 2025 tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên nền tảng bảo tồn và phát huy giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hóa Huế.

Ngày 30/8/2024, Chính phủ ban hành Quyết định số 924/QĐ-TTg về việc công nhận khu vực tỉnh Thừa Thiên Huế dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương đạt tiêu chí đô thị loại I. Đến ngày 30/11/2024, các đại biểu Quốc hội đã nhấn nút thông qua Nghị quyết số 175/2024/QH15 về việc thành lập TP. Huế trực thuộc Trung ương trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số tỉnh Thừa Thiên Huế.

Như vậy, trải qua hơn 30 năm chờ đợi, nỗ lực và cố gắng, “giấc mơ lên Trung ương” của nhiều người, nhiều thế hệ người dân Huế đã trở thành hiện thực. So với 30 năm trước, tầm vóc và vị thế của Huế hôm nay đã khác. Huế đã từng bước xây dựng và trở thành trung tâm văn hóa, du lịch, giáo dục, đào tạo, y tế chuyên sâu của cả khu vực miền Trung.

Chủ tịch UBND TP. Huế, ông Nguyễn Văn Phương cho biết, sau 4 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2020 - 2025), Huế đã có 11/15 chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch. Tốc độ tăng trưởng kinh tế GRDP bình quân giai đoạn 2021 - 2024 đạt 6,94%/năm - là mức khá so với các tỉnh, thành phố trong vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung.

GRDP bình quân đầu người đạt 2.840 USD. Thu ngân sách tăng bình quân 9,75%/năm, trong đó, năm 2024 thu ước đạt khoảng 13.600 tỷ đồng, tăng 12% so với cùng kỳ. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2021 - 2024 tăng trưởng bình quân 8,7%/năm. Kết cấu hạ tầng đô thị được đầu tư theo hướng đồng bộ, hiện đại, có tác động lan tỏa, tạo không gian và động lực cho phát triển bền vững. Quy hoạch tỉnh, Quy hoạch chung đô thị đã được phê duyệt. Các đề án quan trọng phục vụ mục tiêu xây dựng thành phố trực thuộc Trung ương cũng đã hoàn thành.

Phát triển xứng tầm thành phố trực thuộc Trung ương

Tại Lễ công bố Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập TP. Huế trực thuộc Trung ương và Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của TP. Huế, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Huế là vùng đất văn hiến, văn hóa đặc sắc, là nơi duy nhất ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á với 8 di sản được UNESCO ghi danh, trong đó có Di sản thế giới được UNESCO công nhận từ năm 1993 và trở thành thành viên chính thức của mạng lưới di sản quốc tế. Đây chính là yếu tố, tiêu chuẩn đặc thù của thành phố trực thuộc Trung ương có tính chất “đô thị di sản” đầu tiên của Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội ghi nhận: “Nhìn lại chặng đường xây dựng và phát triển, Huế rất nỗ lực chuyển mình và đạt được nhiều kết quả hết sức quan trọng. Huế đã xây dựng được mô hình đô thị theo hướng đô thị di sản, sinh thái, cảnh quan thân thiện với môi trường. Hình thành và phát triển các trung tâm về văn hóa, du lịch, trung tâm giáo dục và đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, trung tâm y tế chuyên sâu của khu vực và cả nước. Công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản đạt được nhiều kết quả quan trọng. Kinh tế đạt mức tăng trưởng khá, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên. Quốc phòng, an ninh được giữ vững. Công tác xây dựng Đảng, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí được đạt kết quả tích cực”.

Chủ tịch Quốc hội chỉ đạo, chính quyền TP. Huế phải có kế hoạch cụ thể, rõ ràng, khả thi để giải quyết những khó khăn, thách thức khi trở thành thành phố trực thuộc Trung ương như: Việc thay đổi mô hình quản lý nhà nước từ tỉnh sang thành phố trực thuộc trung ương với mức độ đô thị hóa cao hơn, bộ máy chính quyền phải được tổ chức thống nhất, chuyên sâu, chuyên nghiệp hơn để vận hành thông suốt, hiệu quả, đáp ứng tốt chức năng quản lý nhà nước, nhất là các nhiệm vụ về quản lý đô thị, trật tự xây dựng, quản lý đất đai, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Bên cạnh đó, Huế phải tập trung ưu tiên cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu; ưu tiên phát triển các ngành dịch vụ có lợi thế; phát triển du lịch dựa trên nền tảng phát huy giá trị di sản, văn hóa; phát triển công nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, có hàm lượng công nghệ cao, thân thiện với môi trường; phát triển nông nghiệp công nghệ cao, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Tập trung huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng phát triển đô thị, hạ tầng sản xuất và phát triển kinh tế. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh gắn với chính quyền số, dịch vụ đô thị thông minh.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị chính quyền TP. Huế phải đặc biệt chú trọng thực hiện các chính sách đổi mới khoa học, công nghệ hướng tới phát triển xanh, đáp ứng mục tiêu đề ra tại các chiến lược và chương trình quốc gia về bảo vệ môi trường, tăng trưởng xanh, sử dụng công nghệ sạch.

“Huế sẽ tiếp tục phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực để đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá để trở thành một thành phố trực thuộc trung ương bình yên, đáng sống, một Huế xanh, hiện đại, thông minh, hạnh phúc”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tin tưởng.

Ngọc Tân