Cơ chế tháo gỡ 'điểm nghẽn' pháp luật - quy trình xử lý theo hướng rút gọn

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Thảo luận tại hội trường, nhiều ý kiến đồng tình cần cơ chế đặc biệt để kịp thời tháo gỡ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Dự thảo Nghị quyết đưa ra cơ chế đặc biệt cho phép Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý các nội dung vướng mắc trong luật, nghị quyết của Quốc hội trong thời gian chờ sửa đổi chính thức.

Bên cạnh đó, quy trình xử lý được thiết kế theo hướng rút gọn, đảm bảo tính linh hoạt, kịp thời nhưng vẫn giữ chặt chẽ trong kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Các ý kiến đều thống nhất cao về sự cần thiết ban hành Nghị quyết, tạo cơ sở pháp lý cho Chính phủ kịp thời xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật gây ra; đồng thời nhấn mạnh tính cấp thiết từ mục tiêu phát triển đã xác định.

Theo các đại biểu, để vượt qua bẫy thu nhập trung bình, chúng ta cần tốc độ tăng trưởng cao và bền vững như mô hình của Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore... đã từng thực hiện. Nếu không tháo ngay những "điểm nghẽn của điểm nghẽn" thì mục tiêu đề ra khó hoàn thành.

Trong khi đó, một số đại biểu cho rằng dự thảo mới chỉ tập trung vào cấp trung ương mà chưa tính đến các khó khăn, chồng chéo trong hệ thống văn bản ở địa phương. Đại biểu Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) đề nghị cần bổ sung cơ chế tương tự cho Ủy ban nhân dân và Thường trực Hội đồng nhân dân cấp tỉnh để xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh tại địa phương.

Đề cập tới chất lượng công tác xây dựng pháp luật, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cho rằng cần đổi mới cách làm luật theo hướng sát thực tiễn hơn, đặc biệt là tăng cường tham vấn chuyên gia, nhà khoa học ngay từ giai đoạn soạn thảo. Đại biểu mong muốn, Nghị quyết này chỉ là tình huống tạm thời, không phải kéo dài hay lặp lại. Muốn vậy, chất lượng luật khi ban hành phải được nâng lên. Các cơ quan cần tập trung vào các buổi tọa đàm, lấy ý kiến sâu, kỹ ngay từ đầu, như vậy khi trình Quốc hội thông qua mới thực sự hiệu quả.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Phát biểu tiếp thu, giải trình làm rõ các ý kiến đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trân trọng cảm ơn những ý kiến phát biểu rất tâm huyết, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội. Nhiều ý kiến phát biểu rất hợp lý, xác đáng và cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu để chỉnh lý dự thảo nghị quyết báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện trình Quốc hội xem xét thông qua.

Về phạm vi điều chỉnh, một số đại biểu cũng đề nghị cần phải loại trừ những nội dung liên quan đến các yếu tố nền tảng, yếu tố hiến định, yếu tố về quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, những nội dung liên quan đến các luật về tố tụng tư pháp, liên quan đến quyền con người, quyền công dân không áp dụng nghị quyết này. Nội dung này Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã có thông báo và các đại biểu cũng phát biểu rất nhiều, Cơ quan soạn thảo hoàn toàn đồng tình và tiếp thu để chỉnh lý nội dung này.

Một số đại biểu đề nghị rằng xem xét nên mở rộng cơ chế này để áp dụng đối với văn bản của các địa phương hay không, Bộ trưởng cho biết, mục tiêu của nghị quyết này là Quốc hội ban hành một nghị quyết khung để trên cơ sở đó Chính phủ sẽ triển khai rà soát tất cả những nội dung văn bản quy phạm pháp luật có vướng mắc do chính văn bản đó hoặc là trong quá trình áp dụng và thi hành pháp luật. Việc này áp dụng cả ở phía địa phương, còn đối với văn bản của địa phương mà có mâu thuẫn, chồng chéo thì hoàn toàn thuộc về quyền của các chủ thể ban hành văn bản quy phạm pháp luật của địa phương, việc này Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã có cơ chế và cũng không hạn chế.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi năm 2025 đã bổ sung cơ chế tham vấn chính sách. Đây là một điểm mới để nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật.

Bộ trưởng nhấn mạnh, các Ủy ban của Quốc hội hoàn toàn có thể chủ động tổ chức hội thảo, mời chuyên gia, nhà khoa học, người có thực tiễn tham gia đóng góp ngay từ khi soạn thảo. Dự kiến, sau khi được thông qua, Nghị quyết sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và áp dụng đến hết ngày 28/2/2027, nhằm xử lý kịp thời những "điểm nghẽn" pháp lý đang cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội.

Đỗ Bình/vnanet.vn