Chuyện những người 'trồng hoa dại' ở Xuyên Mộc

Cảm hóa phạm nhân trốn trại 11 lần

Thời gian trước, nhắc tới PN Nguyễn Hồng Hải (sinh năm 1970, quê Hà Nội), Ban Giám thị, Hội đồng Cán bộ, quản giáo của Trại giam Xuyên Mộc (Bộ Công an, đóng tại Bà Rịa-Vũng Tàu) đều tỏ ra ngán ngẩm, vì bao năm qua, PN này luôn “nổi trội” những “thành tích quậy phá”. Trong gần 30 năm vào tù ra tội, Hải liên tục phạm tội, nhất là đã tìm cách trốn trại 11 lần, trong đó trốn thoát 6 lần, bị bắt lại 5 lần. Chưa kể trong quá trình thi hành án tại các trại giam, Hải còn tiếp tục phạm tội mới. Từ mức án ban đầu chỉ 24 tháng tù về tội Trộm cắp tài sản, sau đó Hải phải thụ án hơn 20 năm tù. Đến nay, Hải đã chấp hành án được 15 năm 9 tháng (tính đến ngày 31/10/2024)…

Theo Thiếu tá Ninh Văn Công, Đội trưởng Giáo dục Hồ sơ Trại giam Xuyên Mộc, Hải là một trường hợp PN đặc biệt nhất vì có thời gian bị giam riêng, có lần trốn trại và có tiền án tiền sự thuộc loại… nhiều nhất Việt Nam!

Trung tá Lê Như Cường trao quyết định đặc xá năm 2024 cho các phạm nhân.

Hải là con thứ hai trong gia đình có 3 chị em, học đến lớp 11, Hải nghỉ học để học sửa xe máy, và cũng từ đó cuộc đời Hải là những chuỗi ngày “vào tù ra tội” liên tiếp. Mới 16 tuổi, Hải đã có hai lần đi trộm cắp tài sản; năm 19 tuổi, Hải bị TAND TP Hà Nội tuyên án 18 tháng tù về tội Trộm cắp tài sản. Khi vừa hết án trở về, Hải lập tức tái phạm tội cũ và lại lĩnh án 24 tháng tù.

Nhưng cũng như lần trước, ra tù Hải lại cùng một đối tượng khác tiếp tục đi lấy trộm 3 chiếc xe máy và bị Công an quận Đống Đa, Hà Nội bắt giữ. Trong thời gian bị tạm giam, Hải đã trốn khỏi Trại tạm giam Công an Hà Nội rồi bôn ba khắp nơi phạm tội và lãnh án chồng án. Tính tới năm 2002, tổng cộng Hải phải chấp hành chung cho nhiều bán án là 22 năm 11 tháng 25 ngày…

Đến cuối tháng 6/2003, Hải được đưa đến thụ án tại Trại giam Xuyên Mộc. Tại đây, Hải tiếp tục gây ra hàng loạt “chiến tích” mới. Đầu tiên, Hải tìm cách phá cùm trốn trại nhưng bị phát hiện, ngăn chặn. Tiếp đó, Hải nhiều lần gây thêm tội Cố ý gây thương tích khiến hai PN bị thương tích nặng - người bị bỏng, tỷ lệ thương tật 29% do Hải đốt hai can nhựa cho chảy ra sau đó úp vào mặt PN trong lúc người này đang ngủ, gây thương tích nặng; người bị hỏng một mắt, tràn khí màng phổi, tỷ lệ thương tật 15%. Với các tội trạng này, Hải lãnh thêm mức án 5 năm tù. Tổng hợp hình phạt và trừ đi thời gian đã thi hành án, Hải phải chịu mức án 19 năm 8 tháng 7 ngày tù (thời hạn tù tính từ ngày 16/6/2009).

Thiếu tá Ninh Văn Công cho biết, Hải đã trốn trại tất cả 11 lần, và mỗi lần trốn thoát, Hải lại thay tên đổi họ, để tiếp tục phạm tội. Trong hành trình phạm tội khắp Bắc chí Nam của mình, các trại giam đều nhận định Hải là PN cực kỳ nguy hiểm, manh động táo tợn, thủ đoạn phạm tội rất tinh vi và xảo quyệt…

Năm 2013, khi Đại tá Nguyễn Trọng Tuấn về làm Giám thị Trại giam Xuyên Mộc thời kỳ đó, sau khi xem hồ sơ PN, ông đã vào nói chuyện, vừa động viên, vừa nói rõ tình hình cho Hải biết, đồng thời hứa với Hải rằng nếu có dịp ra Hà Nội công tác thế nào ông cũng ghé thăm gia đình Hải…
Hải nghe vậy cũng không lưu tâm mấy vì chỉ nghĩ rằng đó là lời nói cho vui của vị Giám thị với một PN như Hải… Nhưng sau đó khoảng một tháng, Hải bất ngờ nhận được thư của mẹ và mẹ gọi điện vào nói chuyện, thông báo việc Giám thị đã ra tận nhà ở Hà Nội thắp hương cho người cha đã mất của Hải và động viên bà liên lạc, khuyên nhủ con trai vẫn còn cơ hội, vấn đề là do Hải cố gắng ra sao... Hành động bất ngờ của vị Giám thị và sau đó mẹ Hải cũng vào trại để thăm đã khiến Hải suy nghĩ lại mọi việc.

Cứ thế, Hải dần thay đổi tích cực và chăm chỉ lao động cải tạo, chấp hành đúng nội quy của trại. Ngày 25/5/2019, Hải đã được khen thưởng vì đạt thành tích trong lao động, học nghề 6 tháng đầu năm 2019. Ngày 24/9/2024, Hải được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 7 tháng. Đặc biệt, gần đây nhất, ngày 22/10/2024, Hải đã được biểu dương vì có thành tích trong Hội thi tìm hiểu, tuyên truyền phòng chống ma túy trong PN năm 2024 với chủ đề “Ngày trở về”…

Hành trình lan tỏa yêu thương

Một PN cộm cán khác là Đỗ Ngọc Thạch (sinh năm 1975, ngụ quận 10, TP Hồ Chí Minh) mang án Chung thân với các tội danh: Giết người; Cướp giật tài sản; Trốn khỏi nơi giam giữ. PN này cũng có 7 tiền án với các tội danh kể trên cùng hơn 20 lần vi phạm kỷ luật trong trại, trong đó nhiều nhất là hành vi đánh PN khác và gây rối, trốn khỏi trại giam…

Đỗ Ngọc Thạch có biệt danh là Thạch “đen”. Bố mẹ mất, Thạch “đen” trở thành một kẻ lang bạt khi còn ở tuổi vị thành niên. 18 tuổi, Thạch đã nhận mức án 12 tháng tù về tội Cướp giật tài sản. Ra tù chưa lâu, Thạch tiếp tục cùng đồng bọn “ngựa quen đường cũ”, nên cái vòng vào tù - ra tội tái diễn liên tục. Cứ thế từ năm 1994 đến 2005, Thạch đã lần lượt thi hành 4 bản án hình sự về tội Cướp giật tài sản với tổng hình phạt hơn 17 năm tù.

Trại giam Xuyên Mộc tổ chức nhiều hoạt động để động viên, khuyến khích phạm nhân yên tâm rèn luyện, cải tạo tiến bộ.

Năm 2006, trong lúc đang thi hành án phạt tù tại Trại giam Xuân Phước - Bộ Công an (huyện Đồng Xuân, Phú Yên), Thạch trốn trại, nhưng đã bị Cảnh sát bảo vệ truy bắt kịp thời. Lần này, lãnh án 4 năm tù, cùng với bản án chưa thi hành hành xong, Thạch “đen” phải chấp hành hơn 11 năm tù.

Tại Trại giam Xuân Phước, Thạch thường xuyên vi phạm nội quy. Đầu tháng 4/2008, Thạch và PN Nguyễn Ngọc Anh (sinh năm 1974, ở TP Hồ Chí Minh) giam giữ chung ở buồng số 2 Phân trại K2 xảy ra mâu thuẫn, Thạch “đen” đã đánh và siết cổ Ngọc Anh đến chết. Tháng 10/2008, TAND tỉnh Phú Yên tuyên án Chung thân đối với Thạch về tội Giết người…

Sau khi chuyển về thi hành án tại Trại giam Xuyên Mộc, Thạch liên tục vi phạm kỷ luật trại giam với các hành vi: Gây rối, trốn khỏi trại giam, đánh PN… Để giải quyết “ca khó” này, Ban Giám thị, Hội đồng Cán bộ đã dành thời gian, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, nguyên nhân phạm tội và động viên, giúp đỡ PN này… Các cán bộ trại hiểu rằng tận sâu thẳm trong con người PN này vẫn luôn mong muốn được làm lại cuộc đời, được làm người lương thiện… Vì thế các quản giáo đã đánh đúng tâm lý, thức tỉnh lương tri của Thạch để thay đổi hành vi. Nhờ đó có sự chuyển biến tích cực, gần đây PN này đã được giảm án một lần từ Chung thân xuống 30 năm (vào tháng 5/2023)…

Hay PN Huỳnh Văn Tỷ cũng là trường hợp đặc biệt nguy hiểm, khó cải tạo… Tỷ có tên thường gọi là Tắn (sinh năm 1984, ngụ Bà Rịa-Vũng Tàu), là con út trong gia đình có tất cả 6 người con. Tỷ bỏ học từ năm lớp 3 và theo các bạn xấu la cà, lêu lổng khiến Tỷ liên tiếp vướng vào vòng lao lý. Năm 2003, khi mới 19 tuổi, Tỷ đã bị TAND huyện Tân Thành xử phạt 30 tháng tù về tội Trộm cắp tài sản.

Tháng 11/2005, vừa mới được ra trại, Tỷ lại cùng nhiều “chiến hữu” liên tiếp nhiều lần đi cắt trộm dây điện mang bán lấy tiền chia nhau ăn chơi. Với tội danh “Phá hủy công trình, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia”, Tỷ bị phạt 13 năm tù… Tháng 12/2006, Tỷ nhập Trại giam Xuyên Mộc thi hành án. Và tại đây, Tỷ liên tục vi phạm kỷ luật như đánh PN khác gây thương tích, chống lệnh của cán bộ, có ý định trốn trại…

Theo Trung tá Phạm Thanh Xuân, cán bộ Trại giam Xuyên Mộc, do Tỷ liên tục xếp loại cải tạo kém, đã 14 lần có hành vi vi phạm nội quy trại giam bị xử lý kỷ luật nên Tỷ có một thời gian dài không được cha mẹ hay người thân thăm nuôi. Để cảm hóa được PN cộm cán này, Ban Giám thị, Hội đồng Cán bộ và các cán bộ quản giáo đã phải mất rất nhiều công sức, thời gian. Sau khi tìm hiểu kỹ hoàn cảnh gia đình và tâm tư tình cảm, Trại đã cử cán bộ tới tận gia đình nói chuyện với cha mẹ của Tỷ để cùng phối hợp giáo dục, khuyên bảo giúp PN thay đổi tốt hơn. Tại Hội nghị Gia đình phạm nhân 2019, Tỷ vô cùng bất ngờ khi được mẹ đến thăm và ngồi ăn cơm cùng mẹ…

Trung tá Lê Như Cường, Giám thị Trại giam Xuyên Mộc cho biết: Trại hết sức coi trọng công tác tổ chức học tập, giáo dục, tư vấn cho PN, coi đây là chìa khóa để thực hiện thành công mọi mục tiêu, để PN nhận ra quá khứ lỗi lầm, phấn đấu trở thành người công dân có ích cho gia đình và xã hội.

Phú Lữ