Chuyên gia quốc tế bình luận về cuộc đua AI tại các nước ASEAN

Các nước ASEAN tranh đua vị trí trung tâm AI hàng đầu khu vực

Theo CNBC, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 quốc gia với tổng dân số 672 triệu người, cùng với hơn 200 triệu người trong độ tuổi từ 15-34 tuổi, dân số trẻ và am hiểu công nghệ, giúp dễ dàng thích nghi với các tiến bộ công nghệ mới. Khi kết hợp với sự hỗ trợ từ chính phủ trong việc thúc đẩy công nghệ AI, khu vực này đang đứng trước cơ hội lớn để nâng cao năng suất và mở rộng các cơ hội nghề nghiệp cho người lao động.

CNBC dẫn lời của chuyên gia Jun Le Koay từ công ty tư vấn Access Partnership: “Trí tuệ nhân tạo có thể nâng cao năng suất đáng kể trong các ngành công nghiệp. Sự cải thiện hiệu quả này sẽ dẫn đến mức thu nhập cao hơn cho tất cả người lao động. Khi các ngành công nghiệp biết cách tận dụng công nghệ AI, những công việc mới xuất hiện sẽ đòi hỏi kỹ năng về AI. Quá trình phát triển này tạo cơ hội cho các tầng lớp thu nhập thấp có thể học hỏi kỹ năng mới và chuyển sang những công việc có thu nhập cao hơn”.

ASEAN có một số lợi thế nổi bật so với châu Âu và Mỹ như dân số trẻ và am hiểu công nghệ. Ảnh minh họa: Hà Anh/Mekong ASEAN.

Sự bùng nổ của AI tạo ra cơ hội cho Đông Nam Á tận dụng cơ sở hạ tầng hiện có. Ông Jun Le Koay tin rằng, các quốc gia Đông Nam Á đã có những bước tiến lớn trong việc tăng đáng kể khả năng truy cập Internet trong thập kỷ qua, điều này đã tạo ra một nhóm dân số bản địa kỹ thuật số sẵn sàng áp dụng và đổi mới với AI. Với tỷ lệ người dùng smartphone dao động từ 65% đến 90% tại các quốc gia ASEAN, các chuyên gia kỳ vọng rằng, tốc độ phổ biến của AI tại ASEAN sẽ diễn ra nhanh chóng.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của AI, các quốc gia ASEAN đang nỗ lực trở thành trung tâm AI hàng đầu trong khu vực. Thời gian qua, các nước trong khu vực đã công bố các chiến lược AI quốc gia.

Singapore là một trong những quốc gia tiên phong trong việc xây dựng chiến lược AI vào năm 2019 và cập nhật kế hoạch này vào tháng 12/2023. Mục tiêu của Singapore là nâng số lượng nhân lực về AI lên 15.000 người, gấp 3 lần hiện tại, cùng với việc xây dựng các trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Tháng 9/2023, Singapore khai trương Trung tâm xuất sắc AI (AI Centre of Excellence) cho ngành sản xuất với mục tiêu tích hợp AI vào các chuỗi cung ứng. Chính phủ Singapore cam kết đầu tư 741 triệu USD trong vòng 5 năm tới cho lĩnh vực này.

Theo chỉ số Sẵn sàng AI khu vực châu Á – Thái Bình Dương 2023 (Asia Pacific AI Readiness Index 2023) của Salesforce, Singapore đứng đầu khu vực, trong khi các quốc gia ASEAN khác như Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines và Thái Lan xếp ở những vị trí từ thứ 8 đến 12.

Theo CNBC, sự phát triển mạnh mẽ của Singapore cũng lan tỏa tham vọng đến các quốc gia khác trong khu vực. Trong đó Việt Nam đang tập trung vào sự phát triển của AI, tận dụng thế mạnh trong sản xuất, thử nghiệm và đóng gói chip để đáp ứng nhu cầu trên toàn cầu. Chiến lược quốc gia của Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển AI của ASEAN vào năm 2030.

Tại các quốc gia khác trong khu vực như Campuchia, AI được định hướng để phục vụ lợi ích xã hội và công nghệ nông nghiệp.

Tháng 12/2023, VinAI ra mắt mô hình ngôn ngữ mã nguồn mở có tên PhởGPT thiết kế riêng cho người dùng Việt Nam. Ảnh: VinAI.

Vẫn còn những khó khăn

Tháng 2/2024, ASEAN đã ban hành hướng dẫn khu vực về quản trị và đạo đức AI. Thay vì áp dụng mô hình quản lý chặt chẽ như Liên minh châu Âu (EU), ASEAN chọn cách tiếp cận linh hoạt hơn, phù hợp với năng lực kỹ thuật và pháp lý khác biệt giữa các quốc gia.

Tuy nhiên, CNBC dẫn lời chuyên gia Grace Yuehan Wang từ Học viện kinh tế và chính trị London (London School of Economics) của Anh cho rằng, sẽ chưa xuất hiện quốc gia trong khu vực Đông Nam Á nào dẫn đầu cuộc đua AI trong những năm tới.

Theo bà Wang, các nước ASEAN đang thiếu các yếu tố cần thiết để dẫn đầu trong cuộc đua AI toàn cầu. “Cơ sở hạ tầng số phát triển, đào tạo nhân tài công nghệ cao trong lĩnh vực AI và sự hợp tác giữa các trường đại học và ngành công nghiệp vẫn chưa được hoàn thiện ở ASEAN. Trong khi đó, cuộc cạnh tranh về AI giữa các quốc gia trong khu vực ASEAN chủ yếu xoay quanh việc thu hút đầu tư nước ngoài và hợp tác với các trường đại học lớn trên thế giới,” bà Wang nói.

Để triển khai AI một cách toàn diện, các quốc gia ASEAN cần có một nền tảng pháp lý vững chắc. Về vấn đề này, chuyên gia Grace Yuehan Wang nhận định, ASEAN không nhất thiết phải chọn giữa mô hình phương Tây hay Trung Quốc trong quản trị AI. Thay vào đó, khu vực nên tập trung vào hợp tác quốc tế và thúc đẩy sự đồng thuận trong khu vực để xây dựng các quy tắc đạo đức riêng, phù hợp với đặc thù của mình.

Muốn làm được điều này, các quốc gia ASEAN cần chú trọng vào việc phát triển lực lượng lao động trẻ với nền tảng công nghệ vững chắc. Việc xây dựng chiến lược giáo dục phù hợp, hỗ trợ trực tiếp cho kế hoạch AI, sẽ là cách hiệu quả nhất để khu vực này tiến xa hơn trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Hà Anh