Chuyên gia đề xuất giãn lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn

Dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đang được Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo, dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 vào tháng 10/2024 và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025). Trong đó, có một số nội dung thay đổi như đề xuất tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với sản phẩm rượu, bia và bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Chia sẻ tại "Hội thảo Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp" ngày 14/8, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế dẫn số liệu về những khó khăn của ngành bia rượu nước giải khát thời gian qua.

Bà Cúc cho biết trong năm 2023, ngành này ước tính đóng góp khoảng 60.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 3,4% thu ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, ngành đồ uống đã chứng kiến lợi nhuận bình quân toàn ngành liên tục giảm từ năm 2021, thu ngân sách toàn ngành giảm bình quân 10%/năm trong giai đoạn năm 2020 - 2023. Lượng hàng tồn kho riêng 6 tháng đầu năm 2024 tăng 29% so với cùng kỳ năm trước…

Vì vậy, nếu tăng mạnh và nhanh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn có thể tạo ra tình huống "khó chồng khó" đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan, bà Cúc nói và kiến nghị cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như có lộ trình tăng hợp lý để đảm bảo duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng từ khâu nguyên liệu, sản xuất, thương mại, dịch vụ ăn uống.

"Có thể việc tăng thuế làm tăng giá bán, hạn chế sản xuất rượu bia, tuy nhiên chưa hẳn đã đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng mặt hàng rượu bia. Do thực tế việc tăng thuế cao có thể dẫn đến hàng nhập lậu tăng, người tiêu dùng có thu nhập phân khúc cao chuyển sang uống rượu, bia nhập lậu, gây thất thu thuế cho Nhà nước," bà Cúc chia sẻ tại hội thảo do Báo Đầu tư tổ chức.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế chia sẻ tại hội thảo.

Ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng giám đốc Deloitte Việt Nam cho rằng, về cơ bản, hoàn toàn ủng hộ quyết định tăng thuế TTĐB của Bộ Tài chính đối với các mặt hàng có tác động tiêu cực đến sức khỏe và môi trường.

Tuy nhiên, ông Tuấn cũng kiến nghị việc triển khai chính sách này nên được xem xét kỹ lưỡng từ góc độ kinh tế - xã hội, đặc biệt là khi xét đến những phản hồi từ các doanh nghiệp trong ngành.

Những khó khăn mà doanh nghiệp ngành bia, rượu gặp phải trước những tác động kéo dài của đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu đã khiến sản lượng tiêu thụ ngành đồ uống có cồn giảm, chi phí vận hành tăng cao, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, quá trình phục hồi của doanh nghiệp gặp nhiều trắc trở.

Việc tăng thuế suất TTĐB thêm nữa trong giai đoạn này có thể làm trầm trọng thêm tình hình, khiến doanh nghiệp không kịp thích nghi, dẫn tới nguy cơ phá sản hoặc thu hẹp quy mô sản xuất, ông Tuấn nói.

Mặc dù việc tăng thuế TTĐB có thể giúp tăng nguồn thu ngân sách, nhưng nếu mức tăng quá nhanh và cao đột ngột có thể dẫn đến những hệ lụy không mong muốn. Cụ thể, việc tăng thuế có thể làm thu hẹp quy mô sản xuất của các doanh nghiệp, dẫn đến lãng phí dây chuyền sản xuất và thiết bị đã đầu tư Ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Tư vấn thuế Deloitte Việt Nam

Kiến nghị tăng thuế dần để tránh tạo cú sốc

Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam đưa ra kiến nghị, thuế TTĐB với bia rượu năm đầu tiên có thể tăng 5% như dự thảo, nhưng các năm sau cần giãn ra, hai hoặc ba năm mới tăng một lần 5% để chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất, doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể chuyển đổi dần dần.

"Chúng tôi hoàn toàn đồng thuận quan điểm tăng thuế suất thuế TTĐB theo tỷ lệ phần trăm đối với rượu, bia theo theo lộ trình trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030 để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia, hạn chế tiêu dùng, góp phần giảm thiểu mặt tác hại của sử dụng rượu bia quá liều; đảm bảo sức khỏe cộng đồng, an ninh xã hội.

Tuy nhiên cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để đảm bảo duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng từ khâu nguyên liệu, sản xuất, thương mại, dịch vụ ăn uống. Nhằm tạo điều kiện để ổn định thị trường, giúp doanh nghiệp, người tiêu dung thích nghi với việc tăng dần thuế đến năm 2030, tránh bị sốc so tăng nhanh, đột ngột", bà Cúc chia sẻ.

Về phía Phó tổng giám đốc Deloitte Việt Nam, ông Tuấn cũng nêu đề xuất Ban soạn thảo và các doanh nghiệp, Hiệp hội trong ngành nên phối hợp chặt chẽ trong việc thực hiện những khảo sát và đánh giá định lượng với số liệu cụ thể về tác động của dự thảo tăng thuế.

Trên cơ sở các thông tin đánh giá tác động đầy đủ, Ban soạn thảo nên cân nhắc đề xuất áp dụng mức thuế suất TTĐB thấp hơn so với dự thảo hiện tại, nhằm giảm bớt áp lực tài chính đối với các doanh nghiệp trong ngành, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế hiện nay còn nhiều thách thức.

Ông Tuấn cũng kiến nghị lộ trình tăng thuế nên được giãn cách với lộ trình dài hơn đối với các mặt hàng rượu, bia và thuốc lá, và tiến tới chỉ dừng ở mức thuế suất tối đa là 80%, để doanh nghiệp có đủ thời gian thích nghi và điều chỉnh mô hình kinh doanh phù hợp.

Thu Trang