Chuẩn bị chiến trường cho tiến công và nổi dậy xuân 1975

Lực lượng công binh, TNXP và dân công Phú Yên vận chuyển vũ khí, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm hàng tiêu dùng phục vụ chiến dịch xuân 1975. Ảnh: XUÂN HIẾU (Chụp lại ảnh tư liệu)

Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng từ ngày 18/12/1974-8/1/1975 chính thức thông qua kế hoạch giải phóng miền Nam trong 2 năm 1975-1976. Bộ Chính trị còn dự trù một phương án khác cực kỳ quan trọng: “Nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975 thì lập tức giải phóng miền Nam trong năm 1975”.

Mở đường, tiếp nhận vũ khí, vật tư y tế

Theo kế hoạch và phương án trên, từ ngày 25-27/2/1975, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Phú Yên họp đề ra chủ trương: “Động viên sự nỗ lực cao nhất của toàn Đảng bộ, khắc phục mọi khó khăn, tập trung cao độ giành thắng lợi lớn nhất trong năm 1975, nhằm góp phần cùng toàn miền, tiến tới hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân trong thời gian ngắn nhất”(*).

Từ chủ trương đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy và Ban Cán sự - Ban Chỉ huy Tỉnh đội nghiên cứu, vạch kế hoạch cụ thể nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch tại chỗ, phá phương tiện chiến tranh, chọc thủng hệ thống phòng ngự, kìm kẹp dân, đánh bại thủ đoạn gài lực lượng trong dân của địch, diệt gọn từng đơn vị địch, giải phóng một bộ phận nông thôn, đồng bằng; mở ra từng mảng liên hoàn. Đồng thời xác định: “Hướng trọng điểm là huyện Tuy Hòa 1, hướng thứ yếu là huyện Tuy Hòa 2 và TX Tuy Hòa”. Các địa phương còn lại là hướng diện.

Để đảm bảo thắng lợi, song song với việc chỉnh huấn, bồi dưỡng, Ban Chỉ huy Tỉnh đội cử một bộ phận chủ yếu là thủ trưởng các đơn vị đi chuẩn bị chiến trường ở hướng trọng điểm và hướng thứ yếu theo nhiệm vụ đã giao cho từng đơn vị.

Đồng thời tỉnh tổ chức bộ phận do một đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy cùng với Ban Chỉ huy tiền phương đi chỉ đạo và huy động dân công mở đường, tiếp nhận vũ khí, hàng hóa từ trung ương chi viện cho tỉnh. Huy động cán bộ cơ quan tỉnh, huyện và người dân vùng căn cứ thu mua, mang vác lương thực, thực phẩm, thuốc men từ các huyện đồng bằng lên căn cứ để phục vụ cho tác chiến xuân 1975. Huy động người dân, cán bộ xã vùng căn cứ làm trạm xá dã chiến, trạm phẫu thuật phục vụ cho chiến đấu, khi có thương binh, có tù hàng binh (ở 2 hướng trọng điểm).

Để đảm bảo công tác giao thông vận tải phục vụ tốt cho chiến dịch này, Ban Thường vụ Tỉnh ủy phân công đồng chí Phạm Hồng Quang, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, phụ trách tổ chức tiếp nhận vận chuyển vũ khí, hàng hóa của trung ương chi viện vào Rừng Xanh (Đắk Lắk) về Hòn Lúp (Sơn Long, Sơn Hòa). Một lực lượng TNXP vượt đường 14 đến Ea Xúp, Rừng Xanh để mở đường, xây dựng kho và nhận hàng chuyển qua đường 14. Một lực lượng TNXP khác làm đường từ B18 về đến Nam sông Krông Năng. Từ Krông Năng, đồng bào DTTS xã Suối Trai làm đường đến sông Ba. TNXP tập trung sức làm đoạn đường từ phía Bắc đường 7 ra Tân Vinh (Cà Lúi). Khó khăn nhất của đoạn này là đào và đánh mìn hạ độ dốc Ma Lức. Một bộ phận khác do đồng chí Ma Xanh, Huyện ủy viên Tây Nam phụ trách, huy động dân công là đồng bào DTTS các xã Ea Bia, Ea Bar, Ea Trol tập trung ở dốc buôn Ken, từ buôn Ken phóng tuyến mở đường xuống bờ Nam sông Ba, đi dọc theo đường 21 bis. Sau 1 tháng thi công, con đường vận chuyển từ đường mòn Hồ Chí Minh về Hòn Lúp cơ bản hoàn thành. Đường huyện Sơn Hòa - Miền Tây được mở rộng, xe thồ đi được tuyến từ Hòn Lúp lên Phước Tân, Ma Choi, K9 (Gia Lai); nhánh thứ hai từ Ma Choi xuống Cây Vừng, Phú Giang, Kỳ Lộ lên Tổng Binh về Sơn Long.

TNXP chuyển vũ khí, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng từ Rừng Xanh về rừng dầu buôn Ma Giá (Suối Trai), Ea Bar (Krông Pa). Một lực lượng TNXP ở phía Bắc sông Ba vận chuyển hàng về Hòn Lúp.

Phương án ban đầu của ngành GTVT là làm phà đưa xe qua sông, chuyển hàng tiếp tế về đến Hòn Lúp. Nhưng do tình hình thực tế, đầu mùa hè nước sông Ba khô cạn và diễn biến nhanh chóng trên chiến trường Tây Nguyên nên các đồng chí phụ trách ngành quyết định thay đổi phương án làm phà. Huyện ủy hai huyện Tây Nam và Miền Tây cùng lãnh đạo các xã Ea Bá, Krông Pa, Suối Trai huy động dân của hai xã Ea Bá và Suối Trai dùng phên đan bằng tre, nứa làm ngầm để lót cho xe qua sông và những bãi cát rộng. Sự dũng cảm đầy mưu trí của cán bộ cầu đường và đồng bào các dân tộc đã tạo điều kiện để hai xe ô tô vượt sông Ba chuyển hàng tiếp tế cho Phú Yên về đến Hòn Lúp ngày 26/3/1975. Hai ngày sau, đoàn xe đến căn cứ tỉnh. Sở Chỉ huy cơ bản huy động cán bộ, nhân viên và 300 dân công vùng căn cứ giải phóng, vùng tranh chấp ngày đêm vận chuyển trên các trục hành lang từ căn cứ xuống đồng bằng. Người, ngựa, xe đạp thồ tấp nập chuyển lương thực, súng đạn ra chiến trường; vận chuyển chiến lợi phẩm, tải thương binh… về tuyến sau. Số lao động yếu ở tại chỗ lo xây dựng kho tàng, trạm xá, trại thương binh, trại tù hàng binh. Nhân dân người vót chông, người cải tiến mìn, lựu đạn trang bị cho du kích.

Cùng chiến đấu chốt chặn, tiêu diệt địch

Tại huyện trọng điểm Tuy Hòa 1, trong những ngày đầu tháng 3/1975, ta tổ chức đánh địch ở một số xã. Công binh 19 phối hợp với TNXP và Đội du kích xã Hòa Xuân gài mìn giữ quốc lộ 1A, giữ cầu Bàn Thạch không cho địch phá hoại cầu đường.

Ở Đồng Xuân, Đại đội 381, Đội Công binh, Đội công tác thị trấn La Hai cùng tổ vũ trang địa phương huyện lên phương án diệt chốt địch đóng ở đầu cầu và chợ La Hai. Đơn vị công binh F50 nhận nhiệm vụ chốt chặn cắt đứt đèo Thị, không cho địch từ Tuy Hòa lên La Hai và ngược lại. Địch điên cuồng phản kích nhưng bị F50 đánh bật và giữ vững trận địa, không cho địch vận chuyển qua lại đèo Thị, tạo điều kiện cho các đơn vị đánh địch và giải quyết chiến trường.

Sau khi Tây Nguyên hoàn toàn giải phóng, quân ngụy đang tháo chạy trên đường 7 (quốc lộ 25 ngày nay) xuống vùng đồng bằng Tuy Hòa; ở hướng đèo Cả, Công binh K65 được giao nhiệm vụ đánh sập cầu Suối Lớn gần cua Piđông do một trung đội địch chốt giữ nhằm cắt đường viện trợ của địch. Đơn vị đã chuẩn bị lực lượng và 280kg thuốc nổ cùng B40, B41 sẵn sàng chờ lệnh. Sau đó cấp trên ra lệnh không được đánh sập cầu, chỉ dùng chướng ngại vật và sử dụng lực lượng đánh phục kích giao thông để ngăn chặn địch. Dưới sự chỉ huy của Chủ nhiệm Công binh Nguyễn Ngọc Nhị, công binh K65 và Đại đội công binh 19 (thiếu) chốt chặn đèo Cả, ngăn không cho địch từ Khánh Hòa ra chi viện. Một số tên liều mạng cố đi theo quốc lộ 1A bị ta đánh tiêu diệt, phá hủy hàng chục xe quân sự, thu 18 xe chiến lợi phẩm. Số chiến lợi phẩm này sau đó được đưa lên Xuân Phước, rồi đưa xuống kho ở đèo Quán Cau.

Ngày 26/3/1975, Sở Chỉ huy tiền phương và Bộ Tư lệnh Sư đoàn 320 họp bàn thực hiện mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng và Quân khu 5 “nỗ lực chuẩn bị để tiến công vào TX Tuy Hòa vào ngày 30/3/1975”. Tuy nhiên, do trục đường 7 chưa khai thông, công binh của Sư đoàn 320 và của tỉnh đang tập trung khắc phục, đến tối 31/3 mới khai thông, bộ đội chủ lực và các đơn vị của ta theo đó tiến vào giải phóng TX Tuy Hòa vào sáng 1/4/1975. Trong khi đó, ở hướng Tuy Hòa 1, Đại đội công binh 19, công binh K65 và Tiểu đoàn 8 (Trung đoàn 64, Sư đoàn 320) nổ súng diệt hàng trăm tên địch, thu và phá hủy 120 xe quân sự, bắt sống hơn 200 tên.

----------------------------

(*) Lịch sử Phú Yên kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975), tr213

Trung tá NGUYỄN QUỐC HÙNG (Chủ nhiệm Công binh Bộ CHQS tỉnh)