'Chúa Ruồi' – tấm gương phản chiếu bản chất con người

William Golding (1911-1993) là một nhà văn, nhà thơ và nhà giáo người Anh. Ông từng tham gia Chiến tranh Thế giới thứ hai, và những trải nghiệm trong chiến tranh đã ảnh hưởng sâu sắc đến tác phẩm của ông. "Chúa Ruồi" được viết trong bối cảnh sau chiến tranh, khi thế giới đang đối mặt với những câu hỏi về đạo đức, văn minh và bản chất con người.

Tác phẩm Chúa Ruồi. Ảnh: Nhã Nam.

“Chúa Ruồi” bắt đầu khi một nhóm thiếu niên Anh quốc bị rơi máy bay và mắc kẹt trên một hoang đảo nhiệt đới. Không có người lớn hướng dẫn, họ phải tự tổ chức để sinh tồn và tìm cách được cứu. Ban đầu, nhóm chọn Ralph làm thủ lĩnh, với biểu tượng là chiếc vỏ ốc dùng để triệu tập mọi người. Tuy nhiên, sự xuất hiện của Jack, người dẫn đầu nhóm thợ săn, đã gây ra mâu thuẫn về quyền lực và cách thức sinh tồn.

Khi thời gian trôi qua, sự ngây thơ và văn minh ban đầu của các cậu bé dần bị thay thế bởi bản năng hoang dã. Họ bắt đầu săn bắt, thờ phụng một "Chúa Ruồi" – đầu lợn đặt trên cọc – và rơi vào tình trạng hỗn loạn, bạo lực. Cuối cùng, sự cứu rỗi đến từ một sĩ quan hải quân, nhưng những trải nghiệm trên đảo đã để lại dấu ấn không thể phai mờ trong tâm hồn các cậu bé.

"Chúa Ruồi" không chỉ là một câu chuyện phiêu lưu mà còn là một ẩn dụ sâu sắc về bản chất con người và xã hội. Tác phẩm đặt ra câu hỏi: Khi không có luật lệ và cấu trúc xã hội, con người sẽ hành xử như thế nào? Golding cho rằng, trong mỗi con người tồn tại cả thiện và ác, và khi điều kiện thay đổi, bản năng hoang dã có thể trỗi dậy, lấn át lý trí và đạo đức.

Trong "Chúa Ruồi", William Golding đã khắc họa một cách sâu sắc cuộc đấu tranh giữa thiện và ác thông qua hai nhân vật đối lập: Ralph và Jack. Ralph đại diện cho lý trí, trật tự và xã hội văn minh, trong khi Jack là hiện thân của bản năng hoang dã, bạo lực và khát khao quyền lực. Cuộc đối đầu giữa hai nhân vật này không chỉ là sự tranh giành quyền lãnh đạo mà còn là một phép ẩn dụ cho cuộc chiến muôn thuở, cuộc đấu tranh nội tâm giữa thiện và ác trong mỗi con người.

Ban đầu, khi nhóm thiếu niên còn duy trì những nguyên tắc của xã hội, thiện có vẻ chiếm ưu thế: họ tổ chức các cuộc họp, thiết lập quy tắc, cố gắng giữ lửa để mong được cứu. Nhưng khi thời gian trôi qua, nỗi sợ hãi và bản năng sinh tồn khiến họ dần rời xa những giá trị đạo đức. Jack cùng nhóm thợ săn ngày càng trở nên hung bạo, họ săn giết không chỉ động vật mà còn con người, để rồi cuối cùng, cái ác lên ngôi, nhấn chìm hòn đảo trong hỗn loạn và bạo lực.

Biểu tượng Chúa Ruồi – cái đầu lợn cắm trên cọc – là hiện thân của thế lực đen tối này. Khi Simon, nhân vật nhạy cảm và mang màu sắc tiên tri của tác phẩm, đối mặt với chiếc đầu lợn, cậu như thể nghe thấy nó thì thầm rằng “quỷ dữ” không ở đâu xa, mà nằm trong chính tâm hồn con người. Đây là thông điệp trung tâm của tác phẩm: cái ác không đến từ một thế lực bên ngoài, mà luôn ẩn náu trong mỗi chúng ta, chỉ chờ cơ hội để trỗi dậy. Chúa Ruồi chính là sự phản chiếu của nỗi sợ hãi, của bản năng bạo lực nguyên thủy mà con người luôn phải đấu tranh để kiềm chế. Simon, người duy nhất hiểu được sự thật này, đã cố gắng cảnh báo những người còn lại nhưng lại bị chính họ giết chết, như một bi kịch của sự mù quáng và man rợ.

Mặc dù ban đầu không được đón nhận nồng nhiệt, "Chúa Ruồi" sau đó đã được công nhận rộng rãi và trở thành tác phẩm kinh điển trong văn học Anh. Năm 1983, William Golding được trao giải Nobel Văn học, phần lớn nhờ vào tầm ảnh hưởng của cuốn tiểu thuyết này.

Năm 2005 tạp chí Time đã vinh danh nó là 1 trong 100 tiểu thuyết tiếng Anh hay nhất từ năm 1923 đến năm 2005. Time cũng đưa cuốn tiểu thuyết vào danh sách 100 cuốn hay nhất.

Tác phẩm đã được chuyển thể thành phim hai lần, vào năm 1963 và 1990, cùng nhiều phiên bản sân khấu và truyền hình khác. "Chúa Ruồi" cũng được giảng dạy trong nhiều trường học trên thế giới, như một minh chứng về sự phức tạp của bản chất con người và xã hội.

"Chúa Ruồi" là một tác phẩm đầy sức mạnh, khám phá sâu sắc về bản chất con người và những mặt tối trong tâm hồn. Tác phẩm nhắc nhở chúng ta rằng, dù trong hoàn cảnh nào, việc duy trì nhân tính và đạo đức là điều cần thiết để tránh rơi vào hỗn loạn và tàn bạo.

Hoàng Mai