Chùa Non Nước

Theo các nguồn thư tịch cổ như “Thiền Uyển Tập Anh”, “Đại Việt sử ký toàn thư”, chùa được hình thành từ thời Đinh. Vị sư trụ trì chùa đầu tiên là Khuông Việt Đại sư Ngô Chân Lưu (933 - 1011) - hậu duệ của Ngô Quyền và là vị Quốc sư được triều đình nhà Đinh, Tiền Lê và Hậu Lý kính trọng. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, chùa đã bị xuống cấp, đến thời kỳ kháng chiến chống Pháp thì bị phá hủy hoàn toàn, chỉ còn chút dấu tích. Năm 2000, Phật tử gần xa đã cùng quyên góp để xây dựng lại chùa với quy mô lớn.

Chùa Non Nước có quy mô kiến trúc bề thế, toát lên vẻ uy nghiêm, tráng lệ với mặt bằng kiến trúc kiểu chữ “Đinh”. Tam quan tọa lạc ở lưng chừng núi, được xây kiểu trụ biểu. Tiếp đến là tiền đường gồm 5 gian xây kiểu mái chồng diêm hai tầng tám mái, lợp ngói ta. Bờ nóc, bờ dải trang trí hoa chanh, các góc đao uốn cong, phần cổ diềm trang trí hình chấn song con tiện. Bên trong là 6 bộ vì đỡ mái có kết cấu kiểu “chồng rường giá chiêng hạ kẻ”. Phía trước là bộ cửa kiểu thượng song hạ bản.

Thượng điện gồm 4 gian chạy dọc về phía sau, xây kiểu tường hồi bít đốc nối với tiền đường tạo thành hình chữ “Đinh”, gồm 7 gian 2 dĩ. Bờ nóc trang trí hoa chanh chạy suốt, mặt bằng bốn hàng chân; các bộ vì đỡ mái kiểu “giá chiêng chồng rường”. Đặc biệt, công trình sử dụng tới 80 cột lim với chiều dài 14m, đường kính 35cm tạo nên thế vững chắc và giữ nguyên nét truyền thống. Chính điện chùa Non Nước cũng là công trình có số cột gỗ lim nhiều nhất Việt Nam.

Đến với chùa Non Nước, Phật tử và du khách còn có dịp chiêm bái pho tượng Phật tổ Như Lai được đúc bằng đồng liền khối. Pho tượng độc đáo này có trọng lượng 30 tấn, chiều cao hơn 8m (kể cả bệ đá), được đánh giá là một trong những pho tượng Phật liền khối lớn ở khu vực Đông Nam Á.

Ngoài các công trình kiến trúc chính, chùa Non Nước còn có nhiều công trình phụ trợ khác, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, tu tập của các tăng ni Phật tử và hoạt động tín ngưỡng của người dân trong vùng. Với những nét kiến trúc độc đáo, đặc sắc cùng địa thế tuyệt đẹp trong khu vực có phong cảnh hữu tình, chùa Non Nước cũng là điểm đến tâm linh được nhiều du khách kết hợp tham quan, chiêm bái vào dịp đầu xuân cùng với các di tích khác như đền Trình, đền Mẫu, chùa Đại Bi, đền Thượng, hòn đá Chồng, tượng đài Thánh Gióng, Học viện Phật giáo...

Năm 2014, chùa Non Nước nằm trong Quần thể di tích đền Sóc đã được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.

Quỳnh Ngọc