Chủ tịch Quốc hội: Đặc biệt coi trọng việc lấy ý kiến nhân dân khi sửa đổi Hiến pháp

Sáng 16-4, tại Hội trường Diên Hồng, Hà Nội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.

Các lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự hội nghị. Ảnh: Phạm Thắng

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến các điểm cầu tại các tỉnh ủy, thành ủy, Đảng ủy trực thuộc Trung ương; các ban, bộ, ngành, đơn vị sự nghiệp Trung ương và các điểm cầu cấp huyện, cấp xã trong toàn quốc.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự và có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại hội nghị.

Tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội (QH) Trần Thanh Mẫn báo cáo chuyên đề về sửa đổi Hiến pháp và pháp luật; phương hướng bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Việc sửa đổi Hiến pháp phải được hoàn thành trước ngày 30-6

Về sửa đổi Hiến pháp và pháp luật, Chủ tịch QH cho biết thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12-4-2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, trong đó có việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập cấp xã và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; sắp xếp các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ vào MTTQ Việt Nam… mở ra cục diện mới phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới với tầm nhìn lâu dài.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn báo cáo chuyên đề tại hội nghị. Ảnh: Phạm Thắng

Để đáp ứng yêu cầu nói trên, phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này tập trung vào 2 nhóm nội dung, trong đó các quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội (tập trung ở điều 9, 10) và các quy định tại chương 9 của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Do định hướng phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này mang tính giới hạn, dự kiến chỉ liên quan đến khoảng 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013, nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) sẽ trình QH hình thức văn bản là Nghị quyết của QH (tương tự như đã thực hiện tại các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1988, 1989 và 2001).

Đặc biệt, coi trọng việc lấy ý kiến nhân dân đối với việc sửa đổi Hiến pháp (từ ngày 6-5 đến ngày 5-6). Do đó, đề nghị Chính phủ cùng với MTTQ Việt Nam tiến hành khoa học, dân chủ, thực chất, công khai, minh bạch (lưu ý việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư theo Luật Dân chủ ở cơ sở).

Theo Chủ tịch QH, việc sửa đổi Hiến pháp và các luật, nghị quyết có liên quan phải được hoàn thành trước ngày 30-6 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7. Trong đó, quy định điều khoản chuyển tiếp để hoàn thành việc kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy và các đơn vị hành chính cấp xã chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15-8-2025, các đơn vị hành chính cấp tỉnh chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15-9. Có hướng dẫn cụ thể để đảm bảo hoạt động thông suốt, không gián đoạn, phù hợp với lộ trình, kế hoạch thực hiện.

Từ ngày 14-4, UBTVQH họp phiên họp thứ 44 để xem xét, cho ý kiến về các nội dung trình QH tại kỳ họp thứ 9. Ngày 15-4, UBTVQH đã ban hành Nghị quyết số 76 về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025 (bảo đảm giảm 60% đến 70% tổng số đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước) và thống nhất về nội dung trình QH xem xét việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Ưu tiên người có trình độ về khoa học - công nghệ; pháp luật

Về phương hướng bầu cử ĐBQH khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031, Chủ tịch QH cho biết dự kiến bầu cử sớm hơn so với kỳ bầu cử trước để tạo sự đồng bộ với cấp ủy các cấp, kịp thời triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIV.

Dự kiến, ngày bầu cử ĐBQH khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 là ngày Chủ nhật 15-3-2026 và ngày 6-4-2026 họp phiên họp thứ nhất của QH.

Số lượng ĐBQH dự kiến là 500 đại biểu, trong đó tỉ lệ ĐBQH chuyên trách ít nhất là 40%; đại biểu tái cử khoảng 30%.

Số lượng đại biểu HĐND căn cứ vào quy mô dân số từng đơn vị hành chính; thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trường hợp chủ tịch HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì có 1 phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách; trường hợp chủ tịch HĐND là đại biểu hoạt động không chuyên trách thì có 2 phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách.

Trường hợp trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì ban có 1 phó trưởng ban hoạt động chuyên trách; trường hợp trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động kiêm nhiệm thì có 2 phó trưởng ban hoạt động chuyên trách.

Ở cấp xã (gồm xã, phường, đặc khu): cơ cấu đại biểu chuyên trách ở HĐND dự kiến là 1 phó chủ tịch và 2 phó trưởng ban.

Định hướng chung về cơ cấu đại biểu HĐND các cấp: Đại biểu là người ngoài Đảng, phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 10% ở từng cấp. Đại biểu trẻ tuổi (dưới 35 tuổi), phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 15%. Đại biểu tái cử, phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 30%; bảo đảm ít nhất 35% người trong danh sách chính thức những người ứng cử là phụ nữ. Bảo đảm tỉ lệ hợp lý là người dân tộc thiểu số phù hợp với đặc điểm dân số của từng địa phương.

Theo Chủ tịch QH, về tiêu chuẩn đại biểu, cơ bản như kỳ bầu cử trước, tuy nhiên, có điểm mới là: ưu tiên người có trình độ về khoa học - công nghệ; người được đào tạo cơ bản về pháp luật.

Tính đến tháng 3-2026 phải đủ tuổi trọn 1 nhiệm kỳ, nam (tháng 3-1969), nữ (tháng 9-1972) trở lại đây. Tái cử phải còn ít nhất 36 tháng, nam (tháng 3-1967), nữ (tháng 5-1971) trở lại đây.

Văn Duẩn