Chính sách thuế của ông Trump nhắm vào Trung Quốc nhưng có lợi cho hàng Việt

Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) ngày 18.2 cho biết ngành cá tra Việt Nam kỳ vọng sẽ tăng sản lượng, khối lượng xuất khẩu và trị giá vào năm 2025, nhờ giá cả hấp dẫn và bối cảnh thương mại ngày càng có lợi hơn sau động thái áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Trung Quốc.

Cá tra là một trong những mặt hàng thủy sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Mỹ - Ảnh: IT

Để nâng cao sản lượng vào năm 2025, VASEP khuyến cáo Việt Nam cần phải chú trọng vào nhiều mặt, bao gồm các chương trình nhân giống để lựa chọn và cải thiện chất lượng cá tra bố mẹ tập trung vào các đặc điểm như khả năng chịu mặn và kháng bệnh, nhằm cung cấp cá bột khỏe mạnh có thể thích nghi với điều kiện khí hậu thay đổi và cải thiện khả năng chống lại bệnh tật của chúng.

Indonesia, Ấn Độ và Trung Quốc đang gia tăng năng lực sản xuất và chế biến cá tra. Mặc dù chất lượng sản phẩm của họ có thể chưa theo kịp sự nhất quán của Việt Nam, nhưng họ đang thâm nhập vào các phân khúc thị trường cụ thể thông qua các chiến lược cạnh tranh về giá. Điều này tạo ra áp lực ngày càng tăng đối với thị phần của Việt Nam, đặc biệt là ở các điểm đến xuất khẩu chính như: Mỹ, EU, Nhật Bản và các nước hợp tác vùng Vịnh.

Cá tra Việt Nam chiếm 42% sản lượng cá tra toàn cầu, trong khi Ấn Độ, Trung Quốc và Bangladesh đóng góp từ 15 - 21%. Trung Quốc là thị trường lớn nhất của cá tra Việt Nam, tuy nhiên, kể từ năm 2023, Hainan Xiangtai Fishery, một trong những công ty xuất khẩu cá rô phi lớn nhất Trung Quốc, đã tuyên bố tham gia tích cực vào chuỗi cung ứng cá tra để đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng. Sản lượng của Ấn Độ đang tăng lên, nhưng kích thước cá nhìn chung nhỏ, chủ yếu phục vụ cho thị trường trong nước. Ngược lại, Indonesia, mặc dù có sản lượng thấp hơn, đã xuất khẩu thành công sang Trung Đông dưới thương hiệu riêng và đang xây dựng danh tiếng của mình.

Trung Quốc hoàn toàn có thể nhập khẩu nhiều cá tra và cá rô phi hơn vào thị trường nội địa vào năm 2025 nếu mức thuế quan bổ sung 10% của Mỹ vẫn được duy trì đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc. Năm 2018, các sản phẩm này bị áp thuế 25% trong nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, khiến giá nhập khẩu cá rô phi đắt hơn cá tra khoảng 20% tính đến năm 2023.

Cá tra có thể được hưởng lợi từ mức thuế quan cao hơn của Mỹ đối với cá rô phi Trung Quốc. Các nhà xuất khẩu dường như cũng nhìn nhận vấn đề theo hướng này, khi nhiều công ty đã bắt đầu hoặc đang cân nhắc về việc chế biến cá rô phi.

Trong khi các sản phẩm cạnh tranh từ Nga và Trung Quốc phải đối mặt với các yếu tố bất lợi, xuất khẩu cá tra có thể tăng 5 - 10% vào năm 2025, nhờ vào lòng tin của người tiêu dùng tốt hơn và các yếu tố sau: Chính sách thuế của chính quyền Trump dự kiến sẽ áp thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc, điều này sẽ giúp ngành thủy sản Việt Nam được hưởng lợi; Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE được ký kết vào năm 2024 sẽ tạo cơ hội cho thủy sản Việt Nam tăng xuất khẩu sang thị trường UAE; thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với cá tra Việt Nam thấp hơn so với các nước khác; giá thức ăn thủy sản đang có xu hướng giảm.

Mỹ là một trong những thị trường nhập khẩu và tiêu thụ nhiều nhất cá tra Việt Nam, chủ yếu là sản phẩm phi lê đông lạnh. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, quốc gia này đã nhập khẩu nhiều hơn các sản phẩm cá tra giá trị gia tăng (GTGT).

Theo thống kê, tháng 11.2024, giá trị xuất khẩu cá tra GTGT sang Mỹ đạt hơn 2 triệu USD, tăng đột biến tới 4.270% (tương đương tăng gấp 42 lần) so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 11 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 12 triệu USD, tăng 2.182% (tăng gấp 21 lần) so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này ghi nhận là trị giá xuất khẩu cá tra GTGT cao nhất trong 10 năm trở lại đây, kể từ năm 2015.

Trong 11 tháng đầu năm 2024, phân khúc cá tra GTGT tại thị trường Mỹ chủ yếu nhập khẩu các sản phẩm tẩm bột mang mã HS 16041990 từ Việt Nam. Các sản phẩm như cá tra finger tẩm bột đông lạnh (size 25gr), cá tra tẩm bột chiên, cá tra cắt miếng tẩm bột đông lạnh và cá tra fillet nugget tẩm bột đông lạnh chiếm ưu thế vượt trội, đóng góp tới 99,9% tổng trị giá xuất khẩu cá tra GTGT sang Mỹ, đạt kim ngạch 12,4 triệu USD.

Ngoài ra, Việt Nam còn xuất khẩu sang Mỹ các sản phẩm GTGT khác như mã HS 16042099 (cá tra xiên que đông lạnh, snack da cá tra chiên giòn), mã HS 16042030 (cá tra viên luộc đông lạnh, chả viên cá tra đông lạnh), và mã HS 16042091 (cá tra cắt miếng tẩm bột, chiên đông lạnh). Dù chiếm tỷ trọng nhỏ hơn, các sản phẩm này đã góp phần làm phong phú danh mục hàng hóa và tăng cường sự hiện diện của cá tra GTGT Việt Nam tại thị trường Mỹ.

Bên cạnh sản phẩm chủ lực là cá tra phi lê đông lạnh, cá tra GTGT đang trở thành mặt hàng tiềm năng cần được đẩy mạnh truyền thông và xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế. Việc tập trung phát triển phân khúc này không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm mà còn góp phần định hình thương hiệu cá tra Việt Nam trên trường quốc tế, tạo dấu ấn rõ nét về chất lượng và giá trị.

Với những kết quả ấn tượng trong năm 2024, năm 2025 được kỳ vọng sẽ tiếp tục là cột mốc tăng trưởng mạnh mẽ của cá tra GTGT.

Tuyết Nhung