Chính sách tài chính xanh tháo gỡ rào cản chi phí đầu tư cho doanh nghiệp

Chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã vươn lên đứng thứ 43/139 toàn cầu và thứ 5 trong khối ASEAN

Trong những năm qua, ngành logistics Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 14% - 16%/năm. Số lượng doanh nghiệp và chất lượng dịch vụ logistics ngày càng tăng. Chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã vươn lên đứng thứ 43/139 toàn cầu và thứ 5 trong khối ASEAN. Quy mô thị trường logistics hiện đạt khoảng 45-50 tỷ USD. Tuy nhiên, vẫn còn đối mặt với những điểm yếu cố hữu về chất lượng cơ sở hạ tầng và dịch vụ, dẫn đến lãng phí và phát thải carbon không cần thiết.

Việc phát triển các trung tâm logistics, cảng cạn, kho ngoại quan và vận tải đa phương thức đang đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, nông - thủy sản.

Tuy nhiên, ngành logistics Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế như chi phí cao, thiếu sự liên kết giữa các doanh nghiệp dịch vụ logistics với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu; quy mô và tiềm lực tài chính của các doanh nghiệp logistics Việt Nam còn yếu.

Các doanh nghiệp logistics Việt Nam hiện nay vẫn hoạt động một cách manh mún và thiếu tính liên kết giữa các vùng. Bên cạnh đó, hoạt động logistics đã gây ra nhiều tác động lớn đến môi trường như ô nhiễm không khí, nước thải, chất thải rắn, tiếng ồn... Trước thực trạng này, việc nghiên cứu và đẩy mạnh hoạt động logistics xanh tại Việt Nam là vô cùng cần thiết.

Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC, khẳng định, hiện nay, phát triển logistics “xanh” là xu hướng tất yếu và là tiêu chí quan trọng đánh giá sự phát triển bền vững của toàn ngành logistics. Khi các doanh nghiệp ứng dụng logistics xanh trong chiến lược của mình, về lâu dài sẽ gia tăng được số lượng khách hàng, tăng nguồn thu, cắt giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh.

Logistics xanh ngày càng được Chính phủ và các doanh nghiệp quan tâm, đầu tư một cách chuyên nghiệp, thể hiện qua việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là một loạt hệ thống đường cao tốc trọng điểm, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vận tải tiết kiệm thời gian và chi phí vận chuyển. Hệ thống cảng biển cũng ngày càng được cải thiện, chú trọng đầu tư, cải tiến liên tục, tiếp cận các dịch vụ vận tải tiên tiến, hiện đại và thân thiện với môi trường.

Song song đó, các doanh nghiệp logistics Việt Nam đang chủ động đổi mới phương thức vận hành, mở rộng hợp tác quốc tế và tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này phản ánh bước chuyển tích cực của ngành logistics trong việc thích ứng với bối cảnh toàn cầu và yêu cầu ngày càng cao từ thị trường xuất khẩu.

“Để tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động logistics xanh, Chính phủ cần xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics tại địa phương hiệu quả, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương; tạo điều kiện cho doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa thuận lợi trong việc tiếp cận các nguồn vốn trong và ngoài nước, phát triển thị trường, đào tạo và tiếp cận thông tin. Ngoài ra, để duy trì khả năng cạnh tranh, cần bố trí ngân sách hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ và tiến bộ kỹ thuật cho phát triển dịch vụ logistics xanh; hoàn thiện cơ cấu hạ tầng logistics xanh; đầu tư, nâng cấp và quy hoạch hệ thống kho bãi phù hợp” – ông Lữ nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Trương Tấn Lộc, Chủ tịch HLA, chỉ rõ áp lực từ Liên minh châu Âu (EU) đang thiết lập lại các quy chuẩn mới. Cụ thể là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, hoạt động như một loại thuế carbon áp lên hàng hóa nhập khẩu vào EU. Doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải mua và nộp “chứng chỉ CBAM” tương ứng với lượng phát thải carbon trong sản phẩm. Song song đó, Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD) buộc các công ty phải chịu trách nhiệm về các tác động tiêu cực đến môi trường trong toàn bộ chuỗi cung ứng và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) một cách nghiêm ngặt.

Những quy định như CBAM và CSDDD đang tái định giá carbon trên quy mô toàn cầu. Điều này có nghĩa là logistics xanh không còn là câu chuyện về trách nhiệm xã hội, mà đã trở thành một “giấy thông hành” thương mại. Tuân thủ là điều kiện cần để không bị phạt hoặc bị cấm xuất khẩu. Tuy vậy, ở góc độ rộng hơn, việc xây dựng một chuỗi cung ứng minh bạch, bền vững với lượng phát thải thấp chính là điều kiện đủ để các nhà mua hàng quốc tế lựa chọn doanh nghiệp Việt Nam. Dữ liệu logistics xanh sẽ trở thành một chỉ số hiệu suất, trực tiếp nâng cao giá trị thương hiệu và năng lực đàm phán của doanh nghiệp Việt.

Ngoài những yếu tố nêu trên, điều không kém quan trọng là tài chính, cần có các chính sách tài chính xanh đột phá để tháo gỡ rào cản chi phí đầu tư ban đầu cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các giải pháp cụ thể bao gồm xây dựng các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi, giảm thuế nhập khẩu cho xe tải điện và thiết bị logistics tiết kiệm năng lượng, cũng như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các công ty đạt chứng nhận logistics xanh. Cùng với đó, việc sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon sẽ tạo ra nguồn doanh thu mới để tái đầu tư vào công nghệ sạch.

Thanh Tuyết