Chính phủ New Zealand bị kiện vì kế hoạch giảm phát thải

Rừng trồng thông tại Canterbury (New Zealand). Ảnh: The Guardian

Đây là lần đầu tiên, kế hoạch giảm phát thải của đảo quốc này bị đưa ra kiện tụng. Theo các luật sư, đây cũng là vụ kiện đầu tiên trên thế giới đối với việc lạm dụng trồng rừng như một công cụ bù đắp phát thải.

Theo các nguồn tin, hai nhóm Lawyers for Climate Action NZ (Luật sư hành động vì khí hậu New Zealand) và Environmental Law Initiative (Sáng kiến Luật Môi trường), đại diện cho hơn 300 luật sư, đã nộp đơn khởi kiện lên Tòa án Tối cao New Zealand tại Thủ đô Wellington vào ngày 10-6 (giờ địa phương).

“Với tình trạng hiện tại, kế hoạch giảm phát thải của chính phủ sẽ mang lại hậu quả to lớn cho đất nước chúng ta. Chúng tôi không dễ dàng đi đến bước kiện tụng, nhưng kế hoạch này cần phải bị thách thức”, bà Jessica Palairet - Chủ tịch Lawyers for Climate Action NZ - cho biết.

Kỳ vọng vụ kiện sẽ buộc chính phủ đưa ra một kế hoạch giảm phát thải mới, bà Palairet cũng nhấn mạnh mọi kế hoạch giảm phát thải cần phải vững chắc và minh bạch, phù hợp với luật khí hậu của quốc gia - Đạo luật sửa đổi về ứng phó biến đổi khí hậu (Zero Carbon).

Năm 2019, chính phủ Công đảng của New Zealand đã thông qua đạo luật khí hậu mang tính bước ngoặt, cam kết cắt giảm khí thải carbon trong nước về mức 0 vào năm 2050 và thực hiện nghĩa vụ theo Hiệp định khí hậu Paris. Theo luật này, chính phủ phải đưa ra một kế hoạch giảm phát thải mỗi 5 năm, làm rõ cách New Zealand sẽ đạt được các mục tiêu về khí nhà kính.

Liên minh cầm quyền cánh hữu hiện tại vẫn cam kết giữ mục tiêu phát thải bằng 0 vào năm 2050. Kế hoạch giảm phát thải đầu tiên được công bố vào tháng 12-2024 nêu rõ, New Zealand đang đi đúng hướng để đạt mục tiêu đến năm 2030, nhưng sẽ không đáp ứng được các mục tiêu trong 5 năm sau đó. Thay vào đó, Chính phủ của Thủ tướng Christopher Luxon cho biết, sẽ xử lý các mục tiêu này vào năm 2030.

Kế hoạch cũng khẳng định quốc gia này đang đi đúng hướng để đạt mục tiêu phát thải dài hạn, nhưng các chuyên gia khí hậu cảnh báo rằng phương pháp mà chính phủ đang sử dụng có thể làm chệch hướng tiến trình.

Đơn kiện tập trung vào hai vấn đề chính. Đầu tiên, chính phủ bị cáo buộc đã loại bỏ hàng chục chính sách khí hậu đáng tin cậy, bao gồm chương trình giảm giá xe xanh và kế hoạch chuyển đổi khí đốt, đồng thời không tham vấn đầy đủ với công chúng.

Thứ hai, các luật sư cho rằng, chính phủ đang phụ thuộc vào các phương pháp “rủi ro cao” như trồng hàng trăm nghìn héc ta rừng thông ngoại lai để bù đắp phát thải, cũng như thu giữ carbon dưới lòng đất, nhưng không có nhiều phương án thay thế nếu những biện pháp này thất bại.

Các phương tiện điện không quá phổ biến tại New Zealand, chỉ chiếm khoảng 2,4% trên tổng số 4,9 triệu xe đang lưu hành. Ảnh: CleanTechnica

Một số chuyên gia cảnh báo rằng, việc đạt được giảm phát thải ròng chủ yếu bằng cách trồng cây là không bền vững về lâu dài, vì rừng có thể bị tàn phá bởi cháy rừng hoặc thời tiết cực đoan và không thể lưu trữ carbon vĩnh viễn.

Theo giới quan sát, dù đóng góp của New Zealand vào tổng lượng phát thải toàn cầu rất thấp (chỉ chiếm 0,17%), nhưng lượng phát thải bình quân đầu người của nước này rất cao. Từ năm 1990 đến 2018, phát thải của New Zealand tăng 57%, mức tăng cao thứ hai trong số các quốc gia công nghiệp hóa.

Các nhà khoa học khí hậu và nhóm môi trường lo ngại rằng, chương trình nghị sự môi trường tổng thể của chính phủ sẽ cản trở khả năng cắt giảm phát thải và bảo vệ các loài sinh vật đặc hữu của New Zealand.

Bộ trưởng Biến đổi khí hậu New Zealand Simon Watts cho biết, trước mắt sẽ không bình luận về vụ kiện, vì vấn đề đang được tòa án xem xét.

(Theo The Guardian, Scoop)

Hoàng Linh