Chính phủ báo cáo Thường vụ Quốc hội khi cần huy động nguồn lực ngoài quy định hiện hành

Quy định về kiểm soát quyền lực khi phân cấp, phân quyền

Trước khi Quốc hội biểu quyết, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu cho biết, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát các quy định tại dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) với quy định của Hiến pháp, các luật, dự thảo luật có liên quan để bảo đảm tính hợp hiến, tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo

Đối với các quy định về kiểm soát quyền lực trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền đã được quy định tại khoản 7 và khoản 8 Điều 6, khoản 3 và khoản 4 Điều 8, khoản 3 và khoản 4 Điều 9 và các điều cụ thể về trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, để đổi mới mạnh mẽ cơ chế phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho bổ sung một số cơ chế, chính sách mới trong dự thảo Luật.

Cụ thể là bổ sung nguyên tắc: “Cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện cần thiết khi quyết định phân cấp, trừ trường hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị, người được phân cấp có đề nghị và tự bảo đảm điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”.

Bổ sung quy định tại điểm h khoản 8 Điều 10 về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: “h) Trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ báo cáo UBTVQH cho phép thực hiện giải pháp khác với quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh hiện hành trong trường hợp cần huy động các nguồn lực để triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất”.

Về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Chính phủ, dự thảo bổ sung nguyên tắc kết hợp giữa quyền hạn, trách nhiệm của tập thể và cá nhân. Theo đó, “phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ và chức năng, phạm vi quản lý giữa các bộ, cơ quan ngang bộ; bảo đảm nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đề cao trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu”.

Thủ tướng trình Chủ tịch nước tạm đình chỉ Phó Thủ tướng, Bộ trưởng không hoàn thành nhiệm vụ

Có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định bảo đảm nguyên tắc Thủ tướng Chính phủ không quyết định các vấn đề cụ thể thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với tư cách là thành viên Chính phủ đối với ngành, lĩnh vực được phân công quản lý vì chưa bảo đảm tường minh, chưa phù hợp với quy định tại điểm c khoản 4 Điều 13 về việc Thủ tướng Chính phủ “quyết định các vấn đề khi còn ý kiến khác nhau giữa các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ”.

Ý kiến khác đề nghị nghiên cứu bổ sung vào Điều 6 nội dung: Trong trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp dưới để bảo đảm tính kịp thời, linh hoạt, hiệu quả trong tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Các đại biểu biểu quyết thông qua Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Tiếp thu nội dung này, UBTVQH đã chỉnh lý lại khoản 5 Điều 6 cho rõ ràng, bao quát. Theo đó, “5. Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ; lãnh đạo công tác của Chính phủ và chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và những nhiệm vụ được giao, không quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đối với ngành, lĩnh vực theo phân công của Chính phủ; trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương”.

Về thẩm quyền của Thủ tướng đối với Bộ trưởng không hoàn thành nhiệm vụ, ngoài cơ chế giám sát thông qua bỏ phiếu tín nhiệm của Quốc hội, dự thảo Luật đã có quy định về trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ “Chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý” (khoản 1 Điều 18) và thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong việc “Trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; trong thời gian Quốc hội không họp, trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ;” (khoản 1 Điều 13) để bảo đảm kiểm soát quyền lực đối với các chức danh này.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025. Luật Tổ chức Chính phủ số 76/2015/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 47/2019/QH14 và Luật số 20/2023/QH15 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành./.

Hoàng Yến