Chiến dịch Tây Nguyên: Diệt cứ điểm A2 cắt đứt quốc lộ 21 từ Nha Trang lên Buôn Ma Thuột

Sau khi đánh cụm cứ điểm 664, trận đánh cuối cùng trên đất Gia Lai, tháng 10 năm 1974, Tiểu đoàn 631 anh hùng được lệnh hành quân đến "vùng đất mới" Đắk Lắk - chiến trường mới với những suy nghĩ mông lung trong mỗi người lính khi phải rời mảnh đất khu 4 vùng ven thị xã Pleiku thân yêu.

Chính trị viên tiểu đoàn Nguyễn Văn Thìn (đội mũ) cùng các cựu binh Tiểu đoàn 631 anh hùng.

Gia Lai, chiến trường khốc liệt đã che chở, đùm bọc thương yêu những người lính 631. Chính nơi đây đã làm nên "thương hiệu" 631 anh hùng, nơi có bến đò trên sông Pô Cô với người lái đò A Xanh đưa đón bộ đội sang sông ra trận. Nơi mà buôn làng, đồng bào khu 4, tên đất tên sông đã trở thành máu thịt của những người lính 631.

Chúng tôi ra đi để lại nỗi nhớ thương của đồng bào khu mỗi khi nhắc lại "bộ đội Bính, bộ đội Xuân, bộ đội Thanh, bộ đội Thìn, bộ đội Chương" tên của các thủ trưởng Tiểu đoàn 631 là nhắc đến cán bộ chiến sĩ của một đơn vị anh hùng.

Để lại khu vực mà đại đội tăng gia phát nương làm rẫy, trồng lúa, mì (sắn) lập ra tổ rèn sản xuất, tổ săn bắn, tổ đánh bắt cá làm thực phẩm khô dự trữ để 631 đánh trận trong mọi điều kiện. Tên đất, buôn, làng, đồng bào khu 4 luôn là câu chuyện trên đường hành quân đến Đắk Lắk.

Nhà bia ghi danh liệt sĩ được dựng ngay tại vị trí cứ điểm A2 - trận đánh mở đầu chiến dịch của Tiểu đoàn 631.

Suốt chặng hành quân, Tiểu đoàn 631 dưới sự chỉ huy của đại úy Nguyễn Văn Thìn (quê Thái Bình), Chính trị viên tiểu đoàn và thượng úy Trần Công Nhân (Ninh Bình), mới thay Tiểu đoàn trưởng Trần Tất Thanh được Bộ Tư lệnh B3 điều đi nhận nhiệm vụ tại Sư đoàn 10- B3. Từ Gia Lai sang Đắk Lắk đến địa điểm dừng chân an toàn và giữ bí mật tuyệt đối.

Đại tá Nguyễn Kiệm nguyên chính trị viên đại đội 2 - Tiểu đoàn 631 chỉ huy 1 mũi đánh cứ điểm A2.

Buôn Ja Wầm điểm đứng chân của Tiểu đoàn 631, chúng tôi mới biết, đơn vị được trên bổ sung vào Trung đoàn 25 với phiên hiệu Tiểu đoàn 1 và là tiểu đoàn chủ công của Trung đoàn 25-B3.

Các đại đội thuộc biên chế của 631 gồm: đại đội 9, 10, 11, 12, và đại đội 58 anh hùng được sắp xếp lại chỉ còn 4 đại đội mang phiên hiệu đại đội 1, 2, 3, 4. Riêng đại đội 3 đặc công của 631 được trên điều về Trung đoàn 198 đặc công từ tháng 8 năm 1974 trước thời điểm 631 hành quân sang Đắk Lắk.

Và chính thời điểm bố trí sắp xếp lại đội hình của 631, phiên hiệu 631 anh hùng và đại đội 58 anh hùng thuộc 631 cũng không còn nữa. Song, trong các trận đánh từ đó và đến tận hôm nay những cựu binh còn sống, gặp nhau, điện thoại tìm nhau, câu đầu tiên đều hỏi đồng đội ở đại đội nào của 631? Và, trên tất cả các bài viết đã công bố trên một số phương tiện truyền thông từ trước đến nay tôi vẫn sử dụng phiên hiệu 631.

Đến chiến trường mới, tại điểm đứng chân Buôn Ja Wầm, cán bộ chiến sĩ trong đơn vị, tập trung xây dựng lán trại nơi trú quân, học tập, rèn luyện và đón Xuân Giáp Dần trong không khí đầm ấm thường thấy mỗi độ tết đến xuân về trên chiến trường.

Tác giả thắp hương cho liệt sĩ trong đó có người bạn cùng quê, cùng nhập ngũ cùng ở Tiểu đoàn 631 Nguyễn Tài Xế hy sinh trong những ngày Tiểu đoàn 631 cắt quốc lộ 21 tháng 3 năm 1975.

Đại tá Hoàng Uy (áo trắng) nguyên đại đội trưởng đại 1, Tiểu đoàn 631 với vết thương chiến trận vẫn "trú ngụ" trên đầu.

Trung tuần tháng 2 năm 1975, trung đội trinh sát của tiểu đoàn bí mật đi trinh sát trận địa địch để lập phương án, lên sa bàn tác chiến. Cứ điểm của địch được lập mật danh A2, nằm ngay cạnh quốc lộ 21 (nay là quốc lộ 26) trên sườn đồi phía Nam quốc lộ đối diện với cao điểm 519 phía Bắc quốc lộ 21, nay thuộc huyện M'Drắk, tỉnh Đắk Lắk. Một đại đội địch xây dựng công sự vững chắc đóng tại cứ điểm này làm nhiệm tuần tra canh gác tuyến quốc lộ huyết mạch.

Thực ra, khi bàn phương án đánh cứ điểm A2, chỉ huy trung đoàn giao cho tiểu đoàn 3, nhưng với tính chất trận đánh mở màn chiến dịch, chỉ huy trung đoàn 25 bàn lên, tính xuống mới mục tiêu chắc thắng. Vì thế, ban chỉ huy trung đoàn 25 quyết định giao nhiệm vụ cho Tiểu đoàn 631 thay tiểu đoàn 3 để đảm bảo đánh chắc thắng trận mở đầu chiến dịch. Vì thời gian quá gần ngày tác chiến, chỉ huy trung đoàn 25 chỉ đạo bàn giao trên sa bàn đánh cứ điểm A2. Đại đội trưởng đại 1, đại đội chủ công của tiểu đoàn, trung úy Hoàng Uy (Nghệ An) đề nghị không thể bàn giao trên sa bàn mà phải khẩn trương tiến hành ngay việc đi chuẩn bị lại ngay tại thực địa.

Trong thời gian rất ngắn, mọi công tác đánh trận đã được chuẩn bị, các đại đội bộ binh, hỏa lực, các trung đội trinh sát, thông tin, vận tải, đội phẫu nhận vị trí ém quân đã định. 3 đại đội bộ binh: 1, 2, 3 và đại đội 4 hỏa lực nhận các hướng tấn công. Mũi thứ nhất giao cho đại 1 do đại đội trưởng Hoàng Uy chỉ huy, mũi thứ 2 do Chính trị viên đại đội 2 Nguyễn Kiệm ( Thanh Hóa), đại đội trưởng Nguyên (Phú Thọ) đảm nhận. Đại đội 3 làm nhiệm vụ dự bị. Đại đội 4 hỏa lực triển khai vũ khí thuận lợi nhất chi viện cho các mũi tấn công.

Để động viên tinh thần cán bộ chiến sĩ trước khi ra trận, Chính trị viên tiểu đoàn Nguyễn Văn Thìn nói: đây là trận đánh đầu tiên ở chiến trường mới Đắk Lắk, toàn thể cán bộ, chiến sĩ hãy phát huy truyền thống đánh trận giỏi của đơn vị anh hùng. Tiểu đoàn chúng ta là đơn vị chủ công của trung đoàn vinh dự ra quân đánh trận đầu, dù khó khăn, gian khổ, ác liệt đến mấy cũng kiên quyết đánh thắng…

Những ngày sau đó, công tác chuẩn bị hết sức khẩn trương chu đáo. Gặp trò chuyện với các đồng đội ở các đại đội bộ binh, dù háo hức đánh trận đầu, nhưng một số cán bộ chiến sĩ cũng xì xào câu chuyện "con đẻ, con nuôi". Anh em nói vui, tiểu đoàn ta là con nuôi của trung đoàn 25 mà. Vì chân ướt chân ráo từ Gia Lai sang đã được "bố mẹ 25" cho đi đánh giặc trận đầu!

Đêm ngày 4 tháng 3 năm 1975 toàn tiểu đoàn hành quân từ phía Bắc vượt qua quốc lộ 21 sang phía Nam bí mật ém quân gần cứ điểm A2 đợi lệnh nổ súng. Khi vượt qua quốc lộ 21, để giữ bí mật và không để địch phát hiện ra, một số chiến sĩ được phân công dùng áo mưa lót một lối nhỏ để bộ đội vượt qua quốc lộ 21. Đến chiến sĩ cuối cùng qua đường, tổ lót đường có nhiệm vụ thu dọn, hoàn trả lối vượt qua đường nguyên như cũ để giữ bí mật.

Trước giờ nổ súng tấn công cứ điểm A2, từ chỉ huy sở cách cứ điểm A2 không xa, Chính trị viên tiểu đoàn Nguyễn Văn Thìn và Tiểu đoàn trưởng Trần Công Nhân xuống các đại đội kiểm tra và động viên bộ đội. Phong cách chỉ huy sâu sát, tỉ mỉ, thận trọng của các thế hệ chỉ huy tiểu đoàn trong các trận đánh gần 8 năm trên đất Gia Lai lại tiếp tục được duy trì trong trận đánh mở đầu chiến dịch trên chiến trường Đắk Lắk. Đúng 5 giờ sáng ngày 5 tháng 3 năm 1975, được lệnh nổ súng, các mũi tấn công của tiểu đoàn dùng hỏa lực bắn vào lô cốt đầu cầu khống chế địch để bộ đội phát triển vào bên trong, tiếng nổ rền vang của bộc phá, B40, B41, DKZ 82, AK 47 cả cứ điểm A2 của địch bị bộ đội 631 dũng mãnh tấn công. Với kinh nghiệm và sở trường đánh công kiên (đánh địch trong công sự vững chắc) sau 40 phút chiến đấu vô cùng anh dũng, Tiểu đoàn 631 anh hùng đã tiêu diệt gọn đại đội địch. Sau khi tảo trừ trận địa, đưa liệt sĩ, thương binh ra, cán bộ chiến sĩ trong tiểu đoàn ngậm ngùi, đau thương trước sự hy sinh của 3 đồng đội trong đó có trung đội trưởng Thiết (Phú Thọ) và một số đồng đội bị thương

Đánh thắng trận mở màn chiến dịch, Tiểu đoàn 631 anh hùng quay lại Bắc đường 21 triển khai đội hình liên tục đánh trận. Đánh tiểu đoàn thiếu của địch từ Dục Mỹ, Quân trường Lam Sơn lên gần cứ điểm A2 hòng chiếm lại. Đánh tan đoàn xe hơn 150 chiếc, xác xe cháy rụi nằm la liệt trên đường. Dũng mãnh tấn công, giải phóngquận lỵ Khánh Dương gần Đèo Phượng Hoàng, phối hợp với các đơn vị của Sư đoàn 10 thuộc Quân đoàn 3 mới được thành lập ngày 26 tháng 3 năm 1975, tấn công Lữ dù 3 của địch trên Đèo Phượng Hoàng rồi hành tiến vượt qua Ninh Hòa, thành phố Nha Trang, Cam Ranh đến rừng dừa Phan Rang thì dừng lại.

50 năm đã trôi qua, nhưng trong ký ức của người lính Tiểu đoàn 631 anh hùng vẫn đọng lại một thời chinh chiến trên các chiến trường. Giờ mỗi khi gặp lại nhau, chuyện chiến trường - một thời hoa lửa vẫn cháy mãi trong tâm hồn của những người lính mái đầu đã bạc. 50 năm qua rồi giờ nghĩ lại vẫn thấy cuộc chiến dường như mới hôm qua. Và, phiên hiệu Tiểu đoàn 631 anh hùng nay là Tiểu đoàn 4, trung đoàn 142, sư đoàn 315, Quân khu 5 mãi mãi là niềm tự hào của chúng tôi.

Cao Ngọ