Chiếc nỏ vùng cao

Môn thể thao gắn kết cộng đồng

Với sở thích bắn nỏ từ nhỏ, khi trưởng thành, niềm đam mê không hề giảm đi, anh Đặng Tài Tiến, thôn Cao Phạ, xã Minh Khương (Hàm Yên) luôn tìm tòi để cho ra đời những cây nỏ chắc chắn, đẹp mắt. Anh Tiến cho biết, để bắn nỏ giỏi, ngoài sở hữu một cây nỏ tốt, am hiểu công năng của nỏ thì mũi tên là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của mỗi phát bắn.

Hiện anh vẫn rất đam mê tập luyện, thi đấu bắn nỏ và là một trong những “tay bắn” có tiếng tại các giải thi đấu thể thao dân tộc ở địa phương. Để giữ gìn và phát huy môn thể thao truyền thống, anh Tiến khẳng định: “Mình phải tuyên truyền cho con cháu bản sắc văn hóa dân tộc, biết ý nghĩa môn thể thao bắn nỏ này, từ đó cùng nhau bảo tồn và lưu giữ. Môn bắn nỏ hiện nay được các thành viên trong gia đình tập luyện thường xuyên”.

Với đặc điểm dễ chơi, không đầu tư quá nhiều về dụng cụ, môn bắn nỏ chỉ cần dành ít thời gian và đam mê là có thể tập luyện và thi đấu, nhưng lại đề cao tinh thần đoàn kết trong cộng đồng các dân tộc.

Người dân xã Xuân Lập (Lâm Bình) tham gia thi môn bắn nỏ tại ngày hội văn hóa xã.

Tại xã Tân An (Chiêm Hóa) từ năm 2018 đã có một nhóm tự gắn kết lại với nhau để duy trì tập luyện môn bắn nỏ. Mỗi thành viên một công việc nhưng họ thường xuyên tập trung lại để cùng chia sẻ, trao đổi những kinh nghiệm bắn nỏ, góp phần thúc đẩy tinh thần gắn kết cộng đồng, làm phong phú đời sống văn hóa của bà con. Anh Hà Văn Điều, thôn An Phú, xã Tân An, thành viên của nhóm chia sẻ: “Tôi biết bắn nỏ từ khi còn nhỏ. Tôi cũng thường xuyên làm nỏ để đi giao lưu, thi đấu bộ môn này. Để có một cây nỏ chuẩn thì phải tìm được cây tre già làm cánh nỏ, thân nỏ cũng phải làm bằng loại nguyên liệu phù hợp để không bị vênh. Gia đình tôi hiện nay có 3 thành viên tham gia tập luyện tại nhóm”.

Việc duy trì tập luyện môn bắn nỏ không chỉ tạo sân chơi vui khỏe cho các thành viên mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp của môn thể thao truyền thống dân tộc. Thông qua các nhóm, các giải đấu cũng xuất hiện nhiều nhân tố tiêu biểu được lựa chọn tham gia các kỳ đại hội thể dục thể thao do các cấp tổ chức.

Những cây nỏ lần lượt được ra đời, trở thành trợ thủ đắc lực cho những người đam mê, giữ gìn nét đẹp truyền thống, trở thành một môn thể thao có sức hấp dẫn rất lớn, không kể tuổi tác người chơi. “Tham gia môn thể thao của dân tộc mình, chúng tôi thấy tinh thần phấn khởi hơn, ai cũng tích cực tham gia. Chúng tôi cũng muốn làm thêm nhiều nỏ để anh em cùng giao lưu, thi đấu” - ông Điều xã Tân An cho biết thêm.

Bảo tồn và phát huy

Xã Xuân Lập (Lâm Bình) là địa phương có nhiều người biết bắn nỏ, làm nỏ và đạt giải cao trong các hội thi.

Anh Thào Seo Sú có thâm niên làm nỏ, bắn nỏ hơn 20 năm chia sẻ: “Chiếc nỏ thường có 4 bộ phận chính, gồm: Cánh, thân, cò, dây. Cánh nỏ thường làm bằng cây gỗ chua, dài từ 85 - 90 cm. Loại cây này dẻo, cứng, không bị mối mọt, có sức đàn hồi tốt. Thân, cò được làm bằng cây nẻ. Thân nỏ dài 75 - 80 cm, đầu trước có khoét hình chữ U, bên trên làm một đường rãnh để đặt tên lên bắn. Dây nỏ được làm bằng sợi cây gai, hoặc sợi cáp quang. Nỏ sau khi làm xong phần thô phải phơi khô, xông khói khoảng một tháng mới lắp ráp. Một chiếc nỏ hoàn chỉnh sẽ không bị co rút, lực bắn mạnh, chính xác. Tên bắn nỏ dài khoảng 45 cm, được làm bằng cây nứa, gắn con bay hình thoi bằng lá dứa rừng”.

Từ khi còn học phổ thông, hằng ngày, anh Nam mang nỏ lên rẫy bắn chuột rừng, sóc, chim để bảo vệ mùa màng. Đặc biệt, anh đã tham gia giải bắn nỏ cấp xã, huyện, tỉnh. Thành tích đáng nể của anh là đã 7 lần đoạt giải tại các giải đấu cấp huyện, cấp tỉnh

“Nỏ thủ” Bàn Thị Noong, xã Sơn Phú (Na Hang), người đã có thâm niên bắn nỏ hơn 14 năm và giành nhiều giải thưởng chia sẻ: “Từ nhỏ, tôi đã theo ông nội đi săn chuột phá hoại mùa màng. Mỗi lần thấy ông bắn trúng mục tiêu là tôi vui lắm. Sau nhiều lần đi, ông dạy tôi cách bắn nỏ, tôi dần yêu môn thể thao này luôn. Theo tôi, để bắn nỏ tốt, vận động viên phải siêng năng tập luyện, có sức khỏe tốt, mắt sáng. Khi ngắm vào mục tiêu cần phải bình tĩnh, giữ tâm lý ổn định, tay không được run…”.

Thực tế, việc luyện tập, thi đấu môn bắn nỏ của đồng bào các dân tộc ở vùng cao nói riêng không chỉ giúp nâng cao thể chất, sức khỏe, xây dựng đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh cho Nhân dân, mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn.

Minh Hoa