Rộn ràng, đậm đà bản sắc dân tộc ở Lễ hội truyền thống làng Bát Tràng

Không khí rộn ràng, rực rỡ của hội làng Bát Tràng.

Hội làng Bát Tràng năm nay kéo dài tới 4 ngày, từ 12-15/3 (tức 13-16/2 năm Ất Tỵ), là một trong những lễ hội văn hóa đặc sắc của địa phương và thu hút lượng lớn du khách đến từ mọi miền Tổ quốc và khách nước ngoài.

Từ sáng tinh mơ không khí đã vô cùng nhộn nhịp.

Hội làng vừa là dịp để người dân thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, cũng là sự kiện quan trọng góp phần gìn giữ, phát huy những nghi lễ truyền thống lâu đời của làng nghề gốm nổi tiếng của cả nước; thể hiện nét văn hóa độc đáo của làng nghề; tạo nên một không gian đầy huyền bí, linh thiêng mà cũng vô cùng sinh động.

Các em nhỏ hào hứng tham gia.

Các nghi lễ, như: lễ dâng hương, lễ Tam sinh, lễ Rước kiệu, lễ Cấp thủy, lễ Nhập thủy và lễ Tế thần... đều được làng Bát Tràng tổ chức một cách đầy thành kính, tỉ mỉ, phản ánh sâu sắc tín ngưỡng và đời sống tâm linh của người dân.

Với người làng, nghi thức thể hiện lòng biết ơn, cũng nhắc nhớ về những giá trị văn hóa, lịch sử quý báu.

Trong đình làng không khí uy nghiêm, thiêng liêng.

Tham gia hội làng, du khách được đắm mình trong không gian thiêng liêng, rộn ràng mầu sắc, âm thanh một lễ hội xứng tầm di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngay sáng tinh mơ, không khí lễ hội đã bao trùm khắp làng gốm. Mưa xuân bay bay, sương còn bảng lảng, cờ phướn bay phất phới trong gió, kiệu sơn son thếp vàng.

Các khu vực hầu như không còn một chỗ trống.

Lễ dâng hương là một nghi lễ quan trọng bậc nhất trong hội làng. Đây là dịp để mỗi người tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong các vị thần linh phù hộ cho cuộc sống bình an, làm ăn phát đạt. Ngoài hương hoa, tất cả vật phẩm dâng cúng đều thể hiện lòng thành kính sâu sắc được dâng một cách trang nghiêm, gửi gắm lòng thành và ước nguyện tốt lành.

Trong rất nhiều vật phẩm, không thể thiếu gạo.

Đặc sắc trong lễ hội chính ở nghi lễ tắm bài vị và rước bài vị, diễn ra từ miếu Bát Tràng đến đình Bát Tràng. Buổi lễ được thực hiện trong không khí trang trọng, người tham gia mặc trang phục truyền thống, đồng lòng cùng nhau tắm rửa và rước bài vị về đình làng, nơi diễn ra các nghi thức tế lễ sau đó.

Lễ Cấp thủy diễn ra ở sông Hồng huyền thoại.

Sau lễ dâng hương và nghi thức tắm bài vị, các đoàn rước sẽ tham gia lễ Cấp thủy, rước nước và rước bộ. Trong không khí sôi nổi, đoàn rước với những lá cờ phướn bay phất phới và kiệu đỏ rực rỡ tiến về phía dòng sông Hồng huyền thoại. Đoàn cấp thủy lên thuyền tiến ra giữa sông, nơi có dòng nước mênh mang quyện hương phù sa xin về để phục vụ cho nghi thức cúng tế.

Đoàn Cấp thủy đi thuyền ra giữa sông.

Chủ tế lễ, trang phục trang nghiêm, đứng trên thuyền, dâng nước thiêng lên thần sông rồi lọc qua tấm vải đỏ vào chóe, mang nước về đình cổ Bát Tràng, nơi nước sẽ được dùng để cúng tế suốt cả năm.

Chính nước sông Hồng đã trở thành một biểu tượng của sự sống và sự thịnh vượng, được dân làng trân trọng và gìn giữ quanh năm.

Kiệu quay là hiện tượng thu hút sự chú ý và khám phá của cộng đồng.

Đoàn rước bộ, với cờ phướn, nhang đèn, sẽ đi qua các địa danh linh thiêng như Kim Trúc Tự, nhà thờ Bác Hồ, Đền Mẫu mang đến một không khí lễ hội hoành tráng. Với người dân nơi đây, đó là một hành trình tôn kính, tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa của làng, kết nối những thế hệ trong lòng dân tộc.

Khiêng kiệu là trai tráng trong làng được tuyển chọn kỹ lưỡng.

Một trong những nghi lễ không thể thiếu là dâng mâm lễ lên bề trên, được gọi là lễ Tam sinh. Đó là những vật phẩm có ý nghĩa tượng trưng cho sự đầy đủ và sung túc của cuộc sống: một con trâu tơ thui béo, một con dê thui béo và một con heo sữa quay.

Dân làng thường gọi vật tế là "ông". Vật phẩm thể hiện lòng tri ân của dân làng đối với tổ tiên, với thần linh đã che chở và bảo vệ làng nghề qua bao thế hệ.

Vật phẩm là các "ông" dê, "ông" trâu được dâng cúng.

Truyền thống này gắn liền với những câu chuyện lịch sử, với những thăng trầm của một làng nghề vượt qua bao khó khăn, thử thách để phát triển thịnh vượng. Đó là những ký ức sống động về thời kỳ vua Tự Đức ban cho làng Bát Tràng 4 chữ: "Hiếu-Nghĩa-Cấp-Công" mà ngày nay vẫn còn được treo trong Đình làng, như một biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng và công ơn của các thế hệ đi trước.

Hội còn có sự giao thoa về văn hóa phương Đông.

Hội làng Bát Tràng có nhiều nghi lễ tôn nghiêm, bên cạnh đó phần hội cũng vô cùng sôi động, là dịp để người dân đủ mọi lứa tuổi, thành phần... gác lại mọi việc, cùng vui chơi, giải trí, tăng cường tình đoàn kết trong cộng đồng.

Đây là dịp người trong làng nô nức tham gia mọi hoạt động.

Trong suốt chuỗi ngày diễn ra lễ hội, các trò chơi dân gian và thi đấu thể thao cũng được tổ chức và diễn ra sôi nổi, tạo nên một không khí vui vẻ, náo nhiệt. Các đoàn văn nghệ quần chúng trình diễn những tiết mục đặc sắc, từ hát chèo, hát quan họ... đến những điệu múa dân gian mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc.

Mọi nghi thức dâng cúng đều diễn ra trang nghiêm.

Các đêm liên hoan văn nghệ là cơ hội để những tài năng của địa phương tỏa sáng, đồng thời là dịp để các du khách được tham gia vào không gian văn hóa truyền thống đặc sắc của làng gốm Bát Tràng.

Từng điệu hát, lời bài ca ngọt ngào, mỗi điệu múa duyên dáng kết hợp với ánh đèn sáng rực rỡ và không khí tươi vui đã tạo nên một lễ hội sống động, không chỉ thu hút người dân mà còn lôi cuốn đông đảo du khách thập phương.

Âm thanh trong lễ hội cũng được chú ý và đầu tư công phu.

Các nghi thức lễ và hội ở Bát Tràng đều mang thông thông điệp sâu sắc: Từ những giá trị truyền thống của ông cha, người dân mong muốn bảo vệ, gìn giữ được sự an lành cho cộng đồng. Họ cầu mong sự thịnh vượng trong làm ăn và cả hòa thuận trong gia đình, hạnh phúc trong mỗi gia đình; sự bình an trong tâm hồn, bình yên cho quê hương, đất nước.

Làng Bát Tràng gìn giữ gần như trọn vẹn các nghi thức lễ hội.

Ngoài ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ hội cũng là dịp để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, nhắc nhở họ về đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", lòng biết ơn đối với tổ tiên và công lao của những người đi trước. Đồng thời, hội làng cũng góp phần nâng cao nhận thức trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, kết hợp phát triển du lịch, tạo ra những cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng.

Lòng thành kính, biết ơn luôn được dân làng gìn giữ, trao truyền.

Với lịch sử hàng nghìn năm, gắn bó cùng nghề gốm, ngôi làng này chứa đựng nhiều giá trị văn hóa độc đáo, từ các công trình kiến trúc cổ xưa cho đến những sản phẩm gốm tinh xảo, mang đậm bản sắc dân tộc.

Việc mua bán các sản phẩm gốm diễn ra quanh năm suốt tháng, nhưng dịp lễ hội, làng cũng đón một lượng lớn du khách tìm mua những sản phẩm đẹp, được chế tác tỉ mỉ dưới bàn tay khéo léo của những nghệ nhân tài hoa, mang về làm kỷ niệm hoặc làm quà tặng.

Niềm tự hào của Bát Tràng còn ở sự tiếp nối thế hệ trong bảo tồn bản sắc văn hóa.

Hội làng Bát Tràng 2025 vừa gìn giữ được những nét đẹp truyền thống, vừa sáng tạo thêm những yếu tố mới mẻ, hấp dẫn, có thể kể đến như Hội thi ẩm thực diễn ra đầy hương vị, sắc mầu, cảm xúc, góp phần tôn vinh hình tượng người phụ nữ làng gốm giỏi giang, đảm đang, khéo léo.

Mỗi dịp hội làng, bao vẻ đẹp của giá trị văn hóa lại tiếp tục được gìn giữ và tiếp nối.

Đây là cơ hội để người dân và du khách cùng nhau tìm về cội nguồn, cảm nhận vẻ đẹp của làng nghề Bát Tràng và tiếp nối những giá trị văn hóa mà cha ông đã dày công xây dựng.

Trong bối cảnh hiện đại, giá trị của hội làng càng cần thiết được khẳng định một cách sâu sắc hơn nhằm giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc, trở thành cầu nối giữa quá khứ và tương lai, hướng con người tới giá trị cội nguồn, tinh thần nhân văn sâu sắc.

MAI LỮ