'Chìa khóa' tiến vào kỷ nguyên mới

Trong bối cảnh đó, khả năng chuyển đổi kỹ năng - tức là khả năng học hỏi, làm chủ công nghệ mới và vận dụng chúng vào thực tiễn là “chìa khóa” then chốt. Để không bị tụt lại phía sau, mỗi cá nhân cần xác định được các kỹ năng cần thiết, từ đó xây dựng kế hoạch học tập và phát triển bản thân một cách bài bản.

Học tập suốt đời

Học tập suốt đời không chỉ đơn thuần là việc tích lũy kiến thức mới mà còn là quá trình rèn luyện tư duy, cải thiện kỹ năng mềm và thích ứng với những thay đổi không ngừng của xã hội. Khi công nghệ số thay đổi với tốc độ chóng mặt, những kiến thức và kỹ năng cũ có thể nhanh chóng trở nên lỗi thời. Do đó, việc duy trì một thái độ học hỏi không ngừng sẽ giúp cá nhân luôn sẵn sàng cho những thay đổi, nắm bắt cơ hội phát triển và mở rộng khả năng sáng tạo.

Tại lớp học thông minhTrường THCS Đăk Ơ, huyện Bù Gia Mập, học sinh được học với màn hình tương tác thông minh và mỗi học sinh được làm chủ một chiếc iPad nhỏ gọn - Ảnh: Ngân Hà

Học tập suốt đời cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực tư duy phản biện, khả năng phân tích và giải quyết vấn đề - những kỹ năng mà con người vẫn không thể dễ dàng thay thế bởi máy móc. Việc liên tục học hỏi giúp cải thiện khả năng thích nghi, xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc và tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững trong sự nghiệp. Ngoài ra, học tập suốt đời còn khuyến khích sự đổi mới sáng tạo và khả năng tự lãnh đạo trong công việc, giúp cá nhân tự tin hơn trong môi trường cạnh tranh đầy biến động.

Học sinh lớp 9A1, Trường THCS Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập quét mã QR - nhận tài liệu chuẩn bị vào tiết Hóa học - Ảnh: Ngân Hà

Sự bùng nổ của internet và công nghệ thông tin đã mở ra nhiều hình thức học tập mới, thay thế hoàn toàn mô hình giáo dục truyền thống. Các nền tảng học trực tuyến như Coursera, edX, Udemy, Khan Academy… cung cấp hàng ngàn khóa học từ cơ bản đến nâng cao, giúp người học có thể tiếp cận kiến thức từ bất cứ đâu, khi nào. Hình thức học trực tuyến không chỉ linh hoạt về thời gian mà còn tiết kiệm chi phí, giúp nhiều người có thể tự nâng cao trình độ mà không bị giới hạn bởi không gian và địa lý.

Bên cạnh đó, các lớp học trực tuyến kết hợp (blended learning) cũng ngày càng trở nên phổ biến. Mô hình này cho phép người học tiếp nhận kiến thức qua các bài giảng số hóa, sau đó được hỗ trợ qua các buổi thảo luận, thực hành trực tiếp với giảng viên. Đây là hình thức học tập toàn diện, giúp người học vừa nắm bắt được kiến thức mới vừa có cơ hội trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và giải đáp thắc mắc kịp thời.

Ngoài ra, công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) cũng đang dần được ứng dụng trong giáo dục và đào tạo. Những công nghệ này tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp người học có trải nghiệm chân thực, sống động hơn.

Thách thức và cơ hội

Mặc dù công nghệ số mang đến nhiều cơ hội phát triển song quá trình chuyển đổi kỹ năng và học tập suốt đời cũng đối mặt với không ít thách thức. Một trong những khó khăn lớn nhất là việc cập nhật kiến thức liên tục. Nhiều cá nhân, đặc biệt là những người đã quen với mô hình giáo dục truyền thống, gặp khó khăn trong việc thích ứng với tốc độ thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Sự mất cân bằng giữa khả năng tiếp cận công nghệ thông tin của các vùng miền, cũng như sự khác biệt về trình độ học vấn và kinh nghiệm, cũng là những yếu tố gây bất bình đẳng về cơ hội học tập.

Sinh viên Viện Công nghệ thông tin, robot và trí tuệ nhân tạo (Viện AIDTI)

Một thách thức khác là áp lực từ thị trường lao động. Khi các doanh nghiệp đòi hỏi nhân lực không chỉ có kiến thức chuyên môn sâu mà còn cần có kỹ năng mềm, khả năng giao tiếp và quản lý thời gian tốt, thì việc chuyển đổi kỹ năng trở thành yêu cầu cấp bách. Các cá nhân cần tự nhận thức được điểm mạnh và yếu của bản thân, từ đó xây dựng chiến lược học tập phù hợp để bù đắp những thiếu sót, đồng thời phát huy tối đa năng lực cá nhân.

Mặt khác, xu hướng học tập suốt đời mở ra nhiều cơ hội mới cho những ai chủ động, sáng tạo và dám thử thách bản thân. Những người có tinh thần tự học, biết tìm kiếm thông tin và áp dụng kiến thức vào thực tiễn sẽ có lợi thế rõ rệt trong quá trình cạnh tranh. Hơn nữa, sự phát triển của cộng đồng học tập trực tuyến và các khóa học ngắn hạn chuyên sâu giúp cá nhân nhanh chóng nâng cao trình độ, mở rộng mạng lưới quan hệ và tiếp cận nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn.

Để thúc đẩy học tập trong thời đại số, vai trò của các tổ chức, doanh nghiệp và Chính phủ là rất quan trọng. Các doanh nghiệp cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các khóa đào tạo, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới, từ đó đảm bảo năng lực cạnh tranh của tổ chức trên thị trường. Đồng thời, việc xây dựng môi trường làm việc hỗ trợ sự phát triển cá nhân, khuyến khích sáng tạo và trao đổi thông tin giữa các bộ phận sẽ giúp tăng cường hiệu quả công việc và cải thiện chất lượng dịch vụ.

Chính phủ cũng đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra các chính sách hỗ trợ giáo dục và đào tạo cho người lao động. Các chương trình hỗ trợ học bổng, đào tạo nghề và phát triển kỹ năng nghề nghiệp sẽ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người học, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Sự hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cũng góp phần tạo nên một hệ sinh thái giáo dục linh hoạt, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Nhìn về tương lai, xu hướng chuyển đổi kỹ năng và học tập suốt đời trong bối cảnh công nghệ số sẽ càng trở nên quan trọng hơn. Sự phát triển của công nghệ không chỉ dừng lại ở mức độ tự động hóa mà còn mở ra các lĩnh vực mới như công nghệ blockchain, IoT và công nghệ sinh học số. Các lĩnh vực này sẽ đòi hỏi những kỹ năng mới, đòi hỏi người lao động phải không ngừng học hỏi và cập nhật kiến thức.

Từ Hữu Công