Chìa khóa mở lối đi riêng

Ảnh minh họa: Internet

Rào cản đầu tiên và cũng là nút thắt lớn nhất, nằm ở hệ thống thể chế. Những quy định pháp lý chồng chéo, thủ tục hành chính rườm rà và thiếu cơ chế khuyến khích đầu tư đang kìm hãm đà phát triển của R&D. Một dự án nghiên cứu công nghệ cao, dù mang tiềm năng đột phá, có thể bị trì hoãn hàng năm chỉ vì những quy trình cấp phép phức tạp. Điều này không chỉ làm mất cơ hội tận dụng các xu hướng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn hay năng lượng tái tạo, mà còn khiến các doanh nghiệp và nhà khoa học nản lòng. Để phá vỡ vòng xoáy này, cần một cuộc cách mạng thể chế thực sự: đơn giản hóa thủ tục, xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, linh hoạt và thân thiện với sáng tạo. Quan trọng hơn, cần thiết lập các cơ chế chấp nhận rủi ro - yếu tố không thể thiếu trong nghiên cứu khoa học, nơi thất bại thường là tiền đề cho những bước tiến vượt bậc.

Nguồn lực, cả về nhân tài lẫn tài chính là rào cản thứ hai cần vượt qua để R&D thực sự cất cánh. Chúng ta hiện đối mặt với sự thiếu hụt nghiêm trọng đội ngũ chuyên gia trong các ngành công nghệ mũi nhọn, từ dữ liệu lớn (big data) đến sinh học tổng hợp. Trong khi đó, ngân sách dành cho R&D vẫn còn quá khiêm tốn, chưa tương xứng với tham vọng trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực. Để thay đổi cục diện, cần đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo, đặc biệt là các chương trình liên kết với các trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới. Việc trang bị cho thế hệ trẻ những kỹ năng cạnh tranh toàn cầu, từ tư duy sáng tạo đến khả năng ứng dụng công nghệ, là nền tảng để Việt Nam bắt kịp các quốc gia tiên tiến.

Cuối cùng, một rào cản vô hình nhưng không kém phần quan trọng là văn hóa đổi mới sáng tạo. Tư duy “đi tắt đón đầu” đôi khi dẫn đến việc ưu tiên nhập khẩu công nghệ hơn là tự nghiên cứu, khiến Việt Nam phụ thuộc vào các quốc gia khác và làm suy yếu năng lực nội sinh. Để thay đổi, cần xây dựng một hệ sinh thái nơi các ý tưởng mạo hiểm được chào đón, nơi thất bại được xem là bài học quý giá thay vì điều đáng sợ hãi.

Tháo gỡ rào cản cho R&D không chỉ là nhiệm vụ của một ngành mà là sứ mệnh của cả dân tộc. Một hệ thống thể chế thông thoáng, nguồn lực dồi dào và văn hóa đổi mới mạnh mẽ sẽ là bệ phóng để Việt Nam bứt phá, vượt qua những giới hạn của hiện tại và vươn lên vị thế dẫn đầu khu vực. Đây là thời điểm để hành động quyết liệt, biến thách thức thành cơ hội và hiện thực hóa giấc mơ về một quốc gia hùng cường, nơi khoa học công nghệ là ngọn lửa soi đường. Mỗi rào cản được gỡ bỏ là một bước tiến gần hơn đến sự thịnh vượng, nơi Việt Nam không chỉ tham gia mà còn định hình cuộc chơi công nghệ toàn cầu, viết nên câu chuyện thành công của riêng mình trên trường quốc tế.

Thái Bình