Chi bộ quân sự xã trên địa bàn Quân khu 4: Dấu ấn bước đầu và bất cập cần tháo gỡ - Bài 2: Cái khó 'bó' chi bộ

Chồng chéo, bất cập

Chủ trương thành lập chi bộ quân sự xã đã có từ năm 2009 theo Hướng dẫn số 35-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương về tổ chức và hoạt động của chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn, theo đó khuyến khích những địa phương đã thành lập chi bộ quân sự xã và qua thực tiễn hoạt động thấy thực sự có tác dụng, phát huy hiệu quả thì tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng hoạt động theo hướng dẫn này. Đối với những địa phương chưa thành lập chi bộ quân sự xã, tiếp tục nghiên cứu, nếu thấy cần thiết thì thành lập hoặc tổ chức làm thí điểm để rút kinh nghiệm, nhất là đối với những địa phương có các xã, phường, thị trấn ở biên giới, hải đảo. Theo hướng dẫn này, toàn Quân khu 4 chỉ thành lập được 163/1.651 chi bộ quân sự xã, đạt 9,8%.

Phải đến khi có Hướng dẫn số 24-HD/BTCTW ngày 20-9-2023 của Ban Tổ chức Trung ương về tổ chức và hoạt động của chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn, việc thành lập chi bộ quân sự mới được triển khai đồng bộ trên địa bàn các tỉnh Quân khu 4. Đảng ủy Quân khu 4 đã ban hành công văn chỉ đạo Đảng ủy Quân sự 6 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế hoàn thành việc thành lập chi bộ quân sự ở tất cả các xã, phường, thị trấn trong quý IV-2023.

Thanh niên xã Quỳnh Nghĩa (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) phấn khởi lên đường nhập ngũ. Ảnh: ĐOÀN HOÀNG

Trong vòng hai tháng, các xã, thị trấn tại huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) đều đã hoàn thành việc công bố quyết định thành lập chi bộ quân sự xã, thị trấn. Đối với hai chi bộ quân sự tại xã Nậm Cắn và Nậm Càn được thành lập trước, Đảng ủy xã đã tiến hành rà soát lại cơ cấu đảng viên và kiện toàn lại. Đồng chí Vi Hòe, Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn cho biết: “Các chi bộ quân sự mới thành lập còn nhiều bỡ ngỡ. Huyện ủy và các đảng ủy xã, thị trấn phải bố trí những đồng chí có kinh nghiệm theo dõi, giúp đỡ; hướng dẫn cách thức hoạt động. Hằng tháng cử cán bộ Ban CHQS huyện, Ban Tổ chức Huyện ủy tham dự sinh hoạt với các chi bộ quân sự để giúp nâng cao chất lượng sinh hoạt”.

Tại Nghệ An, ban đầu, các địa phương còn có rất nhiều băn khoăn khi việc thành lập chi bộ quân sự xã sẽ tác động đến Đề án 01-ĐA/TU về “Xây dựng chi bộ, phát triển đảng viên ở các khối, xóm, bản chưa có chi bộ, chưa có đảng viên và khối xóm, bản có nguy cơ không còn chi bộ giai đoạn 2016-2020” và Kết luận số 38-KL/TW ngày 13-11-2018 của Bộ Chính trị về chủ trương không tổ chức chi bộ cơ quan xã, phường, thị trấn; đưa đảng viên công tác ở xã, phường, thị trấn về sinh hoạt đảng tại khu dân cư. Tuy nhiên, xác định thành lập chi bộ quân sự xã là nhiệm vụ quan trọng, tăng cường sự lãnh đạo trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương, Tỉnh ủy Nghệ An đã tìm cách “gỡ vướng” sự chồng chéo này. Theo đó, để việc thành lập chi bộ quân sự không ảnh hưởng đến cơ cấu, tổ chức chi bộ ở khối, thôn, bản, Ban Tổ chức Tỉnh ủy Nghệ An đã có chỉ đạo, hướng dẫn về phương án chuyển đảng viên để thành lập chi bộ quân sự xã mà không làm ảnh hưởng đến tổ chức, hoạt động của chi bộ khác.

Đối với các xã có đảng viên nằm trong cơ cấu chi bộ quân sự xã hiện nay đang giữ chức bí thư, trưởng khối, xóm, bản nhiệm kỳ 2022-2025 thì chưa nhất thiết chuyển về sinh hoạt tại chi bộ quân sự xã. Đối với các xã có đảng viên tăng cường đang sinh hoạt tại chi bộ ở khối, xóm, bản mà nhất thiết phải điều động để thành lập chi bộ quân sự thì đảng ủy có phương án điều chuyển đảng viên chi bộ nơi khác bổ sung đủ số lượng đảng viên tại chi bộ tăng cường để củng cố, tiếp tục hoạt động ổn định, hiệu quả. Sau khi thành lập chi bộ quân sự xã không để xảy ra nguy cơ không còn chi bộ, không đủ đảng viên tại các chi bộ khối, xóm, bản.

Xã Quỳnh Thanh (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) có 100% đồng bào theo đạo Công giáo. Toàn xã có 94 đảng viên, trong đó có 23 đảng viên là giáo dân, còn lại là các đảng viên tăng cường. Khi điều động đảng viên là dân quân đang sinh hoạt tại các thôn, xóm về chi bộ quân sự, có những đồng chí đang là bí thư chi bộ hoặc phó bí thư chi bộ, để lại “khoảng trống” đảng viên ở chi bộ thôn, xóm. Đồng chí Trần Văn Trinh, Bí thư Đảng ủy xã Quỳnh Thanh chia sẻ: “Để bù đắp sự thiếu hụt này, Đảng ủy xã Quỳnh Thanh đã phải điều động các đảng viên ở chi bộ nhà trường về sinh hoạt ở chi bộ nông thôn”.

Tâm tư, trăn trở từ cơ sở

Chi bộ quân sự xã đi vào hoạt động, ngoài Hướng dẫn 24 của Ban Tổ chức Trung ương thì tại các địa phương chưa có văn bản, hướng dẫn cụ thể nên trong quá trình thực hiện có nhiều vướng mắc nảy sinh, chưa có căn cứ để giải quyết thấu đáo. Chế độ bảo đảm cho chi bộ hoạt động chưa có nên cũng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của chi bộ quân sự. Một số đơn vị hành chính cấp xã nằm trong lộ trình sáp nhập, có điều chuyển công tác một số đồng chí bí thư đảng ủy xã, chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự xã nhưng chủ trương không bổ nhiệm cán bộ thay thế dẫn tới một số chi bộ quân sự khuyết bí thư, phó bí thư chi bộ kéo dài. Toàn tỉnh Nghệ An hiện có 16 chi bộ khuyết bí thư, 10 chi bộ khuyết phó bí thư.

Chi bộ quân sự xã trên địa bàn Quân khu 4 hầu hết là mới thành lập, trong khi chưa có quy chế cụ thể nên trong tổ chức hoạt động còn lúng túng. Ngay cả như Chi bộ Quân sự xã Nậm Cắn đã thành lập được gần 20 năm vẫn còn lúng túng về cách thức hoạt động. Đồng chí Lầu Bá Tồng, Phó bí thư Chi bộ Quân sự xã, Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Nậm Cắn chia sẻ: “Hiện tại, các hệ thống văn kiện của chi bộ quân sự chưa có sự thống nhất. Chi bộ Quân sự xã Nậm Cắn hiện tại đang áp dụng theo mẫu văn bản của cả quân sự và dân sự. Mẫu nghị quyết theo hướng dẫn của Đảng ủy Quân sự huyện; còn thủ tục, kiểm tra giám sát, biên bản lại áp dụng theo mẫu của Đảng ủy cấp xã. Các thủ tục, văn bản, hệ thống sổ sách chưa có quy định cụ thể thống nhất một mẫu chung nên gây khó khăn cho chi bộ trong hoạt động, nhất là khi có các đợt thanh tra, kiểm tra”.

Lực lượng dân quân biển xã Quỳnh Nghĩa tích cực tham gia về phòng chống thiên tai, nắm bắt tình hình trên biển. Ảnh: ĐOÀN HOÀNG

Là người dân tộc Mông, đồng chí Lầu Bá Tồng am hiểu, gắn bó mật thiết với đồng bào biên giới nên rất tâm tư, trăn trở khi hoạt động của chi bộ quân sự cũng ảnh hưởng phần nào đến đời sống, thu nhập của đảng viên. Đảng viên trong Chi bộ Quân sự xã Nậm Cắn có những đồng chí trong lực lượng dân quân cơ động nhà cách xa trung tâm xã, mỗi lần đến dự sinh hoạt chi bộ phải đi xe máy băng rừng mất hơn hai giờ đồng hồ. Như đồng chí Lương Văn Chắn, Tiểu đội trưởng dân quân thường trực; đồng chí Lầu Bá Mùa, chiến sĩ dân quân thường trực, nhà cách trụ sở ủy ban gần 25km, đường sá khó khăn, hiểm trở trong khi không có phụ cấp, còn phải lao động sản xuất để nuôi sống gia đình.

Trước đây chưa thành lập chi bộ quân sự, đồng chí Trần Văn Trinh là Bí thư Đảng ủy xã Quỳnh Thanh (huyện Quỳnh Lưu) kiêm nhiệm Bí thư Chi bộ thôn. Hằng năm, chi bộ nông thôn được cấp kinh phí hoạt động, cá nhân bí thư chi bộ cũng được hưởng 100% phụ cấp. Tuy nhiên, khi rút lên để thành lập chi bộ quân sự xã, bí thư chi bộ quân sự xã không được hưởng khoản phụ cấp này; chi bộ quân sự xã cũng không được cấp kinh phí để hoạt động. “Mong rằng Trung ương và Đảng ủy cấp trên quan tâm xã đặc thù, cấp kinh phí hoạt động cho chi bộ quân sự. Vẫn biết trách nhiệm đảng viên phải phục tùng tuyệt đối sự phân công, điều động của Đảng nhưng anh em ở cơ sở cũng rất tâm tư”, đồng chí Trần Văn Trinh tâm sự.

Một vấn đề cũng đáng lưu tâm, đó là công tác phát triển đảng viên của chi bộ quân sự xã gặp nhiều khó khăn do không có tổ chức Đoàn thanh niên, nguồn phát triển đảng viên chủ yếu từ lực lượng dân quân tự vệ, trong khi quân số thường xuyên biến động, trình độ học vấn không cao nên khó khăn trong việc tạo nguồn phát triển đảng viên.

HOÀNG HOA LÊ

(còn nữa)