Chế độ ăn tham khảo trong hội chứng Asperger (rối loạn phổ tự kỷ - ASD)

1. Tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng với hội chứng Asperger

Hội chứng Asperger là một dạng rối loạn phổ tự kỷ hay ASD. Đây là một rối loạn phát triển thần kinh có mức độ từ nhẹ đến nặng. Những người trẻ mắc hội chứng Asperger có thể gặp khó khăn, suy giảm khả năng giao tiếp với người khác về mặt xã hội, có các kiểu hành vi lặp đi lặp lại và có phạm vi sở thích hẹp, sở thích hạn chế và cứng nhắc.

Tên gọi của hội chứng Asperger đã chính thức thay đổi nhưng nhiều người vẫn sử dụng thuật ngữ hội chứng Asperger khi nói về tình trạng của họ. Các triệu chứng của hội chứng Asperger hiện được bao gồm trong một tình trạng gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD). ASD hiện là tên được sử dụng cho nhiều loại rối loạn giống tự kỷ.

Mặc dù nguyên nhân chính xác của chứng tự kỷ vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nghiên cứu cho thấy sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng một vai trò. Nghiên cứu cho thấy những thay đổi trong gene có thể làm tăng nguy cơ phát triển chứng tự kỷ, trong khi tiếp xúc trước khi sinh với độc tố hoặc các yếu tố môi trường khác cũng có thể đóng một vai trò.

Theo các chuyên gia y tế, việc đảm bảo chế độ ăn uống phù hợp cho trẻ mắc hội chứng Asperger là một phần quan trọng để cải thiện các triệu chứng. Tuy nhiên, một số người tự kỷ có thể có ác cảm và nhạy cảm với thức ăn, khiến cha mẹ gặp khó khăn khi chăm sóc, nuôi dưỡng.

Người mắc hội chứng Asperger (rối loạn phổ tự kỷ - ASD) có thể gặp một số thách thức trong việc ăn uống do sự nhạy cảm giác quan và các hành vi lặp đi lặp lại. Ảnh minh họa.

Người mắc hội chứng này có thể có một phạm vi hạn chế các loại thực phẩm mà họ sẽ ăn, điều này ảnh hưởng đến việc duy trì, quản lý cân nặng, nhiều trường hợp tăng cân hoặc suy dinh dưỡng. Một số cá nhân tự kỷ có thể gặp khó khăn với các vấn đề về cảm giác liên quan đến thực phẩm, chẳng hạn như kết cấu, hương vị và khứu giác.

Chính vì vậy, chế độ ăn uống lành mạnh cho người tự kỷ có thể đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm thiểu một số triệu chứng của hội chứng Asperger. Ví dụ, một chế độ ăn uống giàu trái cây, rau và protein nạc để cải thiện sức khỏe đường ruột và giảm viêm có liên quan đến việc cải thiện hành vi, nhận thức ở những người tự kỷ.

Mặc dù chế độ ăn uống riêng lẻ không chữa khỏi chứng tự kỷ nhưng nó có thể đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm các triệu chứng và hỗ trợ sức khỏe và hạnh phúc tổng thể. Vì vậy, cha mẹ và người chăm sóc có thể làm việc với các bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng đáp ứng nhu cầu riêng biệt của trẻ bị Asperger. Bằng cách ưu tiên chế độ ăn uống bổ dưỡng, có thể hỗ trợ sức khỏe thể chất của người mắc Asperger đồng thời có khả năng giảm một số triệu chứng.

2. Tham khảo các thông tin của Viện Drake về hỗ trợ và chăm sóc người bị hội chứng Asperger

Các chuyên gia của Viện Drake (Drake Institute - một tổ chức phi lợi nhuận chuyên về nghiên cứu và điều trị các rối loạn não bộ, đặc biệt là các rối loạn liên quan đến sự mất cân bằng chức năng não) cho biết, những người mắc chứng tự kỷ có thể cần các mức hỗ trợ khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Một số người có thể cần hỗ trợ đáng kể với các hoạt động hàng ngày như ăn uống, mặc quần áo và vệ sinh cá nhân. Những người khác có thể cần ít hỗ trợ hơn nhưng vẫn có khả năng gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội. Trong các vấn đề đó thì chán ăn là phổ biến nhất.

Chán ăn và tự kỷ

Chán ăn là vấn đề phổ biến mà nhiều người mắc chứng tự kỷ gặp phải. Những chứng chán ăn này được đặc trưng bởi sự không thích hoặc sợ hãi mạnh mẽ đối với một số loại thực phẩm nhất định, có thể gây khó khăn cho cá nhân và gia đình họ.

Lý do chứng sợ đồ ăn lại phổ biến ở những người tự kỷ liên quan đến quá trình xử lý cảm giác. Nhiều người mắc chứng tự kỷ gặp khó khăn trong quá trình xử lý cảm giác, điều này có thể khiến một số kết cấu, mùi và vị của thức ăn trở nên rất khó chịu hoặc thậm chí là quá sức.

Chán ăn có thể đặc biệt khó khăn đối với cha mẹ của trẻ tự kỷ trong giờ ăn. Có thể khó tìm được những loại thực phẩm mà con họ sẽ ăn trong khi vẫn đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của chúng. Điều này có thể dẫn đến lo lắng về việc tăng cân hoặc suy dinh dưỡng.

Ngoài ra, nhạy cảm với thực phẩm có thể gây khó chịu về mặt thể chất, chẳng hạn như các vấn đề về tiêu hóa hoặc thậm chí là phản ứng dị ứng. Cha mẹ có thể cần tìm hiểu các loại thực phẩm và phương pháp chế biến khác nhau để tìm ra loại phù hợp nhất với con mình.

Trên thực tế, những người mắc chứng tự kỷ sẽ được hưởng lợi đáng kể từ chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng. Ngoài ra, các chất bổ sung dinh dưỡng thích hợp đã được chứng minh là có lợi về mặt lâm sàng trong việc làm giảm một số triệu chứng của ASD.

Rủi ro dinh dưỡng cho người tự kỷ

Những người mắc chứng tự kỷ có thể phải đối mặt với rủi ro do nhạy cảm với thực phẩm, vì họ có thể tránh một số loại thực phẩm thiết yếu cho sức khỏe và hạnh phúc tổng thể của họ. Điều này có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của chứng tự kỷ. Ví dụ, thiếu vitamin và khoáng chất thiết yếu có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức, hành vi và sức khỏe thể chất tổng thể.

Vì đây là vấn đề phổ biến ở những người tự kỷ, Viện Drake thường yêu cầu xét nghiệm máu để sàng lọc các thiếu hụt về mặt y sinh và dinh dưỡng.

Ngoài việc thiếu hụt dinh dưỡng, việc tránh một số loại thực phẩm nhất định có thể dẫn đến chế độ ăn hạn chế, khiến việc duy trì cân nặng khỏe mạnh trở nên khó khăn và làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng. Điều này có thể đặc biệt đáng lo ngại đối với những người mắc chứng tự kỷ, những người có thể đã phải vật lộn với các vấn đề về cảm giác và có các lựa chọn thực phẩm hạn chế.

Người mắc Asperger có thể có thói quen ăn uống cố định, chỉ thích ăn một số loại thức ăn nhất định vào một thời điểm nhất định. Ảnh minh họa.

3. Tham khảo một số dưỡng chất cần thiết với người bị hội chứng Asperger

Dinh dưỡng và chứng tự kỷ là một lĩnh vực nghiên cứu vẫn đang được nghiên cứu rộng rãi. Tuy nhiên, một số loại thực phẩm, vitamin và khoáng chất đã được chứng minh trong nghiên cứu về chứng tự kỷ và chế độ ăn uống có thể cải thiện các triệu chứng.

Danh sách thực phẩm ăn kiêng cho người mắc hội chứng Asperger

Mặc dù chưa có cách chữa khỏi bệnh tự kỷ, việc thiết lập nền tảng dinh dưỡng vẫn có thể có lợi cho việc kiểm soát hoặc làm giảm một số triệu chứng liên quan đến tình trạng này.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn tối ưu cho chứng tự kỷ nên tập trung vào việc cải thiện sức khỏe đường ruột, giảm lượng đường nạp vào, tăng lượng chất béo omega-3 nạp vào và tăng lượng tiêu thụ các loại vitamin và khoáng chất quan trọng. Dưới đây là một số mục quan trọng nhất cần cân nhắc khi lập chế độ ăn cho chứng tự kỷ và các loại thực phẩm cụ thể cần cân nhắc đưa vào danh sách thực phẩm cho chế độ ăn cho chứng tự kỷ.

Cải thiện sức khỏe đường ruột

Cải thiện sức khỏe đường ruột là rất quan trọng vì đường ruột thường được gọi là "bộ não thứ hai" và có mối liên hệ chặt chẽ giữa sức khỏe đường ruột và chức năng não. Theo Foodforthebrain.org, để cải thiện sức khỏe đường ruột, những người tự kỷ nên tiêu thụ chế độ ăn nhiều chất xơ và thực phẩm lên men như: Dưa cải bắp, sữa chua, rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.

Giảm lượng đường hấp thụ

Giảm lượng đường tiêu thụ cũng rất quan trọng, vì nó có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của chứng tự kỷ, chẳng hạn như tăng động và bốc đồng. Thay vào đó, những người mắc chứng tự kỷ nên tập trung vào việc tiêu thụ đường tự nhiên có trong trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.

Tăng lượng acid béo omega-3

Tăng lượng acid béo omega-3 là quan trọng vì những chất béo này rất cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển của não. Thực phẩm giàu omega-3 bao gồm: Cá béo (như cá hồi, cá mòi), hạt lanh, hạt chia, quả óc chó, dầu đậu nành…

Omega-3 hỗ trợ chức năng não bộ và giảm các triệu chứng ASD.

Các vitamin và khoáng chất quan trọng

Vitamin A: Vitamin A rất quan trọng đối với chức năng miễn dịch, thị lực và sức khỏe não bộ nói chung. Sức khỏe não bộ rất quan trọng đối với những người tự kỷ vốn đã bị rối loạn chức năng não. Những thực phẩm tốt nhất để tiêu thụ vitamin A là: khoai lang, cà rốt, rau chân vịt, cải xoăn...

Vitamin D: Viện Drake đã xác định được tình trạng thiếu hụt vitamin D ở một số bệnh nhân tự kỷ và có thể khuyến nghị bổ sung. Vitamin D rất quan trọng đối với sức khỏe xương và đóng vai trò trong chức năng miễn dịch và sức khỏe não bộ nói chung. Trong chế độ ăn uống cho người tự kỷ, vitamin D có thể dễ dàng thu được thông qua việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, điều này sẽ không ảnh hưởng đến bất kỳ sự nhạy cảm nào với thực phẩm. Tuy nhiên, nếu cá nhân không có những sự nhạy cảm này, các loại thực phẩm sau đây có hàm lượng vitamin D cao:

Cá béo (cá hồi, cá ngừ, cá thu);
Các sản phẩm từ sữa tăng cường (sữa, sữa chua, phô mai);
Nước cam tăng cường;
Lòng đỏ trứng;
Nấm.

Vitamin C: Vitamin C rất quan trọng đối với chức năng miễn dịch và có thể giúp giảm viêm. Giảm viêm là điều cần thiết trong chế độ ăn uống cho bệnh tự kỷ vì tình trạng viêm quá mức có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt hiện có về giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi hạn chế/lặp đi lặp lại. Một số loại thực phẩm giàu vitamin C nhất cho chế độ ăn uống cho bệnh tự kỷ:Trái cây họ cam quýt (cam, bưởi, chanh, chanh xanh), dâu tây, kiwi, ớt chuông, súp lơ xanh…

Magie: Magie rất cần thiết cho chức năng thần kinh và cơ, có thể giúp giảm lo âu, cải thiện giấc ngủ, đặc biệt với người bị thiếu hụt. Một số người tự kỷ có thể nhạy cảm với thức ăn, hạn chế khả năng tiêu thụ magie thông qua chế độ ăn uống của họ, khiến việc bổ sung trở nên cần thiết. Các loại thực phẩm tốt nhất để tiêu thụ magie bao gồm: hạnh nhân, râu chân vịt, sô cô la đen, đậu đen, quả bơ…

Trong trường hợp cá nhân bị nhạy cảm nghiêm trọng với thực phẩm, có thể cần phải bổ sung để đảm bảo sức khỏe tốt, bao gồm chức năng miễn dịch và chức năng não.

Hiểu được nhu cầu dinh dưỡng của bệnh nhân tự kỷ là yếu tố quan trọng để cải thiện các triệu chứng, nhưng cha mẹ/người chăm sóc cần biết đến chế độ ăn cảm giác cho bệnh nhân tự kỷ là gì để cải thiện tình trạng dinh dưỡng.

Việc tạo ra một chế độ ăn uống cân bằng và bổ dưỡng cho người tự kỷ đòi hỏi phải cân nhắc cẩn thận nhiều yếu tố, bao gồm độ nhạy cảm của giác quan, chứng sợ thức ăn và nhu cầu dinh dưỡng.

4. Chế độ ăn cảm giác là gì?

"Chế độ ăn cảm giác" là một phương pháp tiếp cận dinh dưỡng nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến cảm giác mà người mắc chứng tự kỷ (ASD) thường gặp phải. Trong trường hợp này, chế độ ăn cảm giác không đề cập đến dinh dưỡng mà là một tập hợp các hành động hoặc đầu vào cảm giác được khuyến nghị. Phương pháp này tập trung vào việc điều chỉnh kết cấu, mùi vị, nhiệt độ và cách trình bày thức ăn để tạo ra trải nghiệm ăn uống tích cực hơn.

Các nguyên tắc của "chế độ ăn cảm giác":

Tập trung vào sở thích cảm giác:

Xác định các loại kết cấu, mùi vị và nhiệt độ mà người mắc ASD thích.
Lựa chọn các loại thức ăn phù hợp với sở thích của họ.

Điều chỉnh kết cấu:

Sử dụng các phương pháp nấu ăn khác nhau để tạo ra các loại kết cấu khác nhau.
Ví dụ: xay nhuyễn, nghiền nát, nướng hoặc chiên giòn.

Kiểm soát mùi vị:

Sử dụng gia vị nhẹ nhàng và tránh các loại thức ăn có mùi vị quá nồng.
Tách riêng các loại thức ăn trên đĩa để tránh lẫn lộn mùi vị.

Điều chỉnh nhiệt độ:

Đảm bảo thức ăn ở nhiệt độ phù hợp với sở thích của họ.
Cho phép họ tự điều chỉnh nhiệt độ thức ăn.

Trình bày thức ăn hấp dẫn:

Sử dụng màu sắc tươi sáng và hình dạng thú vị để thu hút sự chú ý của họ.
Tạo ra một môi trường ăn uống yên tĩnh và thoải mái.

Thùy Vân