Chân dung Thủ tướng mới của Canada

Ngày 14-3-2025, ông Mark Carney đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng thứ 24 của Canada, kế nhiệm ông Justin Trudeau - người đã chính thức từ chức trước đó cùng ngày.

Tân Thủ tướng Canada trong lễ tuyên thệ nhậm chức ngày 14-3

Tuyên bố rõ quan điểm

Phát biểu ngay sau lễ tuyên thệ nhậm chức cùng nội các mới gồm 23 thành viên, Thủ tướng Carney nhấn mạnh, Canada đang phải đối mặt với thời điểm khủng hoảng khi chính đồng minh thân cận nhất là Mỹ đang phát động chiến tranh thương mại. Ông khẳng định sẽ không nhượng bộ trước áp lực từ Washington, đồng thời duy trì các mức thuế trả đũa cho đến khi “người Mỹ thể hiện sự tôn trọng và đưa ra những cam kết đáng tin cậy về thương mại tự do cũng như công bằng”.

Căng thẳng thương mại giữa hai nước leo thang khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp thuế 25% đối với nhôm và thép của Canada, đồng thời đe dọa sẽ áp dụng thuế trừng phạt 25% đối với phần lớn hàng nhập khẩu và 10% đối với năng lượng, khoáng sản từ Canada kể từ ngày 2-4 tới. Tân Thủ tướng Canada Mark Carney cũng khẳng định, nước này sẽ “không bao giờ” sáp nhập vào Mỹ, đồng thời bác bỏ những lời đe dọa từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về vấn đề này: “Canada sẽ không bao giờ, trong bất kỳ hình thức nào, trở thành một phần của Mỹ”. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo mới của Canada cũng bày tỏ hy vọng chính phủ của ông có thể tìm ra cách thức “hợp tác” với chính quyền của Tổng thống Donald Trump.

Trong tuần tới, Thủ tướng Mark Carney sẽ có chuyến công du tới Paris và London để hội đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer về cuộc chiến thương mại với Mỹ, tình hình Ukraine và tăng cường hợp tác an ninh.

Thế mạnh của nhà kinh tế

Tân Thủ tướng Canada từng học tại Đại học Harvard và Oxford, có kinh nghiệm làm việc hơn 10 năm tại công ty đầu tư Goldman Sachs. Gần đây hơn, ông giữ chức Chủ tịch của Brookfield Asset Management, nơi ông cũng lãnh đạo hoạt động “đầu tư chuyển đổi” của công ty - một nỗ lực nhằm thúc đẩy các khoản đầu tư phù hợp với mục tiêu khí hậu toàn cầu. Ông Mark Carney và những người ủng hộ cho rằng, chính kinh nghiệm làm việc trong ngành ngân hàng thời kỳ khủng hoảng mới là minh chứng rõ nhất cho khả năng giúp Canada vượt qua “cơn bão” mang tên Donald Trump.

Ông Mark Carney bắt đầu nhiệm kỳ Thống đốc Ngân hàng Canada khi xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, nhưng đã hành động nhanh chóng và quyết đoán giúp cứu Canada khỏi một cuộc suy thoái nghiêm trọng hơn. Năm 2013, ông rời đi để nắm quyền lãnh đạo Ngân hàng Anh và giữ chức cho đến năm 2020 (năm Vương quốc Anh chính thức rời khỏi Liên minh châu Âu). Ở đó, ông cũng được công nhận là đã giảm thiểu tối đa tác động của Brexit mặc dù không ít người tức giận khi ông cho rằng việc tách khỏi EU gây ra rủi ro cho nền kinh tế Anh. “Ông ấy là một nhà kinh tế trung ương sáng tạo và có nhiều sáng kiến. Kinh hoàng vì Brexit, nhưng ông ấy đã xoay xở để sắp xếp lại các hành vi của Ngân hàng Anh sao cho hậu quả của nó không quá thảm khốc” - ông Will Hutton, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Vương quốc Anh nhận định.

Mặc dù năng lực kinh tế của tân Thủ tướng Canada không có gì phải bàn cãi, nhưng việc ông thiếu kinh nghiệm trong chính trị đã gây ra nhiều nghi vấn. Trước đây, ông từng là cố vấn kinh tế cho Thủ tướng tiền nhiệm Trudeau, người đã từ chức vì cách thức xử lý cuộc khủng hoảng nhà ở và chi phí sinh hoạt tăng cao. Nhưng ông Carney chưa từng tranh cử bất cứ chức vụ chính trị nào trước đây. Ấn tượng về ông Mark Carney trở nên nổi bật kể từ chiến dịch tranh cử lãnh đạo Đảng Tự do. Khi đó ông đã thể hiện mình là một chuyên gia kỹ trị có sức mạnh tiềm ẩn qua lời hứa về kiểm soát chi tiêu của chính phủ, đầu tư nhiều hơn vào nhà ở, đa dạng hóa các đối tác thương mại và tạm thời hạn chế nhập cư. Là cựu Đặc phái viên của Liên hợp quốc về Hành động và tài chính, khí hậu, Carney cũng là người ủng hộ mạnh mẽ ý tưởng khu vực tư nhân phải đóng vai trò lãnh đạo trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu.

Nhưng theo một số chuyên gia, ông Carney dễ dàng vượt qua cuộc tranh cử lãnh đạo Đảng Tự do chỉ vì đối thủ chính của ông là Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland (vốn cũng là một người bạn lâu năm của ông và ít ưu thế hơn). Đó không phải là bài kiểm tra tốt nhất đối với một người không có kinh nghiệm chính trị. Trước mắt, về cơ bản tân Thủ tướng Canada sẽ phải bước vào “hang cọp”, đối mặt với không chỉ các nhà lãnh đạo đối lập trong nước mà còn rất nhiều thử thách từ ngoài nước.

Yến Chi