Câu hỏi khó cho Ukraine: Kiev có thể chiến đấu trong bao lâu nếu không có Mỹ?

Bây giờ, câu hỏi đặt ra là liệu châu Âu có đủ hỏa lực, và ý chí chính trị, để giúp Ukraine cầm chân lực lượng Nga trên chiến trường hay không.

Nếu không có Mỹ sát cánh, Ukraine rõ ràng phải dựa nhiều hơn vào các đồng minh ở châu Âu và hoạt động sản xuất quốc phòng trong nước của mình. Một số quan chức và nhà phân tích cho biết, Ukraine có thể duy trì sức mạnh chiến đấu hiện tại trong ít nhất vài tháng. Nhưng sau đó, nước này có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu đạn dược và mất khả năng tiếp cận một số loại vũ khí tinh vi nhất.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã bày tỏ tình đoàn kết với Ukraine sau khi cuộc họp tại Phòng Bầu dục hôm 28/2 trở thành cuộc đụng độ bất thường trước ống kính giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Các quan chức châu Âu kêu gọi ủng hộ ông Zelensky và Ukraine, đồng thời cho biết họ sẽ đảm bảo Ukraine không đơn độc.

“Chúng tôi sát cánh với Ukraine cho đến chừng nào có thể”, Thủ tướng Anh Keir Starmer nói với ông Zelensky khi gặp ông ở phố Downing trước hội nghị với các nhà lãnh đạo châu Âu diễn ra ở London trong hôm 2/3 theo giờ địa phương.

Ông Starmer cho biết ông muốn đạt được “nền hòa bình lâu dài” ở Ukraine và cũng đã liên lạc với Trump khi ông cố gắng làm trung gian cho một thỏa hiệp giữa Mỹ và châu Âu. Vương quốc Anh hôm 1/3 cho biết họ sẽ cho Ukraine vay 2,26 tỷ bảng Anh, tương đương 2,8 tỷ USD để tài trợ cho quân đội của nước này.

Những tuần tới đây sẽ cho thấy liệu châu Âu có thể củng cố quan điểm của mình bằng cách tăng cường hỗ trợ cho Ukraine nếu Washington bỏ đi hay không.

Binh sĩ Ukraine huấn luyện ở khu vực phía đông Donetsk. Ảnh: WSJ.

Xe chiến đấu bộ binh Bradley do Mỹ cung cấp đóng một vai trò quan trọng trong phòng thủ của Ukraine. Ảnh: WSJ.

Ông Zelensky đã nói chuyện với một số nhà lãnh đạo châu Âu khác qua điện thoại sau cuộc họp tại Nhà Trắng, bao gồm ông Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thư ký NATO Mark Rutte và Antonio Costa, người triệu tập và lên kế hoạch cho các cuộc họp của các nhà lãnh đạo EU.

Các nhà ngoại giao châu Âu đã tóm tắt về những cuộc gọi đó, nói rằng ông Zelensky đã thể hiện sự bình tĩnh khá ấn tượng sau cuộc trao đổi căng thẳng với ông Trump và Phó Tổng thống J.D. Vance.

Trong quá khứ, ông Zelensky từng hoài nghi về khả năng châu Âu hành động độc lập để bảo vệ Ukraine. Ông đã liên tục nói rằng Mỹ sẽ cần phải ngăn chặn Nga tấn công đất nước của ông một lần nữa trong tương lai nếu có một thỏa thuận ngừng bắn. Ông nhấn mạnh điều đó một lần nữa trong cuộc gặp với Trump hôm 28/2.

Theo ông Zelensky, Mỹ đã gửi gần 70 tỷ USD viện trợ quân sự – vượt trội so với bất kỳ đồng minh nào khác của Kiev – kể từ khi bắt đầu chiến tranh.

Nhưng các quốc gia châu Âu đã và đang tăng cường hỗ trợ trong suốt cuộc chiến. EU và các quốc gia thành viên đã viện trợ quân sự hơn 50 tỷ USD.

Theo các quan chức châu Âu, năm ngoái, EU, Anh và Na Uy đã viện trợ quân sự cho Ukraine khoảng 25 tỷ USD, nhiều hơn số tiền Mỹ gửi đến.

Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đã gặp ông Trump trước đó trong tuần này, có kế hoạch đón tiếp các nhà lãnh đạo châu Âu để thảo luận về Ukraine vào ngày 2/3. Ảnh: WSJ.

Trong khi đó, Ukraine đã mở rộng đáng kể ngành công nghiệp vũ khí trong nước, sản xuất lượng vũ khí trị giá 30 tỷ USD mỗi năm, theo các quan chức Ukraine. Năm ngoái, nước này đã sản xuất 1,5 triệu máy bay không người lái (UAV), đóng vai trò ngày càng quan trọng trên tiền tuyến, cho phép Ukraine cầm chân lực lượng Nga với thương vong tối thiểu. Ukraine cho biết họ có thể sản xuất 3.000 tên lửa và 30.000 UAV tầm xa trong năm nay.

Cựu Tổng thống Joe Biden, trước khi rời nhiệm sở, đã gửi vũ khí từ kho dự trữ hiện có của Mỹ và ký hợp đồng với ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ để cung cấp đạn dược, tên lửa phòng không và các trang thiết bị khác. Hiện chưa rõ liệu ông Trump có tạm dừng một số nguồn cung đó hay không.

Một số vũ khí tiên tiến của Mỹ, như hệ thống phòng không và tên lửa đạn đạo đất-đối-đất, sẽ không thể được thay thế trong thời gian ngắn một khi nguồn cung bắt đầu cạn kiệt. Châu Âu không sản xuất đủ những vũ khí này.

“Ngay cả một năm chiến đấu mà không có sự tham gia của Mỹ cũng đã là một thành tựu lớn”, Mykola Bielieskov, nhà phân tích cấp cao tại Come Back Alive, một tổ chức từ thiện của Ukraine chuyên cung cấp UAV cho quân đội, nhận định. Ông nói thêm rằng có vẻ như ông Trump sẽ "tìm một cái cớ nếu họ thực sự có kế hoạch cắt viện trợ còn 0".

Các quan chức châu Âu cho biết cuộc đụng độ giữa ông Zelensky và ông Trump ở Washington hôm 28/2 đã nhấn mạnh sự cấp bách của việc đẩy nhanh công việc hỗ trợ Ukraine.

Trong hôm 2/3, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ tập trung tại London để thảo luận về những đảm bảo an ninh mà các quốc gia sẵn sàng đưa ra nếu có thỏa thuận ngừng bắn. Trong hôm thứ Năm tuần tới, các nhà lãnh đạo EU sẽ họp thượng đỉnh khẩn cấp về Ukraine và những điểm yếu về quốc phòng của lục địa này. Hai tuần sau, họ sẽ tập trung lại ở Brussels để đưa ra hoặc ký kết các quyết định mới.

Máy bay không người lái sản xuất trong nước của Ukraine là một phần quan trọng trong kho vũ khí của nước này. Ảnh: WSJ.

Các thành phố tiền tuyến như Pokrovsk tiếp tục bị ảnh hưởng nặng nề do bước tiến của Nga ở miền Đông Ukraine. Ảnh: WSJ.

Hôm 28/2, Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, một trong những đồng minh châu Âu thân cận nhất của ông Trump, đã kêu gọi tổ chức một hội nghị thượng đỉnh giữa Mỹ và châu Âu để thảo luận về lục địa này và những thách thức an ninh.

EU đã dành 30 tỷ EUR, tương đương khoảng 31 tỷ USD, cho Ukraine trong năm nay và một phần trong số đó có thể được sử dụng làm viện trợ quân sự. Nhưng phần lớn số tiền đó dự kiến sẽ dùng để hỗ trợ ngân sách mà Kiev cần để trả lương và duy trì các dịch vụ cơ bản cũng như viện trợ quân sự tiềm năng.

Một số nhà ngoại giao châu Âu cho rằng EU nên cam kết ít nhất là tương đương với khoản viện trợ quân sự 20 tỷ EUR năm ngoái cho Ukraine. Tuy nhiên, việc đạt được thỏa thuận về vấn đề đó trước cuộc họp ở Brussels sẽ là một thách thức, do hầu hết các nhà lãnh đạo EU cần phải ủng hộ một kế hoạch như vậy.

Một số quốc gia châu Âu đã đưa ra các cam kết viện trợ quân sự cụ thể cho Ukraine, bao gồm Thụy Điển, Đan Mạch, Ba Lan và Tây Ban Nha. Anh và Pháp đã chi hàng tỷ USD để hỗ trợ bổ sung cho năm 2025.

Châu Âu đang chịu sức ép gia tăng trong việc thu giữ gần 200 tỷ EUR tài sản bị đóng băng của Nga, chủ yếu ở Bỉ, để tăng cường hỗ trợ Ukraine, nhưng ý tưởng này vẫn thiếu sự ủng hộ từ các quốc gia hùng mạnh nhất châu Âu.

“Hôm nay, rõ ràng là thế giới tự do cần một nhà lãnh đạo mới”, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU, Kaja Kallas, cho biết trên mạng xã hội X hôm 28/2. “Việc chấp nhận thử thách này tùy thuộc vào chúng ta, những người châu Âu”.

Tymofiy Mylovanov, hiệu trưởng Trường Kinh tế Kiev và là cựu Bộ trưởng Phát triển Kinh tế Ukraine, nói rằng châu Âu có khả năng giúp đỡ Ukraine, bao gồm cả việc mua vũ khí của Mỹ để gửi tới Kiev.

Tuy nhiên, ông nói rằng vẫn còn một câu hỏi mở về việc liệu các nhà lãnh đạo châu Âu có tiếp tục sát cánh với Ukraine hay không nếu ông Trump ép họ rút lui. Ông lưu ý rằng ông Trump có ảnh hưởng đối với các nhà lãnh đạo châu Âu và ông có thể đe dọa – chẳng hạn như cắt họ khỏi cơ quan tình báo Mỹ.

“Hiện tại, châu Âu đang thể hiện sự đoàn kết và hỗ trợ”, ông Mylovanov nói. “Nhưng họ ít độc lập với ông Trump hơn họ nghĩ”.

Huyền Chi