Cắt giảm, đơn giản hóa quy định về kinh doanh và câu hỏi về tính thực chất

Sự gia tăng này có thể là nguyên nhân khiến số lượng mẫu điện thoại 5G ra mắt năm 2023 giảm chỉ còn 1/3 so với năm 2022, do chi phí tuân thủ quá cao so với quy mô thị trường. “Mức phí này khiến nhiều hãng giảm 2/3 số mẫu điện thoại 5G ra mắt năm 2023 so với 2022”, ông Phương nhấn mạnh. Cùng với đó, thời gian thử nghiệm thực tế thường mất từ 6-8 tuần cho một mẫu máy tính hay điện thoại, trong khi Nghị định 74/2018/NĐ-CP quy định chỉ 15 ngày. “Điều này ảnh hưởng lớn đến tiến độ kinh doanh của doanh nghiệp”, ông Phương chia sẻ.

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại về việc thiếu phòng thử nghiệm được chỉ định hoặc công nhận cho việc thử nghiệm Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 134:2024/BTTT (quy định mức hấp thụ riêng đối với thiết bị vô tuyến cầm tay và đeo trên cơ thể người) và QCVN 135:2024/BTTTT (quy định các yêu cầu kỹ thuật an toàn thông tin mạng cơ bản cho thiết bị camera giám sát sử dụng giao thức Internet). Trong khi đó, ngày bắt buộc áp dụng 2 quy chuẩn thử nghiệm này đã cận kề (bắt buộc áp dụng QCVN 135 từ ngày 1/1/2026 và bắt buộc áp dụng QCVN 134 từ ngày 1/7/2026).

“Chính vì vậy, các cơ quan chức năng cần có biện pháp giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Xét cho cùng thì các chi phí này sẽ làm tăng chi phí đầu vào, dẫn tới tăng giá cả đầu ra”, ông Trần Thanh Phương nhấn mạnh.

Mới đây trong Báo cáo Dòng chảy pháp luật kinh doanh năm 2024 của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng tiếp tục đặt câu hỏi về tính thực chất của hoạt động cắt giảm đơn giản hóa quy định về kinh doanh.

Giai đoạn 2020 - 2024, hàng năm các bộ đều có phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định kinh doanh. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, nhiều đề xuất vẫn còn hình thức, thiếu thực chất và chưa tạo ra đột phá. Các đề xuất chủ yếu mang tính kỹ thuật như: bỏ trường thông tin, cắt bớt tài liệu có thể tra cứu, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hay giảm số lượng hồ sơ. Một số quy định được đề xuất sửa đổi dù thực tế đã hết hiệu lực nhưng vẫn được tính vào tổng số quy định được cắt giảm, đơn giản hóa.

Trong khi đó, các đề xuất mạnh mẽ như bãi bỏ ngành nghề kinh doanh có điều kiện, điều kiện kinh doanh hay thủ tục hành chính lại rất ít được đưa ra.

Nhìn rộng ra gần 10 năm trở lại đây, VCCI nhận định, việc cắt giảm, đơn giản hóa quy định kinh doanh đã có nhiều tín hiệu tích cực. Mặc dù vậy, câu hỏi về tính thực chất của hoạt động này vẫn luôn được đặt ra. Bởi các đề xuất nhiều khi còn mang tính hình thức, chưa có đánh giá tác động cụ thể nào đối với hoạt động sản xuất kinh doanh. Hơn nữa, việc rà soát các quy định hiện có, kiểm soát các quy định ban hành mới chưa thực sự được chú trọng, do đó, xét trong tổng thể, số quy định tạo gánh nặng cho doanh nghiệp có thể chưa thực sự giảm như kỳ vọng.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh với mục tiêu cụ thể đến năm 2025: cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật và ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, đồng thời tiếp tục giảm mạnh hơn nữa trong các năm tiếp theo.

TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đánh giá cao nhóm giải pháp về cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh. Đây là những giải pháp đánh trúng 2 điểm nghẽn lớn nhất khiến doanh nghiệp tư nhân “muốn lớn mà không lớn được”, hoặc “không đủ lực để lớn”.

Tuy nhiên, ông Cung đặt vấn đề: “Hiện chưa có đơn vị nào tổng hợp đầy đủ các điều kiện kinh doanh đang tồn tại - chúng được quy định ở những văn bản pháp luật nào”. Ông nhấn mạnh: “Cần xác định rõ tiêu chí đánh giá và có bộ phận chuyên trách đủ năng lực thì mới có được con số cụ thể để thực hiện các mục tiêu này”. Thêm vào đó, cần có cơ chế rà soát các điều kiện kinh doanh hiệu quả. “Nếu chúng ta chưa xác định được tổng số điều kiện kinh doanh hiện có và tổng chi phí tuân thủ thực tế thì việc đạt mục tiêu cắt giảm 30% điều kiện kinh doanh và 30% chi phí tuân thủ vào năm 2025 khó có thể hoàn thành như mong đợi”, ông Cung thẳng thắn nhận định.

Giang Phạm