Cấp thiết thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất để người dân được tiếp cận thuốc, vaccine tốt tại Việt Nam

Hôm nay 25/12, tại Hà Nội, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế - Bộ Y tế đã tổ chức Hội nghị đối thoại chính sách với chủ đề "Thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc, vaccine tại Việt Nam: Kinh nghiệm quốc tế và đề xuất giải pháp".

Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ chương trình "Hợp tác vì tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống Y tế" (PHSSR) giữa Viện và AstraZeneca Việt Nam.

Hội nghị tập trung làm rõ vai trò của chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc, vaccine; đánh giá phân tích thực trạng và cơ hội, thách thức của chuyển giao công nghệ tại Việt Nam; chia sẻ các bài học thành công trên thế giới; từ đó đề xuất các giải pháp chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc, vaccine tại Việt Nam.

Công nghiệp dược chưa chú trọng vào thuốc công nghệ cao, thuốc phát minh

Thông tin tại hội nghị, ông Tạ Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cho biết, Việt Nam hiện có 238 nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, trong đó 17 nhà máy đạt chuẩn GMP-EU. Đến nay Việt Nam đã sản xuất được 15 loại vaccine, đáp ứng 100% nhu cầu tiêm chủng mở rộng và 10% nhu cầu tiêm chủng dịch vụ.

Về thuốc, theo ông Hùng thông tin hiện có khoảng 20 loại thuốc được chuyển giao công nghệ từ các công ty đa quốc gia như AstraZeneca, Servier, Viatris.

Ông Tạ Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế phát biểu.

Cũng theo lãnh đạo Cục Quản lý Dược, hiện tỷ lệ thuốc sản xuất trong nước đáp ứng khoảng 70% về số lượng, nhưng chỉ chiếm khoảng 46,3% giá trị tiêu thụ. Trong khi đó, nguyên liệu sản xuất thuốc chủ yếu phải nhập khẩu; Công nghiệp dược vẫn tập trung vào sản xuất thuốc generic, chưa chú trọng vào thuốc công nghệ cao hay thuốc phát minh.

Bên cạnh đó năng lực nghiên cứu và sản xuất vaccine cũng đang gặp nhiều hạn chế; Sản phẩm được chuyển giao phần lớn vẫn là các sinh phẩm thông thường, chưa bao gồm nhiều sản phẩm đột phá hay các công nghệ tiên tiến như mRNA, công nghệ tái tổ hợp, hoặc các dạng bào chế công nghệ cao.

Về nguyên nhân của tình trạng này theo ông Hùng do hạn chế về nguồn lực như thiếu vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, nguồn nhân lực chất lượng cao trong nghiên cứu và sản xuất còn hạn chế.

Thủ tục hành chính còn phức tạp như các quy định pháp luật liên quan đến đăng ký, cấp phép còn nhiều bất cập, chưa thuận lợi cho doanh nghiệp.

Môi trường đầu tư chưa thực sự hấp dẫn, các chính sách ưu đãi chưa đủ mạnh để thu hút các doanh nghiệp nước ngoài. Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến quá trình chuyển giao công nghệ...

Chiến lược quốc gia phát triển ngành Dược Việt Nam giai đoạn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 (ban hành kèm theo Quyết định 1165/QĐ-TTg) đã đặt mục tiêu phát triển ngành Dược Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất chuyển giao công nghệ các thuốc biệt dược gốc của khu vực ASEAN.

Đến năm 2030, phấn đấu thuốc sản xuất trong nước đạt 80% số lượng và 70% giá trị thị trường, tiếp nhận chuyển giao công nghệ ít nhất 100 thuốc biệt dược gốc, vaccine, sinh phẩm.

Các diễn giả tham luận tại tọa đàm.

Cần làm gì để thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc, vaccine tại Việt Nam?

Tại hội nghị, các chuyên gia nhấn mạnh để được mục tiêu này, việc chuyển giao công nghệ không chỉ là động lực quan trọng để phát triển ngành dược phẩm Việt Nam mà còn mang lại giá trị kinh tế và xã hội toàn diện, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Cụ thể, chuyển giao công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực sản xuất của ngành công nghiệp dược, giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu chiến lược đã đặt ra; đồng thời, cho phép Việt Nam nhanh chóng tiếp cận công nghệ hiện đại, giảm chi phí nghiên cứu và phát triển, đồng thời sản xuất các loại thuốc công nghệ cao, đảm bảo an ninh y tế và chủ động nguồn cung.

Bên cạnh đó, ngành dược sẽ gia tăng khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư quốc tế, và mở rộng xuất khẩu, qua đó khẳng định vị thế trên thị trường khu vực. Ngoài ra, quá trình này tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, làm chủ công nghệ hiện đại, và tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo trong dài hạn.

Đối với xã hội, chuyển giao công nghệ giúp người dân tiếp cận thuốc với giá hợp lý, giảm chi phí điều trị, và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Ngành dược phát triển không chỉ đóng góp vào tăng trưởng GDP, nguồn thu thuế và cán cân thương mại, mà còn tạo thêm việc làm, nâng cao trình độ khoa học công nghệ, và thu hút vốn đầu tư nước ngoài, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Để thúc đẩy chuyển giao công nghệ hiệu quả, trong thảo luận tại hội nghị, các nhà quản lý, đơn vị đấu thầu mua sắm thuốc, doanh nghiệp đều cho rằng, Việt Nam cần xây dựng, hoàn thiện và đồng bộ các chính sách liên quan.

Trước hết, cần bổ sung các chính sách ưu đãi xuyên suốt quá trình chuyển giao công nghệ. Đồng thời, hoàn thiện các quy định về sở hữu trí tuệ để bảo vệ quyền lợi của bên chuyển giao và nhận công nghệ. Việc ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể cũng rất cần thiết để triển khai các chính sách ưu đãi hiện có, bao gồm giữ giá thuốc, mua sắm và đấu thầu, ưu đãi đầu tư như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, miễn hoặc giảm tiền thuê đất, cùng các hỗ trợ tài chính từ các quỹ khoa học công nghệ và đầu tư.

Ngoài ra, cần giải quyết các khó khăn trong việc triển khai, như tăng mức độ giảm giá hợp lý trong đàm phán giá và đảm bảo thời gian cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc đúng theo cam kết ưu đãi. Bên cạnh đó, việc đầu tư đào tạo, nâng cao năng lực ngành công nghiệp dược để tiếp nhận và làm chủ công nghệ là yếu tố then chốt.

Cuối cùng, cần tăng cường giám sát và đánh giá việc thực hiện các chính sách để đảm bảo hiệu quả, đồng thời tạo nền tảng thúc đẩy ngành công nghiệp dược Việt Nam phát triển bền vững.

TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế phát biểu.

TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cho rằng kinh nghiệm quốc tế cho thấy thành công của chuyển giao công nghệ phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ của chính phủ, ban hành các chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và hỗ trợ cơ sở hạ tầng, tạo môi trường thu hút đầu tư từ các công ty đa quốc gia vào các dự án chuyển giao công nghệ.

Thái Bình/ Ảnh: Bảo Trân