Cao dược liệu hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày

Cây thuốc thuộc chi Murdannia sp. có thành phần hỗ trợ viêm loét dạ dày.

Cây thuốc dân gian quý hiếm

Nhóm các nhà khoa học Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội do PGS.TS Vũ Đức Lợi làm chủ nhiệm vừa thực hiện đề tài “Nghiên cứu phát triển chế phẩm hỗ trợ điều trị bệnh viêm, loét dạ dày từ một số cây thuốc thuộc chi Murdannia sp. ở Việt Nam”.

Viêm dạ dày là một bệnh khá phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Trong đó, viêm dạ dày do vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) chiếm 20 - 30% dân số ở các nước công nghiệp và 70 - 90% ở các nước đang phát triển.

Với mong muốn sàng lọc được các phân đoạn dịch chiết có tác dụng chống viêm, loét dạ dày từ một số loài thuộc chi Murdannia sp., trên cơ sở đó tạo chế phẩm hỗ trợ điều trị bệnh này, nhóm nghiên cứu đã bắt tay thực hiện đề tài nêu trên từ tháng 11/2021 đến tháng 11/2024.

Theo nhóm nghiên cứu, thuốc điều trị bệnh viêm dạ dày có nhiễm vi khuẩn HP chủ yếu là sử dụng nhiều loại kháng sinh phối hợp và bệnh vẫn hay tái phát. Hiện nay, số lượng thuốc cung cấp trên thị trường Việt Nam chủ yếu vẫn phải nhập khẩu của nước ngoài.

Ngành dược nước ta đã đặt mục tiêu phát triển các nguồn nguyên liệu làm thuốc để phấn đấu thuốc sản xuất trong nước chiếm khoảng 60% tổng lượng thuốc của Việt Nam cần sử dụng mỗi năm.

Theo kinh nghiệm dân gian, lá một số cây thuộc chi Murdannia đã được sử dụng từ lâu với mục đích trị bệnh viêm dạ dày. Một trong số đó là cây Bao tử thuộc chi Murdannia có ở nhiều tỉnh, thành phố như: Lào Cai, Lạng Sơn, Phú Thọ, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Tháp...

Cây có khả năng thích nghi cao với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng và dễ sinh trưởng phát triển, lại cho thu hoạch nhanh. Vì vậy, tiềm năng cho phát triển nguồn nguyên liệu và sản phẩm từ cây này là rất lớn.

Tại Việt Nam, loài cây này có nhiều và lại dễ trồng, trong khi chưa có nghiên cứu toàn diện (hóa học, sinh học, dược học), đặc biệt nghiên cứu theo hướng tạo nguồn nguyên liệu và sản phẩm trị bệnh viêm dạ dày nhiễm HP.

Sau 3 năm thực hiện, các nhà khoa học đã xác định được 2 loài Bao tử và Lõa trai trần có tác dụng tốt, đồng thời cũng sàng lọc, xác định được phân đoạn ethyl acetat chiết từ 2 loài cây này là phân đoạn có tác dụng nhất và thực hiện quy trình tạo cao chiết từ 2 loài này.

Xác định hợp chất quý

PGS.TS Vũ Đức Lợi cho biết, từ cao phân đoạn ethyl acetat của 2 loài nêu trên, đề tài đã chiết xuất phân lập, xác định cấu trúc của 18 hợp chất, trong đó 2 hợp chất trùng nhau giữa 2 loài. Trên cơ sở đó nghiên cứu đã chiết xuất, phân lập quercetin một flavonoid chính từ 2 loài Bao tử, Lõa trai trần, thu được quercetin với hàm lượng 96,1%.

Nhóm các nhà khoa học đã xây dựng được quy trình chiết xuất tạo cao dược liệu quy mô 2kg cao/mẻ từ 2 loài cây Bao tử và Lõa trai trần, áp dụng bào chế ra cao khô dược liệu đạt tiêu chuẩn cơ sở.

Đánh giá độ ổn định của cao khô dược liệu ở điều kiện lão hóa cấp tốc 6 tháng và thử nghiệm điều kiện thường 12 tháng cho thấy cao khô dược liệu ổn định trong 12 tháng. Nhóm xây dựng được quy trình bào chế viên nang cứng từ cao khô dược liệu của 2 loài cây Bao tử và Lõa trai trần, áp dụng sản xuất được 30.000 viên nang cứng An dạ.

Kết quả đánh giá độc tính cấp, bán trường diễn của viên nang cứng cho thấy độ an toàn tốt. Kết quả đánh giá tác dụng chống loét dạ dày tá tràng trên mô hình gây viêm loét bằng indomethacin và cysteamin; đánh giá tác dụng giảm đau trên mô hình mâm nóng và mô hình rê kim cho thấy viên nang có tác dụng tốt.

Kết quả nghiên cứu đã cung cấp cho ngành dược Việt Nam một quy trình công nghệ để tạo ra nguồn nguyên liệu làm thuốc từ dược liệu thô cho đến sản phẩm đã bào chế theo các dạng bào chế viên nang cứng bảo đảm chất lượng để thương mại hóa, góp phần cung cấp cho người dân những sản phẩm chăm sóc sức khỏe chất lượng và giá thành rẻ hơn.

Nhật Phong