Canh bạc khí đốt mới của Nga tại Trung Đông

Nga, Iran bắt tay mở rộng hành lang khí đốt Á-Âu

Theo tờ Izvestia, Nga đang chuyển hướng xuất khẩu năng lượng mạnh mẽ sang Trung Đông để bù đắp những tổn thất đáng kể trên thị trường khí đốt châu Âu. Với khoản đầu tư lên tới 8 tỷ USD vào các dự án khí đốt của Iran, Nga không chỉ tìm kiếm một thị trường tiêu thụ mới mà còn hướng tới một hành lang trung chuyển chiến lược sang Nam Á, đặc biệt là Pakistan và Ấn Độ.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ năng lượng giữa Moscow và châu Âu bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột tại Ukraine.

Châu Âu từng là khách hàng khí đốt lớn nhất của Nga khi mua hơn 100 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm của Nga, nay đã thu hẹp đáng kể. Để đối phó với tình hình này, việc tăng cường hợp tác với Iran được xem là một bước đi mang tính chiến lược, có thể giúp Nga mở rộng các tuyến xuất khẩu khí đốt tự nhiên.

Theo Đại sứ Iran tại Nga Kazem Jalali, Nga đang đầu tư 8 tỷ USD vào các dự án khí đốt của Iran, trong đó khoảng 5 tỷ USD đã được đảm bảo thông qua các thỏa thuận chính thức. Đây là một con số đáng kể, cho thấy cam kết mạnh mẽ của Moscow trong quan hệ hợp tác năng lượng với Tehran.

Đại sứ Iran tại Nga Kazem Jalali. Ảnh: mehrnews

“Trong năm 2024, Nga là quốc gia dẫn đầu về đầu tư nước ngoài vào Iran. Chúng tôi đã ký kết nhiều thỏa thuận lớn, trong đó có hợp tác dài hạn với tập đoàn năng lượng quốc gia Nga Gazprom về cung cấp và vận chuyển khí đốt,” Đại sứ Jalali cho hay.

Trước đó, Gazprom và Công ty Khí đốt Quốc gia Iran đã ký một biên bản ghi nhớ chiến lược vào tháng 6/2024 để tìm hiểu về việc tổ chức cung cấp khí đốt của Nga cho Iran.

Chỉ một tháng sau, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Javad Owji tuyên bố rằng biên bản ghi nhớ này hướng đến một hợp đồng 30 năm giữa hai bên về xuất khẩu khí đốt qua đường ống sang Iran, với khối lượng dự kiến khoảng 110 tỷ mét khối mỗi năm, cùng với việc xây dựng một hệ thống truyền tải khí đốt mới. Con số 110 tỷ mét khối này gần như tương đương với khối lượng khí đốt mà Nga từng cung cấp cho châu Âu trước đây, cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường Iran và khu vực lân cận.

Bước đi chiến lược của Moscow

Các chuyên gia nhận định rằng việc Nga dành khoản đầu tư khổng lồ vào phát triển năng lượng ở Trung Đông không chỉ cho phép xuất khẩu khí đốt trực tiếp sang Iran mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường tiềm năng ở Nam Á.

Ông Valery Andrianov, Phó Giáo sư tại Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Nga, cho biết: “Việc tăng cường hợp tác khí đốt với Iran và ý tưởng thành lập trung tâm khí đốt tại Thổ Nhĩ Kỳ là những bước đi chiến lược nhằm tái định hình bản đồ năng lượng của Nga. Iran có thị trường nội địa lớn và vị trí địa lý thuận lợi để trở thành đầu mối trung chuyển năng lượng tới Nam Á và xa hơn nữa”.

"Để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng trên, Nga cần đề xuất xây dựng đường ống dẫn khí đốt Mir từ Iran đến Pakistan và xa hơn nữa là Ấn Độ, với tổng chiều dài 2.700 km và công suất thông qua là 55 tỷ mét khối", chuyên gia Andrianov lưu ý thêm.

Theo chuyên gia Alexander Frolov, Phó Tổng Giám đốc Viện Năng lượng Quốc gia Nga, Iran hiện đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt khí đốt ngày càng trầm trọng, ở mức 150-300 triệu mét khối mỗi ngày. Do đó, Iran chắc chắn trở thành thị trường hấp dẫn đối với khí đốt Nga trong tương lai.

Trong khi đó, bà Ekaterina Kosareva, đối tác quản lý tại WMT Consult, cho rằng dù chưa có xác nhận chính thức, Gazprom vẫn không mạo hiểm đầu tư thêm vào việc tăng nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu. Chuyên gia Kosareva khẳng định: "Gazprom có thể quay trở lại thị trường châu Âu nếu các quốc gia đó quyết định tái hợp tác. Tuy nhiên, hiện tại, tập trung vào các kênh xuất khẩu thay thế có thể bù đắp cho sự mất mát của thị trường đó là hợp lý hơn".

Với những bước đi quyết liệt và khoản đầu tư lớn, Nga đang cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong việc tái định hình chiến lược năng lượng của mình, chuyển trọng tâm từ châu Âu sang châu Á. Đây là một cuộc dịch chuyển lớn, có thể định hình lại bản đồ năng lượng toàn cầu trong những thập kỷ tới.

Nguyễn Phương