Canada thay đổi chính sách thương mại: Cơ hội cho Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu

Năm 2024, xuất khẩu rau quả sang Canada tăng 44%.

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cả năm 2024 của Việt Nam sang Canada đã đạt trên 6,37 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm 2023.

XUẤT KHẨU TĂNG ĐỘT BIẾN VÀO CUỐI 2024

Trong khi đó, theo số liệu sở tại trong năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 10,6 tỷ USD hàng hóa vào Canada, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là lần đầu tiên xuất khẩu Việt Nam vượt mốc 10 tỷ USD trong lịch sử thương mại với Canada.

Cũng theo số liệu sở tại, Việt Nam ghi nhận mức thặng dư thương mại khoảng 9,9 tỷ USD với Canada. Còn theo số liệu của Việt Nam, Việt Nam thặng dư trên 5,5 tỷ USD với Canada.

Nếu so với mức nhập khẩu các tháng đầu năm, trong cả quý 4/2024 mức xuất khẩu của Việt Nam sang địa bàn tăng đột biến (khoảng 570-590 triệu USD/tháng), tăng hơn trung bình 20%. Đây cũng là những mức nhập khẩu cao nhất tính theo tháng của Canada từ Việt Nam trong hai năm qua, tính từ tháng 9/2022.

Trong top 10 đối tác thương mại hàng đầu của Canada, Việt Nam tiếp tục giữ vững vị trí đối tác nhập khẩu lớn thứ 7 của Canada. Trong các nước ASEAN, Việt Nam tiếp tục là đối tác nhập khẩu quan trọng nhất của Canada, chiếm gần 45% tổng kim ngạch Canada nhập khẩu từ khu vực.

Đáng chú ý, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực khác của Việt Nam lại tăng rất mạnh. Trong đó có máy móc thiết bị lò phản ứng tăng tới 90% so với cùng kỳ năm ngoái, vươn lên là mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn thứ 2 của Việt Nam sang địa bàn; máy vi tính tăng 35%.

Trong top 10 sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang địa bàn, nhiều mặt hàng khác ghi nhận tăng trưởng trở lại hoặc tăng trưởng cao ở mức 2 chữ số: dệt may tăng 10%, giày dép tăng 16%, thủy sản tăng 22%, gỗ tăng 22%...

Các sản phẩm nông sản cũng có sự tăng trưởng tốt: hạt điều tăng 21%, cà phê tăng 16%, rau quả tăng 44%, bánh kẹo và sản phẩm ngũ cốc tăng 30% hạt tiêu tăng 81%.

Trong năm 2024, đáng lưu ý sắt thép và các mặt hàng sắt thép cũng có sự tăng trưởng trở lại so với năm 2023 (kim loại thường tăng 25% và sản phẩm từ sắt thép tăng 30%). Nguyên nhân là do tác động của việc áp thuế của Canada lên toàn bộ các mặt hàng sắt thép nhập khẩu từ Trung Quốc, dẫn đến sự chuyển dịch này.

Trước diễn biến con số trên, bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada, nhận định sự tăng trưởng đột biến này rất đặc biệt, vì diễn ra trong giai đoạn thấp điểm nhập khẩu của thị trường Canada hàng năm (cao điểm nhập khẩu là giai đoạn tháng 6-8 và thấp điểm trong quý 4 và quý 1 hàng năm).

Điều này cho thấy khả năng thị trường Canada bắt đầu có sự chuẩn bị để tích trữ hàng, đối phó với khả năng chính quyền Trump áp thuế và chính quyền Canada có thể có các biện pháp tương tự. "Xu hướng này rất đáng lưu ý trong những tháng tới, do đây là dấu hiệu nhạy bén của thị trường trước những biến động của thương mại thế giới thời gian tới", bà Quỳnh nhấn mạnh.

CẦN KHAI THÁC TỐT XUẤT XỨ CỘNG GỘP

Năm 2025, bên cạnh các nỗ lực để đối phó với thuế quan của Tổng thống Donald Trump, Canada cũng có một số các động thái chính sách nhằm cải thiện thương mại nội bộ và kêu gọi người Canada đoàn kết, ưu tiên lựa chọn các sản phẩm sản xuất tại Canada, từ chối hàng hóa của Mỹ.

Bà Quỳnh cho rằng việc Canada dự kiến loại bỏ các rào cản thương mại nội địa sẽ giúp hàng hóa của Việt Nam nhập khẩu vào địa bàn đỡ tốn chi phí, vì các tỉnh bang từ nay sẽ công nhận lẫn nhau đối với các hàng hóa được một tỉnh bang nhập khẩu mà không cần phải đáp ứng các yêu cầu bổ sung của các tỉnh bang khác.

Tuy nhiên, một vấn đề lưu ý với xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này. Đó là vấn đề phòng vệ thương mại Canada áp dụng với hàng nhập khẩu từ Việt Nam.

Cụ thể, ngày 31/1/2025, Cơ quan dịch vụ biên giới Canada (CBSA) đã ban hành kết luận rà soát giá trị thông thường và giá xuất khẩu đối với mặt hàng ống dẫn dầu có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ một số nước trong đó có Việt Nam. Theo đó, một số doanh nghiệp Việt Nam đã không cung cấp đầy đủ thông tin theo yêu cầu của CBSA nên phải chịu mức thuế chống bán phá giá là 37,4%.

Trước đó, ngày 23/1/2025, CBSA cũng đã gửi thư cho Việt Nam thông báo kết thúc rà soát giá trị thông thường và giá xuất khẩu đối với mặt hàng ghế bọc đệm có xuất xứ từ Trung Quốc và Việt Nam. Đồng thời cho biết một số doanh nghiệp Việt Nam đã không cung cấp đầy đủ thông tin theo yêu cầu của CBSA, nên phải chịu mức thuế chống bán phá giá là 179,5%.

Phía Canada cũng cho biết sẽ cử đoàn vào Việt Nam trong tháng 2/2025 để làm việc với một số doanh nghiệp Việt Nam liên quan đến vụ việc để có kết luận rà soát với các doanh nghiệp này.

Ngoài ra, tòa án thương mại quốc tế Canada tiếp tục đưa ra quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với thanh cốt thép bê tông có xuất xứ từ Cộng hòa Bulgaria, Vương quốc Thái Lan và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vì cho rằng việc dỡ bỏ lệnh có khả năng gây thiệt hại cho nền sản xuất của Canada.

Trong khi đó, thanh cốt thép bê tông là một mặt hàng Việt Nam đã từng xuất khẩu rất mạnh vào thị trường Canada trong các năm 2021-2022, nhưng hiện nay đột ngột giảm mạnh chỉ còn không đáng kể (khoảng 200 ngàn USD/năm 2024).

Đáng lưu ý, trong tháng 1/2025 là việc Canada sửa đổi quy trình hành chính xem xét lại giá trị thông thường và giá trị xuất khẩu. Theo đó các nhà xuất khẩu vẫn chịu trách nhiệm điều chỉnh giá xuất khẩu để phản ánh các thay đổi về chi phí và điều kiện thị trường. Tuy nhiên, quy trình của CBSA để xem xét là độc lập và sẽ diễn ra thường xuyên hơn (cấp độ hàng năm chứ không phải 3-5 năm như hiện nay).

Theo các chuyên gia, trước các chính sách thay đổi của thị trường Canada, đây có thể là cơ hội cho xuất khẩu Việt Nam, song doanh nghiệp cần thận trọng trước các biện pháp phòng vệ thương mại của nước này.

Bên cạnh đó, bà Quỳnh cho biết chiến dịch mua hàng Canada cũng có thể có lợi ích với thương mại và đầu tư của Việt Nam nếu chúng ta làm tốt công tác khai thác xuất xứ cộng gộp trong Hiệp định CPTPP.

Nguyên tắc cộng gộp cho phép các nước tính gộp cả những nguyên liệu đến từ những nước thành viên khác trong Hiệp định CPTPP vào hàng hóa cuối cùng và vẫn được coi là sản phẩm nội vùng, bao gồm cả trường hợp hàng hóa đến từ một nước trong CPTPP được gia công thêm hoặc bổ sung thêm giá trị gia tăng ở một nước thứ hai.

Với nguyên tắc xuất xứ cộng gộp, doanh nghiệp có thể xuất khẩu sang các địa bàn có trong cùng một hiệp định thương mại với thuế suất bằng 0.

Ngoài ra, bà Quỳnh khuyến nghị các doanh nghiệp tăng cường quảng bá sản phẩm, minh bạch thông tin về xuất xứ các thành phần đầu vào để tăng xuất khẩu vào thị trường này.

Vũ Khuê