Cần thiết xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng

Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng

Bên hàng lang Quốc hội ngày 29-5, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường, chuyên gia kinh tế, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã trao đổi về vấn đề này.

* Phóng viên: Thưa ông, với chỉ đạo của Tổng Bí thư, để xóa độc quyền vàng miếng thì Nhà nước nên kiểm soát như thế nào?

* GS-TS HOÀNG VĂN CƯỜNG: Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ra đời năm 2012 trong bối cảnh người ta gọi là vàng hóa nền kinh tế, tức là tất cả mọi người dân khi mua bán, giao dịch tài sản đều dùng công cụ thanh toán bằng vàng; người dân cũng đi mua vàng để tích trữ, tức là vàng không chỉ để cất giữ mà còn là phương tiện thanh toán.

Do đó, Nghị định 24 ra đời, quy định chỉ có Nhà nước là người sản xuất, kinh doanh mua bán vàng miếng để hạn chế tình trạng dùng vàng làm công cụ trao đổi. Việc độc quyền vàng miếng đó có tác dụng chống vàng hóa nền kinh tế.

Nhưng đến nay thì không còn những biểu hiện đó nữa, khi mà tất cả mọi người mua bán, giao dịch bằng tiền chứ không ai dùng vàng. Vậy thì việc duy trì độc quyền đó là không cần thiết.

Muốn thị trường cân bằng bình thường thì phải bỏ độc quyền vàng miếng, phải để nhiều đơn vị được quyền kinh doanh. Hơn nữa, giá vàng trong nước so với thế giới thường có chênh lệch cao, không liên thông, là do chúng ta độc quyền nhập khẩu, nên muốn xóa bỏ sự chênh lệch này phải mở cửa cho việc nhập khẩu vàng.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại cuộc họp, ngày 28-5

Tuy nhiên, vàng là một loại tài sản tích trữ, không phải hàng hóa thông thường, kinh doanh vàng có ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề liên quan đến ngoại tệ, nên nếu như xóa bỏ độc quyền nhưng lại mở một cách tự do, để tự mua bán thì dễ nhiễu loạn, đặc biệt, xuất nhập khẩu vàng liên quan đến ngoại tệ. Chính vì vậy, Nhà nước phải quản lý.

Do đó, xóa bỏ độc quyền nhưng sẽ phải cho phép những đơn vị đủ điều kiện mới được kinh doanh vàng miếng.

* Điều kiện đó là gì thưa ông?

* Những điều kiện kinh doanh tối thiểu như: phải có năng lực tài chính đủ lớn, phải có uy tín để đủ độ tin cậy về chất lượng vàng, và đặc biệt, liên quan đến xuất nhập khẩu vàng thì phải có lượng ngoại tệ đủ lớn để khi mua bán kinh doanh thì không ảnh hưởng gì đến dự trữ ngoại tệ trong nước. Như vậy, Nhà nước cần đưa ra điều kiện cấp phép để những đơn vị này được phép hoạt động kinh doanh, và khi được cấp phép rồi thì họ được tự do kinh doanh, tạo ra thị trường cạnh tranh.

Mặt khác, để thị trường vàng trong nước liên thông với thế giới thì các đơn vị này cũng phải được cấp phép nhập, xuất khẩu vàng, dĩ nhiên là phải đi kèm các điều kiện quản lý của Nhà nước. Ví dụ, giai đoạn cần kiểm soát để giảm tình trạng chảy ngoại tệ quá nhiều nếu nhập khẩu lớn thì phải đi kèm theo các chính sách về thuế.

Hơn nữa, việc mua bán vàng của người dân trước hết đáp ứng nhu cầu về tích trữ, cất trữ tài sản, đây là nhu cầu rất chính đáng. Nhưng cũng có nhiều người chuyển đầu cơ vàng để kiếm lời chênh lệch giá, không có ích gì cho nền kinh tế. Về mặt quản lý nhà nước, để hạn chế việc người dân đổ tiền ra mua đi bán lại vàng kiếm lời thì phải có các chính sách để hạn chế, đó là việc áp thuế như Tổng Bí thư đề cập. Chúng ta quản lý mà để người dân dễ dàng kiếm lợi, để cho tất cả mọi người đổ xô vào chuyện mua bán vàng thì không tốt cho thị trường vàng, cho phát triển kinh tế.

Chúng ta không khuyến khích chuyện mọi người đổ xô vào mua bán vàng nhằm chuyển nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

* Nếu nhập khẩu vàng quá nhiều có dẫn đến vàng hóa nền kinh tế?

* Nhập khẩu nhiều ít thì không liên quan đến vàng hóa, vàng hóa là khi người ta sử dụng vàng như một công cụ mua bán, trao đổi, như một tài sản thanh toán thường xuyên và mọi người đều dồn tiền sang để mua bán vàng.

Vấn đề là chúng ta phải đảm bảo nhập khẩu đó là để cân bằng cung - cầu trong nước, đồng thời đảm bảo được an toàn ngoại tệ. Nguy hiểm nhất là nếu người ta cứ dùng tiền để nhập khẩu vàng, rồi lại ôm vàng đó để tích trữ mà không đưa vào sản xuất kinh doanh, trong khi chúng ta rất cần ngoại tệ để nhập khẩu máy móc, thiết bị. Đó là điều nguy hại cho nền kinh tế. Do đó, những đơn vị kinh doanh và nhập khẩu vàng phải có khả năng tự chủ về một lượng ngoại tệ nhất định, để bảo đảm không vơ vét ngoại tệ trong nền kinh tế để chuyển sang đi mua vàng, gây bất ổn nền kinh tế.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội). Ảnh: VIẾT CHUNG

* Ông nghĩ thế nào về chỉ đạo của Tổng Bí thư rằng Việt Nam cần phát triển các kênh đầu tư thay thế để huy động vàng trong dân cư, nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa mặt hàng này vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa?

* Chúng ta phải chuyển dần từ chuyện mua bán vàng vật chất hiện nay, thay vì mua vàng về cất trữ thì chuyển sang 1 phương thức mua bán vàng được gọi là theo tài khoản. Ở đây, chúng ta phải phát triển 2 tầng nấc. Thứ nhất là những công ty được cấp phép kinh doanh nhập khẩu vàng thì có thể thực hiện mua bán thông qua thị trường quốc tế, thông qua các sàn vàng quốc tế, có thể thực hiện nhiều hợp đồng mua bán, không nhất thiết phải sử dụng vàng vật chất. Thứ hai, đối với người dân buôn bán bình thường, nếu tham gia vào thị trường quốc tế đó sẽ rất nguy hiểm, vừa chảy máu ngoại tệ vừa xảy ra rủi ro, không mang lại lợi ích cho nền kinh tế.

Do đó, đối với nhu cầu của người mua bán vàng thông thường thì chúng ta phải mở sàn thứ cấp trong nước của những công ty kinh doanh vàng lớn, giúp cho người dân có thể được mua bán vàng qua phương tiện thanh toán điện tử. Khi đó, người dân có thể cầm vàng về hoặc để trong tài khoản tín chỉ vàng. Nếu làm được việc đó thì người mua vàng tiện lợi, không phải mất thời gian xếp hàng mua bán, không phải mang vàng về nhà để cất trữ; còn công ty kinh doanh vàng cũng không phải biến từ vàng thỏi thành vàng miếng, không mất chi phí gia công.

Đặc biệt, lúc đó, người ta cũng có thể dễ dàng chuyển thành vàng ký gửi tại đơn vị kinh doanh, và nguồn vàng đó cũng có thể tham gia vào hoạt động kinh doanh của công ty kinh doanh vàng, hạn chế việc phải bỏ ngoại tệ để nhập vàng. Do đó, tôi cho rằng phải tính đến phương án cho người dân được huy động lượng vàng mà dân đang tích trữ thành quỹ.

Huy động này sẽ khó hơn là huy động tiền vay, vì huy động tiền thì ngân hàng mang tiền cho vay được, còn huy động vàng thì người dân không phải ai cũng sẵn sàng vay vàng, chỉ có những công ty kinh doanh chuyên nghiệp vay vàng để dùng quỹ vàng đó mua bán kỳ hạn trên thị trường quốc tế. Do đó, có thể cho phép các công ty chuyên nghiệp, đơn vị kinh doanh vàng trên thị trường quốc tế nhận ký gửi vàng với một mức lãi suất nhỏ, chỉ mang tính chất để khuyến khích, chứ không phải là tính chất để để thúc đẩy đầu cơ vàng kiếm lợi. Như thế, chúng ta sẽ huy động được cả nguồn vàng tích trữ trong dân, trở thành những nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (TPHCM). Ảnh: VIẾT CHUNG

LÂM NGUYÊN