Cần thay đổi hành vi và tư duy sử dụng năng lượng

Chuyển dịch năng lượng là trách nhiệm chung, không thể trì hoãn

Tăng tốc chuyển đổi xanh

Phát biểu tại Diễn đàn “Chuyển dịch năng lượng Việt Nam năm 2025” do Sở Công Thương Hà Nội phối hợp với Cục Đổi mới sáng tạo – Bộ Khoa học và Công nghệ chiều ngày 25/6, Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hà Nội Nguyễn Đình Thắng cho biết, hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế mạnh mẽ và hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Theo dự báo của Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng sẽ tăng trưởng khoảng 8-10%/năm trong những năm tới, bên cạnh vấn đề về nguồn năng lượng hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt đang dần cạn kiệt và gây hại cho môi trường, điều này đặt ra thách thức lớn trong việc đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định và bền vững, đồng thời làm gia tăng áp lực phải tìm kiếm các giải pháp năng lượng thay thế.

"Chuyển dịch năng lượng không chỉ là một nhiệm vụ quan trọng mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững", ông Nguyễn Đình Thắng chia sẻ.

Năm 2024, với sự nỗ lực của các cấp, ngành, sự đồng hành của doanh nghiệp và nhân dân, Thành phố Hà Nội đã đạt được nhiều thành tựu về năng lượng như: Tổng năng lượng tiết kiệm của toàn thành phố đạt 148,4 kTOE đạt 1,67% mức tiêu thụ năng lượng so với dự báo nhu cầu, trong đó lượng điện tiết kiệm là 537,39 triệu kWh, tương đương 2,3% điện thương phẩm...

Ông Hoàng Minh Lâm, Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp, Sở Công Thương Hà Nội chia sẻ, Hà Nội đang dốc sức chuyển mình từ mô hình tiêu thụ điện truyền thống sang sử dụng năng lượng xanh, hướng tới mục tiêu công nhận ngày càng nhiều các công trình đạt chuẩn năng lượng xanh.

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng với việc Hà Nội đẩy mạnh triển khai thực hiện Nghị định số 80/2024/NĐ-CP và Nghị định số 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ, liên quan đến cơ chế mua bán điện trực tiếp và khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà. Đây được xem là những chính sách then chốt tạo động lực cho quá trình chuyển đổi năng lượng của thành phố.

Theo ông Hoàng Minh Lâm, Hà Nội đã đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng cho năm 2025. Cụ thể, thành phố đặt mục tiêu tăng thêm khoảng 67 MW năng lượng tái tạo từ rác thải thông qua việc đưa vào vận hành tổ máy số 3 của Nhà máy điện rác Sóc Sơn và Nhà máy điện rác Seraphin. Điều này sẽ nâng tổng công suất điện từ xử lý rác lên 129,3 MW, góp phần giải quyết vấn đề rác thải đô thị đồng thời tạo ra nguồn năng lượng sạch.

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng sẽ tập trung phát triển thêm 30 MW điện mặt trời mái nhà. Việc này không chỉ giúp giảm tải cho lưới điện quốc gia mà còn đóng góp đáng kể vào việc giảm phát thải carbon, hướng tới một môi trường sống bền vững hơn cho thủ đô.

Hướng tới Net-Zero: Không chỉ chuyển dịch năng lượng

TS. Lê Hải Hưng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Công nghệ chia sẻ, việc chuyển dịch năng lượng không chỉ gói gọn trong việc thay đổi cách thức phát điện, mà còn là sự dịch chuyển toàn diện cách chúng ta sử dụng năng lượng trong mọi mặt của sản xuất và đời sống.

TS. Hưng nhấn mạnh, thay thế nhiên liệu đầu vào không phải hóa thạch là một trong những hướng đi quan trọng. Cụ thể, sử dụng biomass thay thế than, dầu FO trong các lò hơi công nghiệp. Ứng dụng nhiên liệu sinh học như xăng E5, E10, dầu B5, B10 (với thành phần ethanol hoặc biodiesel) cho vận tải, nông nghiệp, và thậm chí cả các máy phát điện nhỏ.

Bên cạnh đó, chuyển đổi mạnh mẽ sang xe máy, ô tô điện thay cho xe xăng, diesel truyền thống. Thay thế bếp than, bếp gas bằng bếp điện, bếp từ trong nấu nướng. Ứng dụng máy bơm nhiệt thay cho hệ thống làm lạnh hoặc sưởi ấm truyền thống. Trong công nghiệp, chuyển đổi lò đốt than, dầu bằng lò điện cảm ứng, điện trở, vi sóng là xu hướng tất yếu.

Để đạt được mục tiêu Net-Zero, TS. Hưng khẳng định rằng chuyển dịch năng lượng đơn thuần là chưa đủ. Cần có sự thay đổi hành vi sử dụng năng lượng trong mọi lĩnh vực, đi kèm với giảm dần các lĩnh vực công nghiệp có giá trị gia tăng thấp, tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải nhiều khí nhà kính.

Bên cạnh đó, ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ để tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng. Chuyển đổi sang nền nông nghiệp hữu cơ để giảm phát thải khí nhà kính và tăng khả năng lưu trữ carbon. Ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn để tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm thiểu chất thải.

Theo TS. Hưng, tăng cường trồng rừng, chống phá rừng để mở rộng bể hấp thụ khí nhà kính và tận dụng biomass thay thế nhiên liệu hóa thạch.

TS. Lê Hải Hưng mạnh mẽ khẳng định: "Chúng ta thường nói rằng chuyển dịch năng lượng là một xu hướng. Nhưng nếu chỉ coi là xu hướng thì ta đã vô tình coi đó là thứ tùy chọn, ai muốn thì hưởng ứng, ai không thì đứng ngoài".

Ông phân tích, biến đổi khí hậu không phải là một xu hướng mà là hiện thực đang diễn ra với những hậu quả nhãn tiền như thiên tai, hạn hán, cháy rừng, nước biển dâng và nguy cơ đói nghèo đe dọa mọi quốc gia. Vì vậy, chuyển dịch năng lượng không còn là một lựa chọn mang tính thị hiếu hay chiến lược ngắn hạn, mà là một tất yếu, như một mệnh lệnh của thời đại.

TS. Hưng kết luận: "Chuyển dịch năng lượng không phải việc riêng của mỗi cá nhân, doanh nghiệp hay quốc gia mà là trách nhiệm chung, không thể trì hoãn của toàn nhân loại".

Hồng Hạnh