Cần phát huy các động lực tăng trưởng khác ngoài xuất khẩu

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tình phát triển kinh tế-xã hội tháng 3 và quý I năm 2025. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Tình hình kinh tế - xã hội tháng 3 và quý I tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực, rất đáng khích lệ, khẳng định sự nỗ lực, đồng hành của cả hệ thống chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn, thách thức chung của thế giới, khu vực, đặc biệt, đầu tháng 4/2025 Hoa Kỳ đã áp đặt mức thuế quan phổ quát 10% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu và đặt mức thuế đối ứng cao với Việt Nam. Đây là sức ép rất lớn đối với công tác chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới, yêu cầu sự chủ động, quyết liệt, sát sao, đổi mới hơn nữa của các cấp, ngành, địa phương. Đồng thời, cũng là cơ hội, là động lực đối với cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân để quyết tâm đẩy mạnh, thực hiện hiệu quả những cải cách và nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội theo mục tiêu đề ra, quyết tâm đạt mục tiêu tăng trưởng năm 2025 từ 8% trở lên.

Phát biểu kết luận tại hội nghị hội nghị Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2025 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương sáng 6/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ rõ: Càng khó khăn, càng phải cố gắng, biến cái không thể thành có thể, không bi quan nhưng cũng không chủ quan lơ là tinh thần. Giờ là lúc phát huy trí tuệ của người Việt Nam trong bối cảnh hiện nay, nhất là sau khi trải qua nhiều khó khăn những năm qua; nắm chắc diễn biến tình phản ứng chính sách phù hợp, hiệu quả; các bộ ngành tập trung giải pháp đàm phán với Hoa Kỳ. Thủ tướng khẳng định: Tinh thần là hài hòa lợi ích, Chính phủ luôn đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp. Động lực xuất khẩu là quan trọng nhưng không phải là duy nhất, cần phát huy các động lực tăng trưởng khác.

Kết quả từ nỗ lực, đồng hành của cả hệ thống chính trị

Tăng trưởng GDP quý I ước đạt 6,85% so với cùng kỳ, mặc dù thấp hơn kịch bản đề ra (7,7%), nhưng là mức tăng cao nhất so với quý I các năm 2020-2025 và Việt Nam tiếp tục thuộc nhóm các nền kinh tế tăng trưởng cao nhất thế giới, khu vực. Khu vực nông, lâm, thủy sản quý I tăng 3,74% so với cùng kỳ, công nghiệp và xây dựng tăng 7,27%; trong đó, công nghiệp tăng 7,14%, dịch vụ tăng 7,67%.

Một số chỉ tiêu, chỉ số về tăng trưởng kinh tế, sản xuất kinh doanh, sản xuất công nghiệp, đầu tư, tiêu dùng… mặc dù thấp hơn kịch bản quý I đề ra, nhưng là mức tăng trưởng tích cực, được các tổ chức quốc tế đánh giá cao trong môi trường vĩ mô toàn cầu biến động hiện nay.

Trình bày báo cáo của Bộ Tài chính tại hội nghị Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2025 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương sáng 6/4, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã chỉ rõ: Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân quý I tăng 3,13% so với cùng kỳ. Tỷ giá được điều hành chủ động, linh hoạt, phù hợp, mặt bằng lãi suất cho vay mới có xu hướng giảm trong bối cảnh tiếp tục chịu áp lực lớn từ bên ngoài. Thu ngân sách nhà nước quý I đạt 36,7% dự toán, tăng 29,3% so với cùng kỳ; trong đó, thu nội địa ước đạt 38,7% dự toán, tăng 34,5%, bảo đảm nguồn lực cho đầu tư phát triển và triển khai các chính sách cấp bách để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

Kim ngạch xuất nhập khẩu, xuất khẩu, nhập khẩu quý I lần lượt tăng 13,7%, 10,6% và 17% so với cùng kỳ; xuất siêu ước đạt 3,16 tỷ USD. Tổng vốn FDI đăng ký gần 11 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ; vốn thực hiện đạt gần 5 tỷ USD, tăng 7,2%. Các cân đối lớn, an ninh năng lượng, an ninh lương thực được bảo đảm; bội chi, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài quốc gia được kiểm soát tốt, tạo dư địa để bổ sung thêm nguồn lực đầu tư các dự án trọng điểm, hỗ trợ tăng trưởng.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh duy trì đà tăng trưởng tích cực. Khu vực nông nghiệp, dịch vụ đạt tốc độ tăng khá, bám sát kịch bản đề ra; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I tăng 9,9% so với cùng kỳ, thu hút khách du lịch quốc tế đạt trên 6 triệu lượt người, tăng 29,6%.

Công nghiệp chế biến, chế tạo quý I ước tăng 9,28% so với cùng kỳ, duy trì tăng trưởng tích cực theo kịch bản đề ra (9,8%) và tiếp tục là động lực dẫn dắt cho tăng trưởng kinh tế. Theo khảo sát Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 3, nhiều doanh nghiệp đã gia tăng sản xuất, đẩy nhanh tiến độ các đơn hàng xuất khẩu để ứng phó với trường hợp Việt Nam bị Mỹ áp thuế.

Tổng vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quý I tăng 8,3% so với cùng kỳ, cao hơn nhiều tốc độ tăng quý I năm 2024 (5,5%); trong đó, vốn đầu tư thực hiện của khu vực nhà nước tăng 13,7%, gấp 3 lần tốc độ tăng cùng kỳ quý I năm 2024 (4,5%).

Đây là kết quả từ nỗ lực rất lớn trong công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cấp, ngành, địa phương đã tập trung chỉ đạo, phân công công việc cụ thể, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, trách nhiệm, rõ kết quả, rõ thẩm quyền để triển khai nhanh chóng, đồng bộ, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội ngay khi được ban hành; theo dõi sát, nắm chắc tình hình, sẵn sàng nhiều phương án, kịch bản, phản ứng nhạy bén, kịp thời, quyết đoán trước các vấn đề phức tạp, nhạy cảm, khó dự báo trên thế giới, khu vực.

Trong quý I, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục đẩy nhanh tiến độ cải cách thể chế, theo đó đã ban hành 74 nghị định, 77 nghị quyết, 714 quyết định và 11 chỉ thị. Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì nhiều phiên họp, trong đó có họp Ban chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt, quyết tâm khởi công dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam vào tháng 12/2026, bàn ứng phó với chính sách thuế của Hoa Kỳ…; chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp về tăng trưởng kinh tế, phát huy vai trò của doanh nghiệp nhà nước, phòng chống lãng phí, ứng phó với tình hình thế giới; thành lập các Ban chỉ đạo về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, Đề án 06, xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân, sắp xếp đơn vị hành chính các cấp…

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng các khả năng áp thuế của Hoa Kỳ và giải pháp cân bằng thương mại; sớm ban hành Nghị định 73/2025/NĐ-CP điều chỉnh mức thuế suất nhập khẩu ưu đãi đối với nhiều nhóm hàng , Chỉ thị 06/CT-TTg để chỉ đạo các giải pháp đồng bộ trên các lĩnh vực; thúc đẩy ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác, hợp đồng mua sắm giữa doanh nghiệp hai nước, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư của doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam. Ngay sau khi Hoa Kỳ công bố mức áp thuế đối với Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì họp, yêu cầu lập ngay Tổ phản ứng nhanh để ứng phó; kiên định với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt từ 8% trở lên; có Công hàm đề nghị Hoa Kỳ tạm hoãn quyết định áp thuế để dành thời gian trao đổi, đàm phán.

Chính phủ tập trung hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; xử lý tồn đọng, vướng mắc; đẩy mạnh các dự án hạ tầng trọng điểm; thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới.

Bên cạnh các chính sách đã ban hành, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo tham mưu, trình ban hành các chính sách giảm thuế giá trị gia tăng, gia hạn thuế, phí, tiền sử dụng đất để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân; khẩn trương xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân; chủ động triển khai các giải pháp phòng vệ thương mại phù hợp để bảo vệ và thúc đẩy sản xuất trong nước.

Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp; bảo đảm tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm, triển khai quy hoạch, sửa đổi Quy hoạch Điện VIII; tập trung triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, thực hiện Đề án 06…

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng phân tích rõ những khó khăn, thách thức, biến động chung của thế giới, khu vực tác động ngày càng lớn đến kinh tế - xã hội nước ta. Trong đó, nổi lên vấn đề lớn như các động lực tăng trưởng nguy cơ suy giảm, mục tiêu tăng trưởng năm 2025 gặp thách thức nặng nề hơn. Nếu bị áp mức thuế quan 46% trên diện rộng, xuất khẩu sang Mỹ dự báo sẽ bị tác động mạnh, lây lan ảnh hưởng đến sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo, doanh nghiệp, thu hút FDI, đầu tư tư nhân, tiêu dùng, lao động việc làm trong nước…

Theo kết quả khảo sát sơ bộ doanh nghiệp của Bộ Tài chính, các doanh nghiệp đánh giá 5 nhóm hàng chịu tác động lớn nhất là: điện tử, máy tính; dệt may, da giày; gỗ và sản phẩm từ gỗ; thủy sản; máy móc, thiết bị. Đây cũng là các nhóm ngành hàng sử dụng nhiều lao động và có kim ngạch xuất khẩu lớn sang Mỹ trong năm 2024.

Trong ngắn hạn, mức độ tác động có thể chưa rõ nét, do nhiều doanh nghiệp đã chủ động đẩy mạnh xuất khẩu, tích trữ hàng hóa sang Mỹ trong các tháng trước. Do đó, Việt Nam còn dư địa và thời gian để đàm phán với Mỹ, nhưng cần triển khai rất khẩn trương, đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực ngoại giao, thương mại… và ban hành ngay các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động để giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tìm kiếm bạn hàng mới, hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến kinh tế, tâm lý của thị trường, nhà đầu tư và dòng tiền của doanh nghiệp.

Nguồn lực tài nguyên, khoáng sản chưa được khai thác hiệu quả cho tăng trưởng. Công nghiệp khai khoáng quý I giảm 5,76% so với cùng kỳ (kịch bản giảm 1,2%); sản xuất điện, khí đốt chỉ tăng 3,1% (kịch bản tăng 10,7%).

Ổn định kinh tế vĩ mô đối diện với rủi ro gia tăng. Điều hành tỷ giá gặp sức ép lớn do nguy cơ suy giảm thặng dư thương mại, cán cân thanh toán, cán cân vãng lai. Do đó, mục tiêu ưu tiên là cần giữ ổn định mặt bằng tỷ giá phù hợp để ổn định tâm lý thị trường, nhà đầu tư và hạn chế áp lực gia tăng chi phí nhập khẩu hàng hóa, nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước .

Việc hoàn thiện thể chế, pháp luật mặc dù đã được quan tâm, chỉ đạo, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc. Đời sống của một bộ phận người dân, người lao động dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn do hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất khẩu của doanh nghiệp có khả năng bị ảnh hưởng, thu hẹp. Đây là vấn đề cần lưu ý để có giải pháp hỗ trợ kịp thời, hiệu quả. Biến đổi khí hậu, thời tiết, thiên tai, lũ lụt diễn biến khó lường, gây hậu quả nặng nề...

Kinh tế 9 tháng cuối năm cần tăng trưởng 8,3%

Ngành may xuất khẩu sẽ ảnh hưởng lớn khi Mỹ áp thuế 46%. Ảnh: Trần Việt/TTXVN

Tình hình thế giới dự báo tiếp tục phức tạp, khó lường, khó dự báo, nhiều biến động lớn, đặc biệt là chính sách thuế của Mỹ đã đặt ra ngày càng nhiều khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế nước ta.

Các cấp, ngành, địa phương cần nâng cao năng lực dự báo, nhận diện chính xác vấn đề để chủ động ứng phó, thích ứng, giữ vững ổn định vĩ mô, tăng cường năng lực nội tại, tính tự chủ, sức cạnh tranh của nền kinh tế, quyết tâm đạt mục tiêu tăng trưởng năm 2025 từ 8% trở lên.

Theo Bộ Tài chính, trên cơ sở kết quả quý I, dự báo cả năm, để đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm đạt 8% trở lên thì 9 tháng cuối năm cần tăng khoảng 8,3%, trong đó: tăng trưởng quý II là 8,2%, quý III và quý IV lần lượt là 8,3% và 8,4%, cao hơn khoảng 0,2% so với kịch bản tại Nghị quyết số 01/NQ-CP.

Công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục được xác định là động lực dẫn dắt tăng trưởng cả nước, trong đó quý II cần tăng 10,1% so với cùng kỳ. Để đạt được kịch bản này, cần sớm đàm phán, tháo gỡ thuế quan với Mỹ, tiếp tục duy trì các điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.

Bộ Tài chính sẽ tiếp tục cập nhật kịch bản tăng trưởng do điều chỉnh sản lượng điện theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để báo cáo Chính phủ tại Phiên họp thường kỳ tháng 3.

Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện toàn diện, hiệu quả các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Lãnh đạo chủ chốt, Quốc hội, Nghị quyết số 01/NQ-CP, 02/NQ-CP, 03/NQ-CP, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; chủ động tham mưu và xử lý theo thẩm quyền các nhiệm vụ, vấn đề mới phát sinh. Trong đó, lưu ý tăng cường đối thoại, chủ động thúc đẩy đàm phán song phương với Mỹ để thỏa thuận mức áp “thuế đối ứng” hợp lý, phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích.

Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu phương án tiếp cận, trao đổi với Mỹ để đàm phán thỏa thuận thương mại song phương, đảm bảo hài hòa, hợp lý, có lợi cho cả hai bên; thúc đẩy tiến hành thủ tục tham gia ITA2 (Hiệp định Công nghệ thông tin mở rộng) để mở cửa thị trường đối với sản phẩm công nghệ của Mỹ; chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan khẩn trương rà soát, cắt giảm điều kiện kinh doanh, thủ tục đầu tư, quy định kiểm dịch và an toàn thực phẩm… điều kiện, rào cản phi thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu, doanh nghiệp, nhà đầu tư Mỹ.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp khẩn trương rà soát từng mặt hàng, từng sắc thuế, từng doanh nghiệp để đánh giá chính xác tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ; xây dựng phương án đàm phán về thuế đối với từng mặt hàng trên cơ sở tình hình thực tiễn quan hệ thương mại Việt - Mỹ và thông lệ quốc tế làm cơ sở xây dựng phương án đối thoại, đàm phán phù hợp.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: Việc bám sát, theo dõi chặt chẽ phản ứng của Mỹ để chủ động kịch bản ứng phó trong trường hợp Mỹ mở rộng phạm vi đàm phán trong cả lĩnh vực tiền tệ. Bộ Tài chính cũng tiếp tục nghiên cứu, trình Chính phủ ban hành chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí trong tháng 4 để hỗ trợ dòng tiền cho doanh nghiệp; nghiên cứu, đánh giá sự cần thiết để ban hành gói chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động trong các ngành nghề, lĩnh vực bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế của Mỹ...

Các bộ, cơ quan quản lý chuyên ngành chủ động nghiên cứu, tham mưu việc mua sắm các hàng hóa, sản phẩm Mỹ có thế mạnh, nhất là cho các dự án hạ tầng chiến lược có nhu cầu nhập khẩu công nghệ, nguyên vật liệu, tăng nhập khẩu một số dịch vụ của Mỹ… để góp phần cân bằng cán cân thương mại. Cùng với đó, triển khai các giải pháp thúc đẩy đầu tư công, đầu tư trong nước, thu hút FDI; phát triển, bảo vệ thị trường trong nước và thúc đẩy du lịch

Bộ Công Thương tăng cường xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả 17 FTA đã ký kết; đẩy nhanh việc đàm phán, ký kết FTA với Trung Đông, Thụy Sỹ, Na Uy, Ấn Độ, Brazil… để mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu mới, tiềm năng. Đồng thời, tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại, kịp thời điều tra, ngăn chặn hành vi cạnh tranh không lành mạnh từ các quốc gia cũng chịu tác động từ chính sách thuế của Mỹ; nghiên cứu, đánh giá các mặt hàng có nguy cơ tiềm ẩn chống lẩn tránh phòng vệ thương mại và có biện pháp đánh thuế bổ sung phù hợp, kiểm soát chặt chẽ xuất xứ hàng hóa đối với các mặt hàng nhập khẩu vào Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ; nghiên cứu, thực hiện hình thành mô hình "Cảng miễn thuế" để đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics lớn, thúc đẩy phân phối hàng hóa qua nền tảng số.

Cùng đó, tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, để thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới...

Nguyễn Huyền (TTXVN)