Cần đạo luật về AI để hạn chế tác động không mong muốn

Cơ hội ứng dụng AI vào thực tiễn

TS. Christopher Nguyễn - CEO của Aitomatic từng chia sẻ bên lề sự kiện liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI): Việt Nam đang đứng trước “cơ hội ngàn năm có một” trong phát triển trí tuệ nhân tạo, cơ hội này được nhận diện thông qua những yếu tố đang hội tụ như chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, dân số trẻ, tầm nhìn chiến lược của Chính phủ về AI và bán dẫn.

Tập đoàn nước ngoài lạc quan về cơ hội AI tại Việt Nam. Ảnh minh họa

TS. Christopher Nguyễn cho rằng, các đối tác từ những tập đoàn lớn trên thế giới đều quan tâm đến tiềm năng AI tại Việt Nam. Những tập đoàn này mong muốn đầu tư vào Việt Nam khi nhìn thấy cơ hội không chỉ nguồn nhân lực mà là một thị trường tương lai đầy tiềm năng.

“Ngoài ra, tôi chứng kiến nhiều công ty lớn ở Hoa Kỳ hay Nhật Bản đang thiếu hụt nhân sự có chuyên môn sâu do dân số già hóa, trong khi Việt Nam lại sở hữu nguồn nhân lực trẻ, giàu tiềm năng. Đây chính là điểm cộng mà ít quốc gia có” - ông Christopher Nguyễn khẳng định.

Ông Marc Woo - Giám đốc điều hành Google Việt Nam cũng cho rằng, cơ hội phát triển một nền kinh tế dẫn dắt bởi AI tại Việt Nam là rất lớn. Khảo sát của Google cho thấy, hơn 70% người sử dụng internet ở Việt Nam đã sử dụng AI tại nơi làm việc. Việt Nam không chỉ theo kịp xu hướng AI toàn cầu mà còn đang dẫn đầu, với số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp AI tăng hơn 4,5 lần kể từ năm 2021.

Đặc biệt, theo ông Vũ Quốc Huy - Giám đốc Trung Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC (Bộ Tài chính), để hỗ trợ cho phát triển AI, thời gian gần đây, Đảng, Nhà nước Việt Nam đã có nhiều chủ trương, quyết sách quan trọng, như Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị, Nghị quyết 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia… Các chính sách này mang đến những cơ hội lớn cho Việt Nam trong phát triển nền kinh tế AI.

Việt Nam đứng thứ 2 tại Đông Nam Á về cả số lượng startup AI tạo sinh, chiếm 27% tổng số startup GenAI của ASEAN. Ảnh minh họa

Cẩn trọng trước những hệ lụy từ AI

Báo cáo kinh tế AI Việt Nam 2025 vừa được công bố mới đây cũng cho thấy, các startup AI tại Việt Nam đang tạo được đà phát triển mạnh mẽ về cả chất lượng và số lượng trong khu vực. Điển hình, Việt Nam đứng thứ 2 tại Đông Nam Á về cả số lượng startup AI tạo sinh, chiếm 27% tổng số startup GenAI của ASEAN. Số vốn đầu tư vào startup AI tính đến hết năm 2024 đạt khoảng 780 triệu USD.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, sự tăng trưởng của AI phản ánh định hướng chiến lược của Việt Nam trong việc phát triển nền kinh tế AI, với các yếu tố hỗ trợ bao gồm: Các sáng kiến của chính phủ nhằm thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp, trong đó Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) trong vai trò điều phối, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Cơ hội để Việt Nam phát triển AI đang rất rộng mở, tuy nhiên ông Đỗ Tiến Thịnh - Phó Giám đốc NIC cho rằng, để cân bằng lợi ích trong phát triển AI, nhiều quốc gia đã nghiên cứu xây dựng đạo luật về AI. Vì có nhiều nội dung từ AI con người khó có thể kiểm soát hết được, đặc biệt hiện Việt Nam vẫn chưa tham gia các cam kết quốc tế về AI.

Liên quan đến vấn đề này, đại diện Tập đoàn Viettel cũng cho rằng, hiện nhiều nước trên thế giới đã ban hành các quy định về AI, ví dụ Liên minh châu Âu ban hành quy định về AI rất chặt chẽ để bảo vệ dữ liệu cá nhân. Hay như Hoa Kỳ cũng có những quy định về AI, nhưng chủ yếu tập trung thúc đẩy công nghiệp AI và kiểm soát những ứng dụng AI có tác động lớn đến quốc phòng, an ninh.

Việt Nam theo xu hướng chung của thế giới, cần có luật về AI và cân bằng phát triển AI để hạn chế những tác động không mong muốn từ AI. Bởi AI đang được ứng dụng mạnh mẽ, nhưng có nhiều thông tin AI đưa ra không có thật, ngay cả hiện tại khi công nghệ đã phát triển, thì các ứng dụng AI vẫn có những vấn đề và chưa đạt được như trí tuệ con người.

Việt Nam là quốc gia đi sau về công nghệ, nên cần cân bằng để vừa thúc đẩy ứng dụng AI, tạo hành lang pháp lý để doanh nghiệp sử dụng AI. Đồng thời, bảo vệ những vấn đề quan trọng như dữ liệu mang tính cá nhân, hạn chế buôn bán dữ liệu, sử dụng công nghệ AI cho mục đích vi phạm pháp luật, dùng AI để lừa đảo… thì việc ban hành luật về AI là cần thiết. Đặc biệt, trong quá trình xây dựng luật cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế và có những nội dung đặc thù cho Việt Nam.

Đồng tình với quan điểm trên, đại diện Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho rằng, có luật AI là cần thiết, thực tế Nhật Bản đã thông qua đạo luật AI vào ngày 28/5/2025, trước đó quốc gia này cũng đã có những quy định pháp luật để định hướng phát triển AI. Tuy nhiên, việc ban hành Luật cũng nên tiếp cận theo hướng hài hòa, không nên cấm cản quá để khai phá sức sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam.

PGS.TS. Nguyễn Phi Lê, điều hành Viện Nghiên cứu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI4LIFE), giảng viên Trường Công nghệ thông tin và Truyền thông (thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội): Ban hành luật AI là cần thiết, nhưng những người biên soạn luật cần phải hiểu rõ về AI và tình hình phát triển AI tại Việt Nam để biết rõ cần hạn chế cái gì và không nên hạn chế cái gì, từ đó thúc đẩy sự sáng tạo, đổi mới trong lĩnh vực AI.

Nguyễn Hòa