Căn cứ quân sự Mỹ ở Greenland đối diện với nguy cơ đáng lo ngại

Lực lượng Mỹ tại Greenland

Năm 1957, Hollywood đã phát hành "The Deadly Mantis", một bộ phim về chủ đề thảm họa – kinh dị. Nội dung chủ yếu xoay quanh việc băng tan ở Bắc Cực đã giải phóng một con bọ hung khổng lồ hàng triệu năm tuổi rất nguy hiểm. Quái vật đã đe dọa các tiền đồn quân sự của Mỹ ở Bắc Cực rồi tiến về phía nam. Các nhà khoa học cùng quân đội Mỹ phải ngăn chặn nó ở Thành phố New York.

Đó chỉ là bộ phim hoàn toàn hư cấu nhưng cũng phản ánh một số mối quan tâm thực tế của quân đội Mỹ về sự ổn định của Bắc Cực và vai trò của nó trong an ninh quốc gia. Vào cuối những năm 1940, nhiệt độ Bắc Cực đã ấm lên và Chiến tranh Lạnh cũng nóng lên. Quân đội Mỹ ngày càng lo lắng về một cuộc tấn công ở Bắc Cực và họ đã xây dựng các căn cứ và một loạt các trạm radar. Bộ phim đã sử dụng các cảnh quay quân sự thực tế về các tiền đồn ở vùng cực này. Nhưng các quan chức khi ấy cũng tự hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu tuyết ướt và băng tan làm gián đoạn hoạt động của máy móc ở các tuyến phòng thủ phía bắc này?

Để ứng phó với những lo ngại đó, quân đội đã thành lập Cơ sở nghiên cứu tuyết, băng và băng vĩnh cửu. Đây là trung tâm nghiên cứu dành riêng cho khoa học và kỹ thuật của mọi thứ đóng băng: từ đường băng trên sông băng, phản ứng của băng, tính chất vật lý của tuyết đến khí hậu trong quá khứ.

Đó là khởi đầu cho sự hiểu biết của quân đội rằng biến đổi khí hậu không thể bị bỏ qua. Các tài liệu của chính phủ Mỹ từ những năm 1950 và 1960 cho thấy Lầu Năm Góc đã đổ tiền hỗ trợ vào nghiên cứu khí hậu và vùng lạnh để thúc đẩy quốc phòng. Ban đầu, các nhà hoạch định quân sự chỉ coi khí hậu là yếu tố phụ. Theo thời gian, quân đội Mỹ dần coi biến đổi khí hậu vừa là mối đe dọa chính, vừa là mối đe dọa ngày càng lớn dần đối với an ninh quốc gia.

Căn cứ bên trong thế giới băng

Kỹ thuật xử lý băng tuyết của quân đội vào những năm 1950 đã giúp các đoàn xe có bánh xích thường xuyên băng qua tảng băng của Greenland, trong khi máy bay có thể hạ cánh và cất cánh từ đường băng trên băng và tuyết.

Năm 1953, quân đội Mỹ thậm chí còn xây dựng hai địa điểm giám sát bí mật bên trong băng, cả hai đều được trang bị các đơn vị radar của Không quân để theo dõi 24/7 các tên lửa và máy bay của Liên Xô, đồng thời cũng bố trí các trạm thời tiết để hiểu hệ thống khí hậu Bắc Cực.

Quân đội đã khoan lõi băng sâu đầu tiên trên thế giới từ một căn cứ được xây dựng bên trong tảng băng Greenland. Đó là trại Century. Mục tiêu của họ: tìm hiểu khí hậu đã thay đổi như thế nào trong quá khứ để họ biết được khí hậu có thể thay đổi như thế nào trong tương lai.

Quân đội Mỹ không hề ngại chia sẻ về những thành công trong nghiên cứu về biến đổi khí hậu của mình. Nhà khoa học nghiên cứu băng hàng đầu của quân đội Mỹ, Tiến sĩ Henri Bader đã thúc đẩy việc lấy lõi băng như một cách để nghiên cứu khí hậu trong quá khứ, cung cấp hiểu biết mới về thời tiết và hiểu các hình thái khí hậu trong quá khứ để đánh giá và dự đoán khí hậu mà chúng ta đang sống ngày nay. Tất cả những điều này đều có tầm quan trọng chiến lược.

Vào những năm 1970, công việc được thực hiện công phu trong phòng thí nghiệm trên lõi băng Camp Century đã trích xuất một lượng nhỏ không khí cổ đại bị mắc kẹt trong các bong bóng nhỏ bị giữ trong băng. Các phân tích về khí đó cho thấy mức carbon dioxide trong khí quyển thấp hơn trong hàng chục nghìn năm trước cuộc cách mạng công nghiệp. Sau năm 1850, mức carbon dioxide ban đầu tăng chậm và sau đó tăng nhanh chóng. Đây là bằng chứng trực tiếp cho thấy hành động của con người, chủ yếu là đốt than và dầu, đã làm thay đổi thành phần của khí quyển.

Kể từ năm 1850, mức carbon dioxide trong khí quyển đã tăng đột biến và nhiệt độ toàn cầu đã ấm lên hơn 1,3 độ C. 10 năm qua là thời kỳ nóng nhất kể từ khi chúng ta bắt đầu ghi chép và năm 2024 hiện đang nắm giữ kỷ lục. Biến đổi khí hậu hiện đang ảnh hưởng đến toàn bộ Trái đất – nhưng đặc biệt là Bắc Cực, nơi đang nóng lên nhanh hơn nhiều lần so với phần còn lại của hành tinh.

Coi biến đổi khí hậu là một mối đe dọa ngày càng nguy hiểm

Trong nhiều thập niên, các nhà lãnh đạo quân sự đã thảo luận về biến đổi khí hậu như một mối đe dọa. Và mối đe dọa này khi nhân lên, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bất ổn.

Biến đổi khí hậu có thể gây ra bão, cháy rừng và mực nước biển dâng cao đe dọa các căn cứ quân sự quan trọng. Nhiều người trên thế giới đang đối diện nguy hiểm do nhiệt độ tăng cao và làm tan băng biển, tạo ra những lo ngại mới về an ninh quốc gia ở Bắc Cực. Biến đổi khí hậu cũng có thể góp phần gây ra bất ổn và xung đột khi tình trạng thiếu nước và lương thực gây ra sự cạnh tranh ngày càng tăng về tài nguyên, căng thẳng nội bộ và xuyên biên giới hoặc di cư hàng loạt.

Quân đội Mỹ hiểu rằng những mối đe dọa này không thể bị bỏ qua. Hãy xem xét Căn cứ Hải quân Norfolk. Đây là cơ sở cảng quân sự lớn nhất thế giới và nằm ngay trên mực nước biển trên bờ biển Đại Tây Dương của Virginia. Mực nước biển ở đó đã dâng cao hơn 40 cm trong thế kỷ trước và mực nước biển đang trên đà dâng cao như vậy vào năm 2050 khi các sông băng trên khắp thế giới tan chảy và nước biển ấm lên.

Thủy triều cao đã gây ra sự chậm trễ trong công tác sửa chữa, và những cơn bão lớn cùng với triều cường đã làm hỏng các thiết bị giá trị. Hải quân Mỹ đã xây dựng các bức tường chắn biển và nỗ lực khôi phục các cồn cát ven biển và vùng đất ngập nước để bảo vệ các tài sản của mình tại Virginia, nhưng rủi ro vẫn tiếp tục gia tăng.

Khi lập kế hoạch cho tương lai, Hải quân Mỹ kết hợp các dự báo của các nhà khoa học về mực nước biển dâng cao và sức mạnh của bão ngày càng tăng để thiết kế các cơ sở chắc chắn hơn. Bằng cách thích ứng với biến đổi khí hậu, Hải quân Mỹ sẽ tránh được số phận của một cường quốc hàng hải nổi tiếng khác: Đế chế Norse đã buộc phải từ bỏ các khu định cư bị ngập lụt ở Greenland khi mực nước biển ở đó dâng cao khoảng 600 năm trước.

Giải quyết biến đổi khí hậu càng sớm, càng đỡ tốn kém

Khi tác động của biến đổi khí hậu ngày càng tăng về cả tần suất và quy mô, chi phí cho việc không hành động cũng tăng theo. Hầu hết các nhà kinh tế đều đồng ý rằng hành động ngay bây giờ sẽ rẻ hơn là giải quyết hậu quả. Tuy nhiên, trong 20 năm qua, việc giải quyết nguyên nhân và tác động của biến đổi khí hậu ngày càng trở nên bị chính trị hóa và phớt lờ khoa học nên đã cản trở hành động hiệu quả.

Theo quan điểm của Giáo sư Khoa học Tài nguyên Thiên nhiên và Môi trường Paul Bierman từ Đại học Vermont, cách tiếp cận của quân đội Mỹ đối với việc giải quyết vấn đề và giảm thiểu mối đe dọa đã cung cấp một mô hình cho xã hội dân sự để giải quyết biến đổi khí hậu theo hai cách: giảm phát thải carbon và thích ứng với những tác động không thể tránh khỏi của biến đổi khí hậu.

Quân đội Mỹ thải ra carbon làm nóng hành tinh nhiều hơn cả Thụy Điển và đã chi hơn 2 tỉ USD cho nhiên liệu vào năm 2021. Quân đội Mỹ ngốn hơn 70% nhiên liệu mà chính phủ liên bang sử dụng.

Trong bối cảnh đó, việc áp dụng năng lượng thay thế, chẳng hạn sản xuất điện mặt trời, lưới điện siêu nhỏ và năng lượng gió, đã mang lại ý nghĩa về mặt kinh tế và môi trường. Quân đội Mỹ đã và đang tránh xa nhiên liệu hóa thạch, không phải vì bất kỳ theo đuổi chương trình mang màu sắc chính trị nào, mà vì các giải pháp thay thế tiết kiệm chi phí, độ tin cậy và độc lập về năng lượng.

Khi băng biển tan chảy và nhiệt độ tăng lên, Bắc Cực một lần nữa trở thành ưu tiên chiến lược. Nga và Trung Quốc đang mở rộng các tuyến vận chuyển ở Bắc Cực và để mắt đến các mỏ khoáng sản quan trọng đang ngày càng trở nên dễ tiếp cận. Lầu Năm Góc biết rằng biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, đó là lý do tại sao họ cần tiếp tục giải quyết các mối đe dọa mà biến đổi khí hậu gây ra.

Anh Tú