Cần có cơ sở dữ liệu về cơ cấu nhu cầu nhà ở xã hội theo từng địa phương

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, quan điểm của Đảng, Nhà nước ta là thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân; không hy sinh công bằng, tiến bộ xã hội, không hy sinh an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng đơn thuần; bảo đảm quyền có chỗ ở của công dân. Trong đó, phát triển nhà ở là một trụ cột quan trọng của chính sách an sinh xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Nước ta đang trong thời điểm tăng tốc, bứt phá hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu trong năm 2025 và cả nhiệm kỳ. Trong đó, thị trường bất động sản là kênh huy động và phân bổ vốn quan trọng, có sức lan tỏa lớn đến các ngành kinh tế khác, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, phát triển đất nước nhanh và bền vững. Thời gian qua, Đảng, Nhà nước, nhất là Quốc hội, Chính phủ đã và đang từng bước tháo gỡ khó khăn về thể chế, pháp lý, nguồn vốn, quỹ đất, thủ tục hành chính cho các dự án; cải thiện nguồn cung nhà ở xã hội, nhất là cho đối tượng có thu nhập thấp, công nhân, người lao động…

Toàn cảnh Hội nghị

Thực hiện Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội, lũy kế đến nay, cả nước có 696 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai với quy mô hơn 637.000 căn, đã hoàn thành hơn 128.600 căn. Từ đầu năm 2025 đến nay, đang đầu tư xây dựng trên 123.000 căn; đã hoàn thành gần 62.000 căn. Tuy nhiên, thị trường bất động sản vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập. Giá nhà ở, đặc biệt là tại các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng… vẫn cao hơn nhiều so với thu nhập của người dân. Tiến độ triển khai một số dự án nhà ở xã hội còn chậm mặc dù Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 201, Chính phủ đã có Nghị định 192. Việc bố trí quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại chưa thực hiện nghiêm túc. Thủ tướng cũng nêu rõ, một số địa phương còn chưa thực sự quan tâm việc xét duyệt đối tượng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, còn có tình trạng tiêu cực, gây bức xúc dư luận.

Nhấn mạnh yêu cầu tất cả phải công khai, minh bạch, Thủ tướng yêu cầu các bộ, các ngành có liên quan, và đặc biệt là các địa phương phải kiểm soát chặt chẽ vấn đề này, đặc biệt là Bộ Công an phải chỉ đạo các lực lượng nắm thêm tình hình, vào cuộc xử lý ngay các đối tượng vi phạm pháp luật, phòng chống tiêu cực, không để làm méo mó một chính sách rất nhân văn của Đảng, Nhà nước.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh phát biểu tại Hội nghị

Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo, các bộ, ngành, địa phương rà soát, kiểm điểm lại việc thực hiện những nhiệm vụ đã giao, nêu rõ những gì đã làm được; những gì còn chậm thực thi; làm rõ trách nhiệm, nhất là với người đứng đầu về những việc còn chậm, chưa hoàn thành; những gì còn vướng mắc, giải pháp trọng tâm để tháo gỡ.

Báo cáo về tình hình triển khai cho vay nhà ở xã hội tại Hội nghị, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội là một chương trình nhân văn, đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp. Để thực hiện chương trình thì cần các nguồn lực trong đó nguồn tài chính của ngân sách trung ương và địa phương, đặc biệt là cơ chế chính sách về đất đai, thủ tục đầu tư... là chủ yếu. Với vai trò trung gian tài chính, hệ thống ngân hàng huy động tiền gửi của người dân và thực hiện cho vay đối với doanh nghiệp xây dựng và đối với người mua nhà. Trên tinh thần đó, NHNN đã chỉ đạo các TCTD trong hệ thống đặc biệt quan tâm, triển khai các chương trình cho vay nhà ở xã hội. Đến ngày 30/09/2025 tổng dư nợ cho vay nhà ở xã hội đạt khoảng 39.000 tỷ đồng (tăng khoảng 22% so với 31/12/2024), trong đó cho vay qua Ngân hàng Chính sách xã hội là khoảng gần 24.000 tỷ đồng cho vay qua NHTM là khoảng 14.600 tỷ đồng

Về chương trình cho vay nhà ở xã hội theo Nghị quyết 33/NQ-CP do hệ thống ngân hàng triển khai bằng nguồn vốn tự huy động, thời gian triển khai đến năm 2030; mức lãi suất ưu đãi là do các ngân hàng tự cân đối từ nguồn lực của chính ngân hàng hoàn toàn không sử dụng nguồn lực của ngân sách.

Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, NHNN xác định đây là Chương trình quan trọng theo chủ trương của Chính phủ nên ngay từ khi bắt đầu triển khai NHNN đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương và chỉ đạo NHTM, NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố quyết liệt triển khai. Trong năm 2025, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, để khuyến khích các ngân hàng, NHNN đã ban hành Công văn số 55/NHNN-TD ngày 03/01/2025 cho phép các NHTM tham gia không phải tính dư nợ cho vay của Chương trình vào chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng hằng năm.

Kể từ khi triển khai Chương trình đến nay, NHNN đã 05 lần thông báo lãi suất theo hướng giảm dần và mức lãi suất hiện nay đã giảm 2,3%/năm so với thời điểm đầu triển khai: lãi suất cho vay là 6,4%/năm đối với chủ đầu tư và 5,9%/năm đối với người mua nhà. Đến ngày 30/09/2025, các ngân hàng đã cam kết cho vay hơn 10.200 tỷ đồng, doanh số giải ngân của Chương trình đạt 4.986 tỷ đồng (tăng 75% so với cuối năm 2024), bao gồm: 4.139 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 31 dự án; 847 tỷ đồng cho người mua nhà tại 29 dự án.

Ngoài ra, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, 04 NHTM Nhà nước đã triển khai chương trình cho vay đối với người trẻ dưới 35 tuổi mua nhà, doanh số giải ngân hiện đạt trên 30.000 tỷ đồng.

“Dù Chương trình triển khai trong thời gian dài đến năm 2030 và giai đoạn đầu còn gặp nhiều khó khăn khiến doanh số giải ngân chưa cao, nhưng với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và nỗ lực của ngành Ngân hàng, tiến độ đã có chuyển biến rõ rệt: doanh số giải ngân tăng dần theo từng tháng”, Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh khẳng định.

Song, theo chia sẻ của Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh, trong quá trình triển khai Chương trình, qua báo cáo của Bộ Xây dựng, NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố và các NHTM, NHNN nhận thấy có một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, nguồn cung nhà ở xã hội trong thời gian qua còn hạn chế do các thủ tục đầu tư xây dựng NOXH còn kéo dài, phức tạp. Vì vậy, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Nghị quyết 201/2025/QH15 để ban hành các cơ chế đặc thù nhằm rút ngắn thời gian thực hiện đầu tư xây dựng NOXH và Chính phủ đã ban hành Nghị định 192/2025/NĐ-CP hướng dẫn Nghị quyết 201 có hiệu lực từ 01/07/2025. Do đó, trong thời gian tới với những giải pháp quyết liệt từ Chính phủ sự vào cuộc của các Bộ, ngành, địa phương số lượng dự án NOXH được đầu tư xây dựng hoàn thành sẽ tăng lên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải ngân Chương trình.

Vấn đề nữa, tuy việc vay vốn mua NOXH hiện nay không bị áp thêm các điều kiện và hoàn toàn thực hiện theo các quy định cho vay thông thường, nhưng người mua không có nhiều lựa chọn đối với NOXH phù hợp với nhu cầu của mình do thiếu nguồn cung.

Dù phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng theo Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh để đạt được mục tiêu xây dựng ít nhất 01 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 thì việc nghiên cứu xây dựng giải pháp phát triển đột phát nhà ở xã hội là cần thiết.

Về giải pháp phát triển nhà ở xã hội, Phó Thống đốc cho rằng, nhu cầu về nhà ở ai cũng có, nhưng cách giải quyết nhu cầu lại phụ thuộc vào quyết định của chính người có nhu cầu nhà ở. Có người mua và sở hữu nhà ở; có người thuê mua, có người chỉ đi thuê. Vì vậy, để chính sách thực sự thiết thực và hiệu quả, cần phải có cơ sở dữ liệu rõ ràng về cơ cấu nhu cầu NOXH theo từng địa phương. Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã có danh mục số lượng nhà ở xã hội giao cho các địa phương. Bên cạnh danh mục này Bộ Xây dựng cần tiếp tục phối hợp các địa phương khảo sát nhu cầu của người dân là mua, thuê mua hay thuê nhà ở xã hội vì với mỗi một nhóm nhu cầu sẽ có các giải pháp tương ứng về loại hình nhà, chung cư hay nhà riêng lẻ; từ nguồn NSTW hay địa phương, bố trí quỹ đất thế nào, cách thức triển khai ở từng địa phương ra sao.

Nhóm phóng viên