Cách Ukraine vận hành hệ thống HIMARS sau khi mất nguồn tin tình báo Mỹ

Quyết định của Washington về việc không chia sẻ tọa độ mục tiêu và thông tin tình báo khác đã nhanh chóng ảnh hưởng tới lực lượng vũ trang Ukraine, vốn quen với việc dựa vào dữ liệu do Mỹ cung cấp để tối đa hóa hiệu quả của các loại vũ khí tiên tiến như hệ thống HIMARS.

Tuy nhiên, chuyên gia quân sự người Ukraine, Sergei Beskrestnov nhấn mạnh Kiev vẫn có khả năng vận hành các hệ thống vũ khí phương Tây một cách độc lập, dựa trên sự kết hợp giữa thông tin tình báo trong nước và hỗ trợ từ các đối tác quốc tế khác ngoài Mỹ.

Ukraine khai hỏa hệ thống HIMARS ở Bakhmut, Donetsk, ngày 18/5/2023. Ảnh: Getty

Mỹ lâu nay cung cấp cho Ukraine không chỉ tọa độ mục tiêu mà còn cả hình ảnh vệ tinh có độ phân giải cao thông qua các công ty tư nhân như Maxar Technologies.

Quyền tiếp cận hình ảnh của Maxar hiện cũng đã bị hạn chế, điều này làm phức tạp thêm khả năng nhận thức tình huống của Ukraine trên chiến trường.

Tận dụng nguồn lực từ UAV

Việc mất nguồn hình ảnh trực tiếp, độ trung thực cao này đã buộc Ukraine phải đánh giá lại cách các lực lượng nước này thu thập và xử lý thông tin tình báo chiến trường. Lực lượng của Kiev phải sử dụng tới các nguồn tình báo, dữ liệu ít tập trung hơn và phân mảnh hơn.

Khi không còn sự hỗ trợ của Mỹ, Ukraine phải chuyển sang các nguồn lực sẵn có của của chính mình cũng như của các đối tác châu Âu để lấp đầy khoảng trống.

Mất sự hỗ trợ của Mỹ là một trở ngại, nhưng không phải là không thể vượt qua. Hiện tại, các lực lượng Ukraine dường như quyết tâm thích nghi với tình huống mới. Sử dụng UAV cũng là một giải pháp.

Ông Beskrestnov nhấn mạnh, trong xung đột giữa Nga và Ukraine, UAV trinh sát vốn đã trở thành một công cụ quan trọng trong việc thu thập dữ liệu phục vụ cho việc nhắm mục tiêu. Những UAV này mang lại một mức độ tự chủ nhất định trong việc thu thập thông tin tình báo, mặc dù phạm vi hoạt động và độ phân giải hình ảnh của chúng tương đối hạn chế so với các hệ thống dựa trên vệ tinh mà Mỹ cung cấp trước đây.

UAV, vốn đã chứng tỏ tính linh hoạt trong cả vai trò trinh sát và tấn công, có thể lại giải pháp tạm thời trong khi Ukraine tìm kiếm các giải pháp lâu dài hơn.

Dù vậy, việc thay đổi chiến thuật để thích ứng với tình hình mới cũng không hề suôn sẻ. Ông Beskrestnov thừa nhận hệ quả nhãn tiền của việc mất nguồn thông tin tình báo từ Mỹ là tình trạng kém hiệu quả trong các hoạt động của lực lượng vũ trang Ukraine, đặc biệt là đối với các hệ thống như HIMARS, vốn phụ thuộc vào tọa độ chính xác, cập nhật từng phút để tấn công hiệu quả các mục tiêu có giá trị cao.

HIMARS được thiết kế để tích hợp với các mạng lưới tình báo tiên tiến. Việc thiếu các dữ liệu chính xác và kịp thời là một trở ngại đáng chú ý đối với chúng. Các lực lượng Ukraine đã phải điều chỉnh chiến thuật bằng cách đối chiếu hình ảnh từ UAV, trinh sát trên mặt đất và hình ảnh vệ tinh có độ trễ, một quá trình đòi hỏi sự phối hợp phức tạp hơn và có nguy cơ làm chậm nhịp độ tấn công của họ.

Tìm nguồn thay thế từ các nước châu Âu

Chuyên gia Beskrestnov cũng chỉ ra những nỗ lực của Ukraine trong việc tận dụng thông tin từ các đồng minh như Anh và Đức, cả hai nước đều có vệ tinh trinh sát riêng có khả năng cung cấp hình ảnh có giá trị cho Kiev.

Không giống như các cường quốc lớn như Mỹ, Nga hoặc Trung Quốc, Ukraine không vận hành một chòm vệ tinh trinh sát cấp quân sự mạnh mẽ. Chương trình vũ trụ của Ukraine, mặc dù đáng chú ý trong thời kỳ hậu Xô Viết với những đóng góp cho thiết kế tên lửa và phóng vệ tinh, nhưng Kiev vẫn chưa tạo ra được một mạng lưới vệ tinh tiên tiến có thể sử dụng trên chiến trường theo thời gian thực.

Ukraine vẫn có nguồn dữ liệu vệ tinh, nhưng đó chỉ là các vệ tinh thương mại hoặc lưỡng dụng được phóng với sự hợp tác của các quốc gia khác chứ không phải là các vệ tinh quân sự chuyên dụng của riêng Kiev.

Ukraine lâu nay cũng thường dựa vào quan hệ đối tác để tiếp cận dữ liệu vệ tinh hơn là duy trì một hệ thống độc lập.

Một trong nhưng mối quan hệ đối tác như vậy liên quan đến Phần Lan. Phần Lan đang vận hành một nhóm vệ tinh nhỏ nhưng tinh vi thông qua các công ty như ICEYE. Ukraine hiện vẫn nhận được hình ảnh từ nhóm vệ tinh của Phần Lan, nhưng chúng có một số hạn chế.

Không giống như các nguồn cấp dữ liệu liền mạch, theo thời gian thực mà Ukraine có thể truy cập thông qua các kênh của Mỹ trước đây, dữ liệu của Phần Lan có độ trễ nhất định, thiếu tính tức thời cần thiết cho việc nhắm mục tiêu linh hoạt. Tuy nhiên, điều này có nghĩa là Ukraine vẫn có thể tận dụng mạng lưới của các đồng minh châu Âu sẵn sàng chia sẻ tài nguyên, ngay cả khi những nguồn này chưa thể bì kịp sự hỗ trợ toàn diện mà Washington đã cung cấp cho Kiev trước đây.

Các giải pháp mới của Ukraine có thể bù đắp hoàn toàn cho việc thiếu thông tin tình báo của Mỹ hay không vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

Ngoài những thách thức kỹ thuật, việc phụ thuộc vào các đối tác châu Âu cũng làm phát sinh những biến số mới, bao gồm cả tính nhất quán và khả năng tương thích của dữ liệu được cung cấp. Ví dụ, Anh vận hành các vệ tinh theo chương trình Skynet vốn được thiết kế chủ yếu để liên lạc an toàn và cần phải điều chỉnh để thích ứng với mục đích trinh sát.

Trong khi đó, các vệ tinh SAR-Lupe của Đức chuyên về radar khẩu độ tổng hợp, cung cấp hình ảnh trong mọi điều kiện thời tiết có thể đáp ứng phần nào nhu cầu của Ukraine. Tuy nhiên, việc hài hòa các thông tin đầu vào này với các hệ thống hiện có của Ukraine đòi hỏi thời gian và chuyên môn, cả hai đều có những trở ngại trong bối cảnh xung đột đang diễn ra.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo Bulgarian Military, Kyiv Independent