Cách tỷ phú vay tiền

Rockefeller đối xử với mọi người khéo léo và không phải là một người keo kiệt lạnh lùng như các câu chuyện hoang đường về sau. Tuy nhiên, ông vẫn kiên trì, còn việc khiến người khác hài lòng hay không lại tùy thuộc vào cảm nhận mỗi người.

Cũng giống như một vấn đề làm điêu đứng hoạt động kinh doanh dầu mỏ sau này, việc kinh doanh hàng hóa thường xuyên thiếu các toa tàu để vận chuyển bột mì, ngũ cốc và thịt lợn, vì thế Rockefeller nhiều lần quấy rầy viên chức đường sắt khiến người đàn ông lớn tuổi phải phẩy tay ngắt lời Rockefeller: “Này anh bạn trẻ, tôi muốn cậu hiểu là cậu không thuyết phục được tôi đâu”.

Chân dung tỷ phú Rockefeller. Ảnh: Smithsonian Magazine.

Rockefeller thường nhắc đến việc khách hàng thân thiết nhất của công ty đã ép ông phá vỡ thói quen kinh doanh thận trọng của mình và buộc ông phải gửi tiền trước khi nhận sản phẩm hoặc đơn hàng. Dù Rockefeller từ chối ông ta, nhưng vẫn tìm cách cố giữ khách hàng này cho công ty. “Nhưng ông ta đã nổi giận về việc đó, và cuối cùng tôi chấp nhận bị sỉ nhục khi phải thừa nhận với các cộng sự rằng mình đã thất bại”.

Ngay sau đó, Rockefeller hiểu được việc khách hàng không khoan nhượng là một cái bẫy khéo léo do một chủ ngân hàng địa phương đặt ra để xem liệu những người đàn ông trẻ tuổi này có thể chống lại sự cám dỗ và tuân theo các nguyên tắc kinh doanh thận trọng của họ hay không.

Bất chấp mọi nghi ngờ của các chủ ngân hàng theo thuyết dân túy, Rockefeller vẫn coi phần lớn những thành tựu lỗi lạc của ông đều là nhờ vào sự giúp đỡ của họ. “Vấn đề khó khăn nhất trong cả sự nghiệp kinh doanh của tôi chính là kiếm đủ vốn để làm tất cả những gì mình muốn và có thể làm”.

Sau này, hệ thống ngân hàng yếu kém và bị phân tán. Rất nhiều ngân hàng trên Phố Main bị thoái vốn nhanh chóng, và họ vẫn còn một chút niềm tin rằng công ty của Rockefeller vẫn còn trữ tiền mặt dự phòng trong két sắt. Rockefeller đã nhận khoản vay ưu đãi đầu tiên từ một ông chủ ngân hàng lớn tuổi thân thiện, tốt bụng tên là Truman P. Handy, người đã đồng ý nhận chứng từ kho hàng làm tài sản thế chấp.

Sau khi nhận được khoản vay 2.000 đôla, John nhảy chân sáo trên vỉa hè. “Chỉ cần suy nghĩ về điều đó, một chủ ngân hàng đã tin tưởng cho tôi vay 2.000 đôla! Tôi cảm thấy giờ đây mình đã là một người quan trọng trong cộng đồng.”Handy yêu cầu Rockefeller thề không được sử dụng 2.000 đôla ấy để đầu cơ tích trữ và chàng thanh niên chắc hẳn cảm nhận được rằng mình đã thuyết phục được người đầu tiên trong số những nhà cố vấn có thế lực thuộc cộng đồng tài chính Cleveland.

Không chỉ là chủ ngân hàng, ngài Handy chuẩn mực nghiêm túc còn là quản lý của trường Chúa Nhật và từng nghe Isaac Hewitt nói về tính cách cũng như thói quen của chàng thanh niên [John] này. Rockefeller nhận ra việc xếp hạng tín dụng của ông phụ thuộc vào những tin đồn về tính cách chân thật của mình - như ông đã khiển trách George Gardner - và với vị thế trụ cột trong nhà thờ Truyền giáo Baptist phố Erie, ông được tiếp đón thân thiện tại các ngân hàng. Chính vì thế, khoản vay đầu tiên của Rockefeller đã cho thấy sự gắn kết giữa Cơ Đốc giáo và chủ nghĩa tư bản trong sự nghiệp đầu đời của ông.

Nổi tiếng vì không thích vay mượn trong những năm sau đó, Rockefeller thể hiện sự lão luyện phi thường [về những việc như thế] khi ông cần vốn. Như Clark nhận xét: “Ồ, John là người đi vay tuyệt vời nhất mà bạn từng gặp đấy!” Khi thương lượng với ngân hàng, Rockefeller đã bộc lộ dấu hiệu xảo trá và nắm vững tâm lý đám đông giống như cha ông.

Nếu muốn vay 5.000 đôla, ông sẽ đi đồn thổi khắp thị trấn và rêu rao rằng ông muốn đầu tư 10.000 đôla. Tin đồn này sẽ xác thực uy tín vững chắc của công ty, đồng thời khiến các chủ ngân hàng đẩy mạnh việc nới lỏng khoản vay của ông. Nhu cầu tiền bạc của Rockefeller chỉ tăng lên trong giai đoạn Nội Chiến, một mảnh đất màu mỡ dành cho kinh doanh hàng hóa. Là cộng sự trong một công ty sản xuất ở Cleveland, John D. Rockefeller đã xác định chiến lược để thu lợi từ chiến tranh, và trong suốt phần còn lại của thế kỷ, sự nghiệp của ông dường như bám gót hoàn hảo tiến trình lịch sử kinh doanh Mỹ.

Ron Chernow/Alphabooks-NXB Thế giới