Các quốc gia có nghĩa vụ chống biến đổi khí hậu theo các điều ước quốc tế

Từ ngày 2-13/12, phiên trình bày trực tiếp trong tiến trình xin ý kiến tư vấn về trách nhiệm quốc gia liên quan đến biến đổi khí hậu đã được Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) tổ chức tại La Hay, Hà Lan.

Đoàn Việt Nam tại phiên họp của Tòa án Công lý quốc tế về biến đổi khí hậu. Ảnh: BNG

Ngày 12/12 (giờ địa phương), 2 ứng cử viên của Việt Nam cho vị trí Thẩm phán Tòa án Luật Biển quốc tế nhiệm kỳ 2026-2035 là ông Nguyễn Đăng Thắng (Vụ trưởng Vụ Luật pháp và Điều ước quốc tế, Bộ Ngoại giao) và PGS TS. Nguyễn Thị Lan Anh (Phó Giám đốc Học viện Ngoại giao), đã trình bày quan điểm của Việt Nam tại phiên họp.

Theo đó, Việt Nam đề nghị ICJ khẳng định các quốc gia có nghĩa vụ chống biến đổi khí hậu trên theo các điều ước quốc tế có liên quan như Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu, Nghị định thư Kyoto, Hiệp định Paris, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, cũng như các nguyên tắc của tập quán quốc tế.

Việt Nam khẳng định, để bảo vệ hệ thống khí hậu một cách hiệu quả, các quốc gia có nghĩa vụ ngăn ngừa tổn hại đáng kể đối với hệ thống khí hậu và nghĩa vụ hợp tác. Đồng thời, nhấn mạnh tầm quan trọng của nguyên tắc “trách nhiệm chung nhưng khác biệt” trong việc xác định nghĩa vụ các quốc gia.

Theo đó, dù tất cả các quốc gia có trách nhiệm chung trong việc ngăn chặn các hành vi làm tổn hại đến môi trường và khắc phục hậu quả của biến đổi khí hậu, song việc thực hiện trách nhiệm này cần tính đến sự khác biệt trong lịch sử phát thải và năng lực của các quốc gia.

Phần lớn các bên tham gia phiên trình bày chia sẻ quan điểm rằng, các bằng chứng khoa học đều khẳng định mối quan hệ trực tiếp giữa mức độ xả thải cao và tác hại đáng kể đối với hệ thống khí hậu. Trên cơ sở đó, Việt Nam cho rằng, các quốc gia đi đầu trong việc phát thải, đặc biệt là các nước phát triển, cần chấm dứt các hành vi gây thiệt hại đồng thời có nghĩa vụ khắc phục đối với các tổn thất đã gây ra.

Trong quá trình này, các quốc gia đang phát triển chịu ảnh hưởng cần được tham vấn để xác định rõ nhu cầu và từ đó triển khai những biện pháp khắc phục hậu quả phù hợp, hướng đến việc phục hồi nguyên trạng cũng như các nỗ lực để giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua hỗ trợ tài chính, xây dựng năng lực và chuyển giao công nghệ.

Trước đó, ngày 29/3/2023, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Nghị quyết số 77/276 đề nghị ICJ cho ý kiến tư vấn liên quan đến biến đổi khí hậu, xoay quanh 2 câu hỏi: a) Nghĩa vụ của các quốc gia theo luật pháp quốc tế trong việc bảo vệ hệ thống khí hậu và môi trường trước việc phát thải khí nhà kính từ hoạt động của con người; b) Hệ quả pháp lý của việc các quốc gia hành động hay không hành động, dẫn đến tác động tiêu cực đến hệ thống khí hậu và môi trường.

Trên cơ sở Nghị quyết này, từ ngày 2-13/12, phiên trình bày trực tiếp trong tiến trình xin ý kiến tư vấn về trách nhiệm quốc gia liên quan đến biến đổi khí hậu đã được Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) tổ chức tại La Hay, Hà Lan.

Hà My