Cà Mau hướng tới 'thủ phủ' năng lượng xanhBài 1: Nắng, gió phương nam - Triển vọng kinh tế xanh

Bài 1: Nắng, gió phương nam - Triển vọng kinh tế xanh

Sở hữu vị trí chiến lược với 3 mặt giáp biển, Cà Mau đang nổi lên như một trung tâm năng lượng tái tạo của đồng bằng sông Cửu Long. Những trụ turbine gió vươn cao ven biển, những cánh đồng điện mặt trời trải rộng dưới ánh nắng đang mở ra hướng đi mới cho nền kinh tế xanh. Không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước, tỉnh còn hướng đến xuất khẩu điện và phát triển chuỗi giá trị hydrogen, một bước đi mang tính chiến lược trong xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Lợi thế địa lý và tiềm năng năng lượng

Tỉnh Cà Mau sở hữu đường bờ biển dài 254 km (7,8% tổng chiều dài bờ biển Việt Nam) và nằm trên tuyến hàng hải quốc tế quan trọng, chỉ cách Singapore 900 km, Malaysia 440 km. Các cụm đảo như Hòn Khoai, Hòn Chuối, hòn Ðá Bạc, giữ vị trí chiến lược, tiềm năng trở thành trung tâm trung chuyển năng lượng sạch.

Nhờ vị trí địa lý thuận lợi và điều kiện tự nhiên ưu đãi, Cà Mau có tiềm năng lớn trong phát triển năng lượng tái tạo. Theo các đánh giá khoa học, tổng công suất điện có thể khai thác tại Cà Mau lên đến 14.000 MW, bao gồm nhiều nguồn năng lượng khác nhau. Cụ thể, điện gió ngoài khơi với độ gió trung bình 6,3-7 m/s ở độ cao 80-100 m giúp khai thác hiệu quả điện gió với công suất ước tính 8.500 MW, trong khi điện gió gần bờ có thể đạt khoảng 5.570 MW. Không chỉ dừng lại ở đó, Cà Mau còn sở hữu lợi thế đặc biệt về điện mặt trời, nhờ điều kiện bức xạ nhiệt cao và ổn định. Các nhà khoa học đã đo đạc và đánh giá rằng tiềm năng khai thác điện mặt trời tại địa phương có thể lên tới 4.000 MW, với tính khả thi cao cả về mặt kỹ thuật lẫn kinh tế. Bên cạnh điện gió và điện mặt trời, Cà Mau còn có điều kiện thuận lợi để phát triển điện sinh khối, đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định nguồn cung, đặc biệt là hỗ trợ cho các nguồn năng lượng tái tạo có tính biến động như điện gió và điện mặt trời.

Công trình điện gió Tân Thuận, xã Tân Thuận, huyện Ðầm Dơi.

“Nếu khai thác hiệu quả các tiềm năng này, Cà Mau không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng cho tỉnh mà còn có thể trở thành trung tâm năng lượng tái tạo quan trọng của cả nước”, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Văn Bi khẳng định.

Bám sát định hướng chuyển đổi năng lượng toàn cầu và cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26, Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo. Tỉnh Cà Mau, với tiềm năng sẵn có, không chỉ hướng đến cung cấp điện sạch trong nước mà còn đặt mục tiêu xuất khẩu. UBND tỉnh đang xây dựng đề án xuất khẩu điện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 48/QÐ-TTg (2023) và Quyết định 53/QÐ-TTg (2024), hợp tác cùng các đối tác quốc tế để hiện thực hóa mục tiêu này. Trong bối cảnh đó, Cà Mau đang vươn lên trở thành trung tâm năng lượng sạch của đồng bằng sông Cửu Long, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Về năng lượng tái tạo, đến nay tỉnh Cà Mau cũng đã có 5 dự án điện gió (tổng công suất 170 MW) đã vận hành thương mại và dự án Nhà máy Ðiện gió Tân Ân 1 giai đoạn 2021-2025 có công suất 30 KW đang triển khai thi công, tiếp tục bổ sung nguồn điện bền vững. Ngoài ra, có 14 dự án điện gió với tổng công suất 800 MW đã được chấp thuận đầu tư; 2 dự án điện gió với tổng công suất 200 MW đang chờ phê duyệt. Theo Quy hoạch điện VIII, đến năm 2035, ước tính nguồn điện gió ngoài khơi dùng để sản xuất năng lượng mới đạt 15.000 MW và tăng lên khoảng 240.000 MW vào năm 2050.

Song song với điện gió, điện mặt trời cũng đang trên đà phát triển mạnh với 1.219 khách hàng lắp đặt, tổng công suất 111.579 kWp, đã cung cấp 506 triệu kWh vào lưới điện từ năm 2021. Dự kiến, công suất này sẽ tăng thêm 15 MW vào năm 2030. Ðồng thời, tỉnh còn hướng đến phát triển điện sinh khối với dự án 24 MW đang thẩm định, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và phát triển rừng, góp phần vào chiến lược phát triển bền vững.

Hướng tới xuất khẩu hydrogen

Ðể phát huy tối đa lợi thế và tạo giá trị bền vững, Cà Mau không chỉ tập trung và phát triển điện tái tạo mà còn tìm kiếm giải pháp tối ưu hóa nguồn năng lượng sạch. Trong đó, sản xuất hydrogen xanh (nhiên liệu sạch không phát thải carbon) đang mở ra hướng đi đầy triển vọng. Với nguồn điện tái tạo dồi dào và dự kiến còn tăng mạnh, tỉnh có thể tận dụng điện dư thừa để phát triển các nhà máy điện phân nước quy mô lớn. Ðây không chỉ là giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng mà còn tạo cơ hội đưa Cà Mau tham gia thị trường xuất khẩu hydrogen, lĩnh vực này đang được Nhật Bản, Hàn Quốc, Ðức... đặc biệt quan tâm.

Một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo tại Cà Mau là chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ. Chính phủ ban hành Nghị định 58/2025/NÐ-CP ngày 3/3/2025, quy định chi tiết Luật Ðiện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo và điện năng lượng mới. Các dự án điện năng lượng mới sẽ được hưởng ưu đãi nếu sử dụng 100% hydrogen xanh, amoniac xanh hoặc hỗn hợp cả hai, cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia và là dự án đầu tiên của từng loại hình.

Theo đó, chính sách hỗ trợ gồm miễn phí sử dụng khu vực biển tối đa 3 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo; miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong giai đoạn xây dựng cơ bản... sau đó áp dụng theo quy định hiện hành. Sản lượng hợp đồng tối thiểu là 70% trong thời hạn trả nợ gốc (tối đa 12 năm), trừ khi có thỏa thuận khác. Sau thời hạn ưu đãi, chính sách áp dụng theo quy định pháp luật tại thời điểm đó.

Một trong những dự án tiên phong đánh dấu bước chuyển mình của Cà Mau trong lĩnh vực năng lượng tái tạo là Nhà máy Ðiện gió Tân Thuận, giai đoạn 1&2, do Công ty Cổ phần Ðầu tư Năng lượng tái tạo Cà Mau (CMC) đầu tư. Ðây không chỉ là dự án điện gió đầu tiên của tỉnh mà còn là biểu tượng cho sự phát triển bền vững, mở ra hướng đi mới trong việc khai thác nguồn năng lượng sạch. Với công suất 75 MW, gồm 18 trụ turbine vươn mình giữa vùng biển xã Tân Thuận, huyện Ðầm Dơi, dự án được khởi công vào năm 2019 và chính thức vận hành từ tháng 10/2021. Nhà máy Ðiện gió Tân Thuận không chỉ cung cấp khoảng 184 triệu kWh điện sạch mỗi năm cho hệ thống lưới điện quốc gia mà còn góp phần giảm thải vào khí quyển 176 ngàn tấn CO2, từng bước hiện thực hóa mục tiêu giảm ô nhiễm môi trường và phát triển năng lượng bền vững tại địa phương.

Lắp đặt hệ thống pin điện năng lượng mặt trời cho hộ dân tại huyện Cái Nước.

Ông Vũ Hùng Hải, Giám đốc CMC, cho hay: “Ngoài bảo vệ môi trường, dự án còn tạo việc làm cho lao động địa phương, hỗ trợ người dân qua các chương trình an sinh, như xây dựng nhà tình thương, hỗ trợ nhu yếu phẩm, tài trợ quà tặng cho thiếu nhi và phụ nữ khó khăn. CMC đang phát triển giai đoạn 3 của dự án với công suất 25 MW và mở rộng sang sản xuất hydrogen/ammonia xanh bằng điện mặt trời trên các khu nuôi tôm quảng canh. Mô hình này giúp tăng hiệu quả sử dụng đất, giảm phát thải CO2, cải thiện năng suất nuôi tôm và tạo thêm thu nhập cho người dân. Với tiềm năng lớn, CMC mong muốn đưa Cà Mau trở thành trung tâm năng lượng xanh khu vực, đồng hành cùng chính quyền địa phương trong quá trình chuyển đổi xanh, hướng đến mục tiêu trung hòa carbon”.

Tại buổi gặp gỡ, làm việc với lãnh đạo tỉnh Cà Mau ngày 17/2 vừa qua, Ðại sứ Ðặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Singapore tại Việt Nam, ngài Jaya Ratnam nhận định, sự phát triển của năng lượng tái tạo cần song hành với việc mở rộng các khu công nghiệp và khu kinh tế. Ông nhấn mạnh: “Chỉ khi ngành công nghiệp chế biến, chế tạo phát triển mạnh mẽ, nguồn năng lượng tái tạo mới được khai thác hiệu quả. Tôi kỳ vọng việc mở rộng các khu công nghiệp và khu kinh tế sẽ trở thành động lực thúc đẩy ngành năng lượng tái tạo của tỉnh Cà Mau vươn xa”.

Ông Nguyễn Chí Thiện, Giám đốc Sở Công thương, cho biết: “Hiện nay Chính phủ Singapore đang có nhu cầu nhập khẩu khoảng 5.000 MW năng lượng sạch. Trước cơ hội này, Cà Mau đã chủ động xúc tiến hợp tác với các đơn vị đầu mối từ Singapore để nghiên cứu khả năng cung ứng”.

Theo ông Thiện, Cà Mau có vị trí địa lý thuận lợi và hệ thống hạ tầng phù hợp để trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu năng lượng sạch. Ðặc biệt, khoảng cách từ Cà Mau đến Singapore và Malaysia là gần nhất so với các tỉnh phía Nam, giúp tối ưu chi phí truyền tải điện. Việc kết nối trực tiếp từ Cà Mau đến các quốc gia trong khu vực không chỉ khả thi về mặt kỹ thuật mà còn đảm bảo tính cạnh tranh về giá thành, mở ra tiềm năng lớn trong việc đưa năng lượng tái tạo của Việt Nam ra thị trường quốc tế.

Triển vọng phát triển kinh tế xanh của Cà Mau là rất lớn, nhưng để biến tiềm năng thành hiện thực đòi hỏi những bước đi chiến lược và sự đầu tư bài bản. Bên cạnh năng lượng tái tạo, một lĩnh vực khác cũng đang mở ra cơ hội lớn cho tỉnh, là thị trường tín chỉ carbon, đây là mô hình kinh tế mới biến rừng ngập mặn thành nguồn tài nguyên có giá trị cao./.

Loan Phương - Việt Mỹ

Bài 2: “Kho báu xanh” đang chờ đánh thức