Bùng nổ xe điện, Trung Quốc bắt đầu gây áp lực cho các nhà sản xuất dầu

Trung Quốc - thị trường tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới đang tiến đến một bước ngoặt quan trọng khi xe điện ngày càng chiếm lĩnh thị trường ô tô. Đây là một tín hiệu báo hiệu sự thay đổi mạnh mẽ trong bức tranh năng lượng toàn cầu.

Nhu cầu dầu diesel và xăng của Trung Quốc đang giảm khi xe điện ngày càng phổ biến. Ảnh: Qilai Shen/Bloomberg News

Nhu cầu dầu của Trung Quốc đạt đỉnh?

Là quốc gia tiêu thụ dầu lớn nhất, Trung Quốc từng chiếm 16% nhu cầu dầu toàn cầu trong năm 2023, tương đương 16,4 triệu thùng/ngày, tăng mạnh so với mức 9% năm 2008. Giai đoạn này, Trung Quốc đóng góp hơn một nửa tăng trưởng nhu cầu dầu thế giới.

Tuy nhiên, từ sau năm 2023 - năm tiêu thụ dầu đạt đỉnh khi nền kinh tế phục hồi sau các chính sách chống dịch nghiêm ngặt, mức tăng trưởng đã chững lại. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu sẽ chỉ tăng nhẹ 0,8% vào năm 2024 và 1,3% vào năm 2025.

Dù tổng nhu cầu dầu vẫn ổn định, cấu trúc tiêu thụ của Trung Quốc đang thay đổi nhanh chóng. Đáng chú ý, nhu cầu xăng và diesel vốn chiếm tỷ trọng lớn dường như đã qua thời kỳ đỉnh cao. IEA dự đoán, tổng nhu cầu hai loại nhiên liệu này trong năm 2024 sẽ giảm 3,6% so với năm 2021.

Xe điện - “Ngôi sao” mới trong bức tranh năng lượng

Nguyên nhân không chỉ nằm ở sự suy thoái trong lĩnh vực bất động sản, khiến nhu cầu diesel trong xây dựng giảm, mà chủ yếu đến từ sự bùng nổ của xe điện tại Trung Quốc.

Theo Hiệp hội Xe hơi Hành khách Trung Quốc, hơn một nửa số ô tô cá nhân bán ra trong những tháng gần đây là xe năng lượng mới, bao gồm cả xe điện thuần túy và xe lai cắm điện. Xu hướng này khiến nhu cầu xăng dự báo giảm 6,4% vào năm 2025 so với mức đỉnh năm 2021.

Bên cạnh đó, nhiều loại xe tải hạng nặng mới tại Trung Quốc đang sử dụng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) thay vì diesel. Tỷ trọng diesel và xăng trong tổng nhu cầu dầu của Trung Quốc đã giảm từ 51% năm 2018 xuống còn 44% vào năm 2024.

Ngành hóa dầu phát triển, nhưng không đủ bù đắp

Dù nhu cầu về các sản phẩm dầu trong lĩnh vực hóa dầu như naphta, ethane và khí hóa lỏng tăng tới 59% trong giai đoạn 2019-2024, điều này vẫn không thể bù đắp cho sự sụt giảm của diesel và xăng. Tốc độ phát triển mạnh mẽ của xe điện khiến nhu cầu dầu trong giao thông khó phục hồi như trước.

Áp lực lên ngành lọc hóa dầu

Năng lực lọc dầu của Trung Quốc đã tăng 42% từ năm 2011 đến 2023, đạt 18,5 triệu thùng/ngày, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ. Tuy nhiên, điều này dẫn đến tình trạng dư thừa công suất trong bối cảnh kinh tế đang suy yếu. Chính phủ Trung Quốc đã áp dụng hạn mức công suất lọc dầu ở mức 20 triệu thùng/ngày, nhằm loại bỏ các nhà máy lọc dầu nhỏ, kém hiệu quả.

Điều này không chỉ gây áp lực lên các công ty dầu khí lớn mà còn tạo ra rủi ro kép. Khi nhu cầu dầu giảm, các công ty khai thác dầu chịu áp lực về giá, trong khi các nhà máy lọc dầu dư thừa công suất lại khiến biên lợi nhuận của ngành này bị thu hẹp.

Bài học cho ngành dầu khí toàn cầu

Trung Quốc, từng là động lực tăng trưởng chính cho ngành dầu khí toàn cầu, giờ đây đang trở thành một thách thức lớn. Sự chuyển dịch cơ cấu năng lượng, với sự nổi lên của xe điện và năng lượng sạch, đặt ra yêu cầu thay đổi chiến lược cho các công ty dầu khí, buộc họ phải thích nghi trong bối cảnh mới.

Đây là thời kỳ chuyển mình, nhưng cũng đầy khó khăn, cho ngành năng lượng toàn cầu. Những thay đổi tại Trung Quốc có thể là khởi đầu cho một cuộc cách mạng lớn hơn trong ngành dầu mỏ thế giới.

Việt Hà (Theo The Wall Street Journal)