Bốn kịch bản cho bế tắc chính trị tại Malaysia

Chính phủ Malaysia của Thủ tướng Muyhiddin Yassin đang ở thế khó sau khi mất đa số tại Quốc hội. (Nguồn: Bernama)

Đầu tháng 8, 11 nghị sĩ từ Tổ chức Dân tộc Mã Lai Thống nhất (UMNO), trong đó có hai bộ trưởng, đã rút lại sự ủng hộ với Thủ tướng Muhyiddin Yassin và chính phủ Liên minh Dân tộc (PN).

Như vậy, hiện ông chỉ được 105/220 nghị sĩ ủng hộ, chưa đủ quá bán theo luật định.

Sau khi yết kiến Quốc vương Al-Sultan Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah ngày 4/8, Thủ tướng Muhyiddin tuyên bố Quốc vương đã đồng ý triệu tập Quốc hội tháng 9 tới để nghị sĩ bỏ phiếu tín nhiệm với chính phủ PN tại Quốc hội.

Mặc dù chính phủ PN chỉ chiếm thiểu số, việc tìm kiếm tập hợp đa số thay thế liên minh cầm quyền này không đơn giản. Các phe đối lập có quan điểm khác nhau và khó thống nhất về người thay thế Thủ tướng Muhyiddin.

Sau đây là bốn kịch bản khả thi.

Đầu tiên, đó là Chủ tịch đảng Công lý Nhân dân (PKR) Anwar Ibrahim làm Thủ tướng. Trước tiên, Liên minh Hy vọng (PH) cần thuyết phục các đảng đối lập khác và nghị sĩ “đào tẩu” của UMNO ủng hộ ông Anwar làm Thủ tướng. Đây là kết quả tốt nhất cho đảng PH, PKR, đảng Hành động Dân chủ (DAP) và Niềm tin Dân tộc (Amanah).

Tuy nhiên, từ tháng 2/2020, nỗ lực khắc phục mâu thuẫn giữa ông Anwar và lãnh đạo các đảng đối lập khác như Chủ tịch đảng Di sản Sabah, Shafie Apdal hay Chủ tịch đảng Chiến binh Đất nước, Mahathir Mohamad đều thất bại. Tại đại hội tháng 3/2021, đảng UMNO đã bác bỏ khả năng hợp tác với ông Anwar và DAP trong liên minh chính trị mới.

Ngoài ra, không loại trừ trường hợp đảng PH có thể thay thế ông Anwar bằng một ứng cử viên Thủ tướng khác được tất cả đảng đối lập cũng như nghị sĩ UMNO “đào tẩu” chấp nhận.

Với kịch bản này, một chính phủ đoàn kết được thành lập với PH đóng vai trò chủ chốt. Ứng cử viên Thủ tướng cần là một chính trị gia kỳ cựu với vị thế độc lập, người có thể từ bỏ bất kỳ cuộc tranh cử nào cho vị trí cao nhất trong tương lai.

Một số lãnh đạo UMNO cho rằng ông Tengku Razaleigh Hamzah, cựu Bộ trưởng Tài chính, là nhân vật phù hợp.

Khi đó, đảng PKR sẽ phải chấp nhận rằng người khác sẽ thay ông Anwar làm ứng cử viên Thủ tướng. Điều này chắc chắn không dễ dàng, bởi Chủ tịch PKR đã để mắt tới chiếc ghế này trong nhiều năm và đang đến gần hơn bao giờ hết.

Mặt khác, phương án này không đảm bảo rằng chính phủ mới sẽ tồn tại sau cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội.

Dù chính phủ PN chỉ chiếm thiểu số, việc tìm kiếm tập hợp đa số thay thế liên minh cầm quyền này là không đơn giản, khi các phe đối lập có quan điểm khác nhau và khó thống nhất về người thay thế Thủ tướng Muhyiddin.

Một kịch bản khác là đảng Mã Lai giành đủ sự ủng hộ để cầm quyền. Hiện phe này đang vận động để thành lập chính phủ thống nhất mà không có DAP và phe của ông Muhyiddin.

Trên thực tế, các lời kêu gọi thành lập chính phủ đoàn kết Mã Lai đã giảm đáng kể so với tháng 2/2020. Ngoài ra, làn sóng chống đảng DAP đa sắc tộc đã suy yếu nhiều.

Tuy nhiên, kịch bản này vẫn hấp dẫn với một số bên, đặc biệt là UMNO, vốn hy vọng tiếp quản “chế độ của ông Muhyiddin” mà không cần thay đổi thành phần chính phủ hiện tại.

Cuối cùng, trong trường hợp không bên nào tập hợp được đa số trước khi Quốc hội nhóm họp, ông Muhyiddin hoàn toàn có thể tiếp tục làm Thủ tướng chính phủ thiểu số.

Khả năng Thủ tướng Muhyiddin Yassin cân nhắc đưa ra nhiều nhượng bộ lớn để cải thiện tình hình đại dịch Covid-19 và nền kinh tế.

Chính phủ PN có thể hợp tác với phe đối lập trên nền tảng lập pháp chung theo từng vấn đề, dự luật và trường hợp cụ thể.

Song dù ai lãnh đạo, Kuala Lumpur đều phải tìm cách kiểm soát đại dịch Covid-19 và phục hồi tốc độ tăng trưởng nền kinh tế, đáp ứng niềm mong mỏi của người dân Malaysia.

(theo Fulcrum.sg)