Bộ Y tế ban hành hướng dẫn phòng và điều trị đậu mùa khỉ

Theo đó, Bộ Y tế nêu rõ, thời gian ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ sẽ từ 6 – 13 ngày (dao động từ 5 -21 ngày). Trong thời gian này, người nhiễm không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.

Giai đoạn khởi phát của bệnh từ từ 1- 5 ngày với các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Người bệnh có thể có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Trong giai đoạn này, virus có thể lây sang người khác.

Giai đoạn toàn phát, người bệnh sẽ có sự xuất hiện của các ban trên da, thường gặp sau sốt từ 1 – 3 ngày. Trong đó, vị trí phát ban có hướng lý tâm, gặp nhiều trên mặt lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục.

Các vết ban tuần tự từ dát (tổn thương có nền phẳng) đến sẩn (tổn thương cứng hơi nhô cao), sau đó thành mụn nước (tổn thương chứa đầy dịch trong), mụn mủ (tổn thương chứa đầy dịch vàng), đóng vảy khô, bong tróc và có thể để lại sẹo.

Người bệnh sẽ xuất hiện các ban trên da sau sốt từ 1 - 3 ngày. Ảnh: minh họa

Kích thước tổn thương da trung bình từ 0,5 – 1cm. Số lượng tổn thương da trên một người có thể từ vài nốt cho đến dày đặc. Trường hợp nghiêm trọng các tổn thương có thể liên kết với nhau thành các mảng tổn thương da lớn.

Giai đoạn phục hồi, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ có thể kéo dài từ 2 – 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết các triệu chứng lâm sàng, thời điểm này không còn nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

2 trường hợp ca bệnh nghi ngờ

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, ca bệnh nghi ngờ được chia làm 2 trường hợp. Thứ nhất, ca bệnh có một hoặc nhiều yếu tố dịch tễ sau: Có tiền sử đi du lịch đến các quốc gia có lưu hành bệnh đậu mùa khỉ trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng.

Bên cạnh đó, trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng, có tiếp xúc với trường hợp bệnh xác định; trường hợp bệnh có thể, thông qua tiếp xúc vật lý trực tiếp với da hoặc tổn thương da (bao gồm cả quan hệ tình dục); tiếp xúc với các vật dụng bị ô nhiễm như quần áo, giường, đồ dùng cá nhân của người bệnh.

Ngày 27/7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thông báo ghi nhận hơn 18.000 ca bệnh đậu mùa khỉ trên toàn thế giới tại 78 quốc gia, trong đó phần lớn ở châu Âu. Mỹ hiện là quốc gia có số ca mắc đậu mùa khỉ cao nhất thế giới.

Trường hợp thứ hai là có bệnh lâm sàng nghi bệnh đậu mùa khỉ. Ca bệnh xác định là trường hợp có kết quả xét nghiệm sinh học phân tử dương tính với virus đậu mùa khỉ. Dựa trên triệu chứng sốt, phát ban và hạch to, cần chẩn đoán phân biệt bệnh đậu mùa khỉ với các bệnh đậu mùa, thủy đậu, herpes lan tỏa và tay chân miệng.

Điều trị bệnh đậu mùa khỉ sẽ chia theo từng thể bệnh

Bệnh đậu mùa khỉ được chia thành 3 thể, bao gồm thể không triệu chứng, thể nhẹ và thể nặng. Ở một số trường hợp của thể nặng, người bệnh có thể bị viêm phổi, viêm não, nhiễm khuẩn huyết.

Theo Bộ Y tế, cần thực hiện giám sát và cách lý ca bệnh nghi ngờ/xác định. Trong đó, điều trị triệu chứng là chủ yếu. Trong thời gian điều trị, cần đảm bảo dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải và hỗ trợ tâm lý. Đối với trường hợp nặng và cơ địa đặc biệt (trẻ sơ sinh, người cao tuổi, người bị suy giảm miễn dịch…) sẽ sử dụng thuốc điều trị đặc biệt theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới và các quy định của việt Nam. Đồng thời theo dõi, phát hiện và xử trí kịp thời các tình trạng nặng, biến chứng của bệnh.

Cụ thể, với thể nhẹ chủ yếu điều trị triệu chứng như hạ sốt, giảm đau; chăm sóc tổn thương da, mắt, miệng; bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng điện giải. Đồng thời cần theo dõi và phát hiện sớm các biến chứng (nếu có) như viêm phổi, nhiễm khuẩn da, nhiễm khuẩn huyết, viêm não… để điều trị ở buồng cách lý tại khoa hồi sức. Phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn theo quy định.

Đối với thể nặng, cần điều trị buồng cách ly tại khoa hồi sức, điều trị biến chứng (nếu có) theo các phác đồ đã ban hành.

Các thuốc điều trị sử dụng theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.

Thuốc điều trị đặc hiệu được chỉ định cho 5 trường hợp. Bao gồm, người có biến chứng nặng (nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não…); người bị suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticosteroid liều cao…). Đồng thời cho trường hợp là trẻ em (đặc biệt là trẻ dưới 8 tuổi); phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú; những người đang có bệnh cấp tính tiến triển.

Người bệnh đủ tiêu chuẩn xuất viện khi hết các triệu chứng về lâm sàng (không xuất hiện tổn thương trên da mới tối thiểu 48 giờ và các tổn thương đã đóng vảy) và cách ly tối thiểu 14 ngày

Phân tuyến điều trị theo thể bệnh

Tại hướng dẫn này, Bộ Y tế cũng nêu rõ, y tế xã/phường, quận/huyện sẽ điều trị ca bệnh không triệu chứng, ca bệnh nhẹ có các triệu chứng thông thường của bệnh.

Tại tuyến tỉnh, trung ương sẽ tiếp nhận ca bệnh nặng hoặc có nguy cơ trở nặng (trẻ sơ sinh, người bị suy giảm miễn dịch, người cao tuổi, bệnh nền, phụ nữ mang thai), ca bệnh có biến chứng nặng.

Các trường hợp có các dấu hiệu sau sẽ cần được theo dõi và xem xét chuyển tuyến điều trị như giảm thị lực; giảm ý thức, hôn mê, co giật; suy hô hấp; chảy máu, giảm số lượng nước tiểu; các dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn.

Theo WHO, virus đậu mùa khỉ có 2 dòng - chủng Tây Phi, được cho là có tỉ lệ tử vong khoảng 1% và chủng này lan rộng ở châu Âu và các nơi khác, trong khi chủng Congo Basin, có tỉ lệ tử vong gần 10%. Đậu mùa khỉ đã tồn tại trong nhiều thập kỷ và được coi là bệnh đặc hữu ở nhiều vùng của Châu Phi. Tuy nhiên, trong đợt bùng phát mới nhất, bệnh đậu mùa khỉ được ghi nhận gia tăng ở các quốc gia trước đây chưa có báo cáo về căn bệnh này.

Bệnh có thể lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch cơ thể, qua quan hệ tình dục, giọt bắn đường hô hấp, vật dụng của người bị nhiễm và lây truyền từ mẹ sang con.

Bệnh có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong.

Dương Anh