Bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm là bảo vật quốc gia

Bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm trong chùa là bảo vật quốc gia.

Tại lễ khai hội, đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận bảo vật quốc gia đối với bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm hiện được thờ tại chùa Vĩnh Nghiêm.

Bộ tượng có niên đại thế kỷ XIX gồm 3 pho tượng: Đệ nhất Tổ Phật Hoàng Trần Nhân Tông, Đệ nhị Tổ Pháp Loa, Đệ tam Tổ Huyền Quang.

Tượng Đệ nhất Tổ Trần Nhân Tông cao 0,85m, nặng khoảng 60kg được tạc liền khối thiền tọa trên bệ gỗ vuông trong thế buông thư, thân khoác y cửu điều. Tượng có thân hình, khuôn mặt cân đối, hài hòa, sống mũi thẳng, mắt hơi nhắm, miệng mỉm cười, tai to dài, đầu cạo tóc. Tượng được đặt trong khám thờ hình chữ nhật.

Tượng Đệ nhị Tổ Pháp Loa và tượng Đệ tam Tổ Huyền Quang cao 0,83-0,85m; nặng khoảng 65kg được tạc liền khối, gồm tượng và bệ. Tượng Đệ nhị Tổ Pháp Loa dáng người thon cao, khuôn mặt cân đối, mũi cao, tai dài, thần thái từ bi, phúc hậu. Tượng ngồi trong tư thế thiền, hai chân xếp bằng, hai tay kết ấn để trong lòng; thân khoác áo nhà Phật với những đường nét mềm mại.

Tượng Đệ tam Tổ Huyền Quang được tạc trong tư thế ngồi ngay ngắn trên bệ, gương mặt góc cạnh, mũi cao, tai to; hai chân xếp bằng, tay trái đặt trên đùi trái, tay phải cầm cuốn sách.

Lễ trao Bằng chứng nhận bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm là bảo vật quốc gia.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm tại chùa Vĩnh Nghiêm được tạc bằng gỗ mít hiện còn nguyên vẹn, không trùng lặp với bất kỳ pho tượng nào khác về cả tư thế, pháp phục, họa tiết trang trí và hình tướng, được sơn màu nâu đỏ thẫm và màu vàng. Đây là hiện vật gốc độc bản và còn nguyên vẹn.

Bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm chùa Vĩnh Nghiêm có nguồn gốc xuất xứ, niên đại rõ ràng, gắn với Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập và Đệ nhị Tổ, Đệ tam Tổ kế tục, phát triển. Bộ tượng là tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng về giá trị thẩm mỹ tiêu biểu cho một khuynh hướng, phong cách, một thời kỳ lịch sử.

Bộ tượng Tam Tổ Trúc Lâm được công nhận bảo vật quốc gia có ý nghĩa to lớn, góp phần khẳng định giá trị Phật giáo Trúc Lâm, vị thế của di tích quốc gia đặc biệt chùa Vĩnh Nghiêm trên con đường hoằng dương Phật pháp của Phật hoàng Trần Nhân Tông bên sườn Tây Yên Tử.

Đây là cơ sở pháp lý để ngành văn hóa, thành phố Bắc Giang và xã Trí Yên, Ban quản lý di tích chùa Vĩnh Nghiêm tăng cường thực hiện các giải pháp bảo vệ, phát huy giá trị di sản.

Theo thư tịch, tư liệu cổ, chùa Vĩnh Nghiêm là đại danh lam cổ tự được xây dựng từ thế kỷ thứ XI dưới thời Vua Lý Thái Tổ, có tên là Chúc Thánh Tự; đến thế kỷ thứ XIII, được Đức vua-Phật hoàng Trần Nhân Tông cho mở rộng và đổi tên là chùa Vĩnh Nghiêm, với ý nghĩa “mãi mãi trường tồn, mãi mãi tôn nghiêm”.

Lễ khai hội chùa Vĩnh Nghiêm 2025.

Chùa Vĩnh Nghiêm tọa lạc tại xã Trí Yên có vị trí đặc biệt trong lịch sử văn hóa Phật giáo khi trở thành nơi tu hành của các bậc cao tăng. Trong đó có ba vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm là: Giác hoàng Điều Ngự Trần Nhân Tông, thiền sư Pháp Loa và thiền sư Huyền Quang đều thụ giới ở chùa Vĩnh Nghiêm, lấy nơi đây làm trung tâm Phật giáo thời Trần để đào tạo tăng đồ và xếp đặt tăng chức, chỉ đạo các chùa trong cả nước.

Chùa Vĩnh Nghiêm có các hạng mục công trình đồ sộ, gắn kết chặt chẽ, mang tính chuẩn mực của chùa cổ Việt. Chùa còn nổi tiếng bởi giá trị điêu khắc tinh tế, thể hiện rõ nét ở hệ thống tượng Phật, được các nhà nghiên cứu lịch sử-văn hóa xem như một bảo tàng văn hóa Phật giáo đại thừa tiêu biểu ở miền bắc Việt Nam.

Tại chùa Vĩnh Nghiêm lưu giữ bộ mộc bản gồm 3.050 bản ván khắc, với 9 đầu sách, chứa đựng những giá trị to lớn trường tồn với thời gian. Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật chùa Vĩnh Nghiêm đã được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt; bộ mộc bản được công nhận là di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Gắn liền với di tích, hằng năm lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm diễn ra từ ngày 12 đến ngày 14 tháng 2 âm lịch. Từ lâu, lễ hội trở thành sự kiện văn hóa lớn của khu vực, thu hút đông đảo cộng đồng dân cư sở tại và vùng lân cận cùng du khách. Lễ hội diễn ra với các nghi lễ cầu quốc thái, dân an, mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, người người, nhà nhà có cuộc sống yên vui, no đủ. Cùng đó có các hoạt động văn hóa, thể thao, trò chơi dân gian độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền.

Lễ hội đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

TUỆ LÂM