Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Phát triển Thái Nguyên thành trung tâm kinh tế công nghiệp hiện đại của Vùng

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên làm việc với lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên

Nhiều điều kiện tốt để thu hút đầu tư

Kết luận tại buổi làm việc với tỉnh Thái Nguyên sáng 15/8, thay mặt đoàn công tác, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đánh giá cao tinh thần nghiêm túc, cầu thị của UBND tỉnh Thái Nguyên trong việc chuẩn bị nội dung làm việc với đoàn công tác.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Thái Nguyên cùng với Bắc Kạn, Tuyên Quang từng được xem như “Thủ đô gió ngàn”, “Thủ đô kháng chiến” của đất nước, trong đó Thái Nguyên giữ vị trí trung tâm. Hiện nay, Thái Nguyên là một trong những tỉnh tạo thành Vùng Thủ đô, có vị trí địa địa chiến lược, địa kinh tế thuận lợi với hệ thống giao thông kết nối tương đối đồng bộ, nhất là kết nối liên tỉnh, liên Vùng, là vùng bán sơn địa tiếp giáp giữa đồng bằng - miền núi và kết nối quốc tế.

Thái Nguyên có quỹ đất công nghiệp lớn (khoảng 7.000 ha) và nguồn tài nguyên, khoáng sản phong phú, đa dạng (như vonfram, than, sắt, titan, thiếc, chì, kẽm, vàng, thủy ngân,...); một số loại khoáng sản có trữ lượng lớn, tiêu biểu như vonfram đa kim trữ lượng khoảng 110 triệu tấn, đứng thứ hai thế giới, là nguyên liệu quan trọng cho các ngành công nghiệp công nghệ cao. Đặc biệt, Thái Nguyên có bề dày kinh nghiệm trong phát triển công nghiệp nặng; là "cái nôi" của ngành công nghiệp luyện kim cả nước và hiện vẫn là một trong những thủ phủ luyện kim.

Tỉnh cũng có nguồn nhân lực với trình độ học vấn khá cao, tập trung nhiều trường đại học, cao đẳng, dạy nghề.

"Những điều này đã giúp cho Thái Nguyên có điều kiện rất tốt trong thu hút đầu tư, phát triển kinh tế nói chung, đặc biệt là công nghiệp và thương mại nói riêng", Bộ trưởng nhấn mạnh mạnh, đồng thời đánh giá cao việc tỉnh cũng đã thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài, tập đoàn kinh tế lớn, có uy tín, có khả năng dẫn dắt thị trường, tạo ra những chuỗi giá trị (như Samsung, Masan, Central Retail...). Đây là nền tảng rất quan trọng để tỉnh duy trì tốc độ tăng trưởng công nghiệp, thương mại, dịch vụ trên địa bàn ở mức cao hơn so với bình quân chung của cả nước.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kết luận tại buổi làm việc

Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền tỉnh Thái Nguyên đã nhận thức rõ tiềm năng, lợi thế, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện khá thành công các nhiệm vụ phát triển kinh tế địa phương. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh, tích cực và bứt phá ở khu vực công nghiệp (với tỷ trọng đạt trên 60% GRDP của tỉnh, cùng với dịch vụ 30%, đã đóng góp trên 90% vào GRDP của tỉnh); hiện nay Thái Nguyên đang đứng đầu các tỉnh trong Vùng và đứng thứ 4 cả nước về giá trị sản xuất công nghiệp.

Trong 7 tháng đầu năm nay, các chỉ số chính trong lĩnh vực Công Thương của tỉnh cơ bản đều tăng khá so với cùng kỳ năm trước. Một số chỉ tiêu tăng trưởng cao hơn bình quân chung cả nước: Xuất khẩu đạt 15,2 tỷ USD, đóng góp gần 8% vào tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, tăng 18,1%, cao hơn cả nước (14,9%), đứng thứ 8 trong Vùng và thứ 22 cả nước. Tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng 15%, cao gần gấp đôi so với cả nước (8,6%), đứng thứ nhất trong Vùng và thứ 33 cả nước. Hạ tầng thương mại của tỉnh tương đối phát triển (đứng thứ 2 trong Vùng), tạo thuận lợi cho trao đổi mua bán hàng hóa, dịch vụ.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng nhìn nhận lĩnh vực Công Thương tỉnh Thái Nguyên vẫn còn những hạn chế cần tập trung khắc phục.

Sản xuất công nghiệp của tỉnh tuy phát triển nhưng còn phụ thuộc khá nhiều vào khu vực đầu tư nước ngoài (khu vực FDI chiếm 92,7% giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh) và chủ yếu vẫn là công nghiệp gia công, giá trị gia tăng thấp. Doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu chưa nhiều.

Chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp giữa các khu vực trong tỉnh chưa đồng đều (chủ yếu tập trung ở khu vực thành phố, thị xã và một số huyện lân cận; ở vùng sâu vùng xa phát triển chưa tốt), gây nguy cơ gia tăng khoảng cách giàu, nghèo, khoảng cách phát triển giữa các địa phương trong Tỉnh.

Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của tỉnh gần như không thay đổi trong giai đoạn vừa qua, chủ yếu vẫn là các mặt hàng truyền thống do các doanh nghiệp FDI dẫn dắt, trong khi hàng trăm sản phẩm OCOP trong lĩnh vực nông nghiệp, tiềm năng phát triển nông nghiệp địa phương là rất lớn, chưa xuất hiện nhiều mặt hàng mới và mở rộng thị trường mới.

Khẩn trương rà soát, điều chỉnh Quy hoạch tỉnh cập nhật với Quy hoạch tổng thể Quốc gia, Quy hoạch Vùng, các Quy hoạch ngành quốc gia

Bộ trưởng cho hay Bộ Công Thương cơ bản nhất trí với các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của tỉnh đã đề ra thời gian tới. Để góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Thái Nguyên trở thành một trong những trung tâm kinh tế công nghiệp hiện đại của Vùng vào năm 2030 như tinh thần Nghị quyết Đại hội XX Đảng bộ tỉnh, dưới góc độ ngành Công Thương, Bộ trưởng đề nghị tỉnh Thái Nguyên quan tâm một số vấn đề.

Trước hết, đề nghị Tỉnh tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và những năm tiếp theo, nhất là một số chính sách mới có hiệu lực thi hành, như: (i) Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các Nghị định về giá đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; (ii) Các quy định mới về giảm 2% thuế VAT, chính sách miễn, giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế, phí, lệ phí, tiền sử dụng đất, các gói kích cầu tiêu dùng; (iii) Đặc biệt là các chính sách mới trong lĩnh vực năng lượng như cơ chế mua bán điện trực tiếp, cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, chiến lược phát triển Hydrogen...

Đồng thời, tập trung rà soát tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của những dự án trọng điểm đang triển khai trên địa bàn, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp - thương mại; rà soát, bãi bỏ hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền bãi bỏ các quy định, thủ tục, điều kiện kinh doanh không phù hợp, giúp giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

"Ở giác độ ngành Công Thương chúng tôi sẵn sàng cùng tỉnh tháo gỡ, nghiên cứu xử lý các vấn đề thuộc thẩm quyền của Bộ, với các vấn đề thuộc thẩm quyền các Bộ ngành khác, Bộ Công Thương cũng sẵn sàng phối hợp với tỉnh để giải quyết vấn đề", Bộ trưởng khẳng định, đề nghị tỉnh chung tiếng nói với Bộ Công Thương trong việc sửa đổi Luật Khoáng sản, làm sao sử dụng đất đá trong khai thác tài nguyên, làm vật liệu xây dựng.

Thứ hai, Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên được phê duyệt từ khá sớm (tháng 3/2023), cơ bản đã cập nhật được với Quy hoạch tổng thể Quốc gia, Quy hoạch Vùng và nhiều Quy hoạch ngành quốc gia. Tuy nhiên, chắc chắn là có những nội dung chưa được cập nhật một cách đầy đủ, đồng bộ trong Quy hoạch của tỉnh, đặc biệt trong 4 lĩnh vực năng lượng, điện lực, hạ tầng xăng dầu khí đốt, thăm dò khai thác chế biến khoáng sản. Vì vậy, tỉnh cần chủ động rà soát để khẩn trương điều chỉnh Quy hoạch của tỉnh, bởi quy trình điều chỉnh còn cần nhiều thời gian, thống nhất với các ngành có liên quan và Chính phủ; đồng thời, rà soát, bổ sung Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong kỳ, có như vậy mới sẵn sàng tiếp nhận, triển khai các dự án đầu tư trên địa bàn.

Thứ ba, khẩn trương chỉ đạo triển khai thực hiện các Quy hoạch ngành quốc gia thuộc lĩnh vực năng lượng, khoáng sản trên địa bàn. Theo đó, đến năm 2030, trên địa bàn Tỉnh được quy hoạch 100MW điện gió trên bờ và gần bờ; 10MW điện rác; 52MW điện mặt trời mái nhà; 10MW điện sinh khối; 12 dự án lưới điện; 34 điểm mỏ khoáng sản (titan, chì, kẽm, sắt, thiếc, volfram, đồng, vàng, quarzit); 2 dự án nhà máy luyện kim chì, kẽm.

"Nếu tập trung lãnh đạo, tổ chức thực hiện thu hút đầu tư vào các dự án này, thì một mặt giúp tăng nguồn thu ngân sách địa phương, mặt khác sẽ góp phần chủ động nguồn cung về nguyên vật liệu cho các ngành sản xuất, xuất khẩu không chỉ cho Thái Nguyên mà còn cho cả nước", Bộ trưởng nói.

Như vậy, đến nay các Quy hoạch ngành quốc gia thuộc lĩnh vực Công Thương đã có đầy đủ cơ sở để triển khai, tỉnh cần rà soát lại Quy hoạch, cơ chế chính sách, nhất là cơ chế thu hút đầu tư vào những lĩnh vực này.

Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp

Thứ tư, đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, quy mô lớn, công nghiệp xanh, tuần hoàn, phát triển bền vững.

Để trở thành tỉnh có công nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, đề nghị Thái Nguyên tập trung phát triển các ngành công nghiệp nền tảng mà tỉnh có thế mạnh bao gồm: công nghiệp luyện kim, cơ khí chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp vật liệu, công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản, công nghiệp điện - điện tử…, trong đó đặc biệt chú trọng thu hút các nhà đầu tư trong nước.

"Sáng nay tôi đi thăm nhà máy TNG thấy rất giỏi, có 20 năm thôi nhưng biến một doanh nghiệp rất khó khăn trở thành doanh nghiệp tầm cỡ quốc tế, không chỉ tiếp cận công nghệ mới mà còn làm chủ công nghệ, thậm chí đi bán công nghệ cho người khác. Đây là một tấm gương địa phương cần quan tâm", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ, một lần nữa nhấn mạnh những ngành công nghiệp nền tảng mà địa phương có thế mạnh cần ưu tiên thu hút và hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong nước.

Đặc biệt, tỉnh cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp, nhất là ngành công nghiệp cơ khí, chế biến chế tạo theo hướng đẩy mạnh các nhóm ngành, sản phẩm công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn, công nghệ sạch và sản xuất hàng xuất khẩu.

Tăng cường liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI trong quá trình đầu tư, bởi mục tiêu thu hút FDI là để có tính lan tỏa đối với khu vực trong nước, từng bước để các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Tập trung thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến sâu khoáng sản để tăng nguồn thu cho ngân sách, tạo nguyên liệu đầu vào cho các ngành cơ khí chế tạo, điện tử tại địa phương và trên cả nước. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ phục vụ các ngành công nghiệp chủ lực, thế mạnh của tỉnh và khu vực, đáp ứng nguyên liệu đầu vào các ngành sản xuất.

Chú trọng rà soát, hoàn thiện các cơ chế chính sách của địa phương, bảo đảm đồng bộ, khả thi; thúc đẩy đầu tư công để dẫn dắt đầu tư các nguồn lực xã hội cho phát triển hạ tầng các khu, cụm công nghiệp, nhất là ở khu vực phía Nam của tỉnh.

Chủ động triển khai Luật Đất đai 2024 để phát triển quỹ đất sạch, đủ lớn, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư có năng lực về tài chính, công nghệ và kinh nghiệm quản lý để triển khai các dự án lớn, tạo cú huých và động lực mới cho địa phương.

Có chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển các ngành chế biến nông, lâm sản và khai thác nguyên liệu sẵn có; chú trọng hình thành các cụm công nghiệp tại khu vực nông thôn, miền núi để giải quyết việc làm tại chỗ và thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các địa phương trong tỉnh.

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng phát biểu tại buổi làm việc

Đối với Thái Nguyên, công nghiệp chế biến gỗ là một trong những ngành chủ lực của công nghiệp địa phương, đề nghị tỉnh quan tâm để hướng dẫn, giúp các doanh nghiệp "thoát" được quy định EUDR của EU về chống phá rừng, nói cách khác là đảm bảo nguồn cung nguyên liệu, chứng minh được xuất xứ để không bị áp thuế ở mức cao. Không chỉ EU, tới đây các thị trường khác như Hoa Kỳ cũng sẽ tiến tới áp dụng những quy định này, do đó, bên cạnh công nghiệp gỗ, cả ngành công nghiệp chè, mật ong,... tất cả các sản phẩm liên quan đến trồng rừng đều cần quan tâm đến vấn đề này.

Gắn du lịch với thương mại và xuất khẩu tại chỗ

Thứ năm, về phát triển thương mại, tỉnh cần hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp địa phương, cần phải có chuyên gia để giúp doanh nghiệp tiếp cận, tận dụng tốt ưu đãi trong FTA. Đồng thời, chủ động xây dựng, quảng bá thương hiệu sản phẩm, chủ động xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của địa phương và doanh nghiệp. Các đơn vị thuộc Bộ Công Thương sẽ chung tay ở tất cả các khâu để hỗ trợ địa phương trong việc này.

Thái Nguyên có 48% độ che phủ rừng, vì thế cần chú trọng xây dựng và phát triển thị trường mua bán tín chỉ carbon.

"Chúng ta phải chuyển dịch năng lượng nhưng chắc chắn không thể chuyển đổi được 100% điện sạch, vậy các nhà sản xuất muốn có chứng chỉ xanh phải mua chứng chỉ carbon. Nếu Thái Nguyên nắm bắt tốt cơ hội, thì người trồng rừng, người dân sống ở khu vực này cũng có thêm nguồn thu, đặc biệt tỉnh cũng có thêm nguồn lực để đầu tư hạ tầng, phát triển năng lượng sạch trong tương lai".

Đặc biệt, địa phương có tiềm năng về du lịch, như du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch về nguồn,... do đó gắn du lịch với thương mại là một việc hết sức quan trọng, và gắn du lịch - thương mại với xuất khẩu tại chỗ lại càng quan trọng. Không chỉ có hàng trăm sản phẩm OCOP của Thái Nguyên, mà có hàng ngàn, hàng vạn sản phẩm của các tỉnh trong khu vực, nếu hội tụ được về đây thì có thể thúc đẩy xuất khẩu tại chỗ cho khách du lịch.

Thái Nguyên cũng có tiềm năng phát triển kinh tế ban đêm, sẽ góp phần thúc đẩy du lịch - thương mại và thúc đẩy xuất khẩu rất tốt, "Thái Nguyên không nên bỏ qua chi tiết này".

Tỉnh cần chú ý khai thác thêm những thị trường xuất khẩu mới, tập trung vào các ngành công nghiệp địa phương. Chú trọng phát triển logistics dựa trên những tiềm năng, thế mạnh sẵn có của các loại hình vận tải trên địa bàn và dựa trên vị trí địa kinh tế thuận lợi. Nếu phát triển logistics thì mới có thể thúc đẩy phát triển thương mại điện tử, gắn với đó cần tăng cường quản lý chặt chẽ vấn đề thu thuế từ hoạt động trên các sàn.

Củng cố, phát triển các kênh phân phối hàng hóa theo hướng văn minh, hiện đại; kết hợp hài hòa giữa phát triển các loại hình thương mại truyền thống gắn với phát triển thương mại điện tử. Chú trọng công tác xây dựng, quảng bá hình ảnh, thương hiệu ngành hàng, sản phẩm đặc trưng của địa phương

Quan tâm hơn cho đầu tư phát triển hạ tầng thương mại ở nông thôn, nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển thương mại giữa thành thị và nông thôn, miền núi.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng đề nghị Thái Nguyên khẩn trương triển khai chiến lược kích cầu tiêu dùng để thúc sản xuất và xuất khẩu.

Trong khuôn khổ Chương trình làm việc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cùng Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng đã chứng kiến lễ trao tặng Công trình nhà Hiệu bộ và nhà lớp học 2 tầng 8 phòng Trường Mầm non Trung tâm xã Khe Mo, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên của Tập đoàn Hòa Phát trị giá 10 tỷ đồng

Đối với 11 kiến nghị, đề xuất tỉnh Thái Nguyên đã nêu tại buổi làm việc, đại diện các đơn vị tham gia Đoàn công tác đã trao đổi, giải đáp cơ bản các kiến nghị của tỉnh. Bộ trưởng cho biết, sau buổi làm việc, Bộ Công Thương sẽ có văn bản kết luận chính thức, trong đó có trả lời cụ thể những kiến nghị, đề xuất của địa phương ở giác độ ngành Công Thương. Ngoài ra, có một số kiến nghị khác liên quan đến chức năng của các Bộ, ngành khác và thẩm quyền của Chính phủ, Bộ Công Thương sẽ tổng hợp, chuyển đến các Bộ, ngành liên quan để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền, đồng hành cùng địa phương tháo gỡ vướng mắc, thực hiện tốt các mục tiêu đã đề ra, xứng tầm là một trong những trung tâm công nghiệp hiện đại của Việt Nam.

Huyền My