Bộ Tài chính chuẩn bị cho vận hành thử nghiệm sàn giao dịch tín chỉ các -bon

Để chuẩn bị cho giai đoạn thí điểm vận hành thị trường các-bon từ năm 2025 đến 2028, ngày 17/7/2025 tại Hà Nội, Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP, UNOPS) tổ chức hội thảo tham vấn thuộc khuôn khổ Dự án Hỗ trợ kỹ thuật “Nâng cao năng lực cho Bộ Tài chính trong nghiên cứu mô hình và chuẩn bị vận hành thử nghiệm sàn giao dịch tín chỉ các-bon tại Việt Nam”.

Toàn cảnh hội thảo tham vấn

Hội thảo với sự tham dự của đại diện các Bộ, ngành: Tài chính, Nông nghiệp và Môi trường; Công Thương, Khoa học và Công nghệ, Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội, Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á; đại diện Đại sứ quán Vương quốc Anh, đơn vị tư vấn cùng hơn 70 đại biểu đến từ các doanh nghiệp, tổ chức tài chính…

Sàn giao dịch các-bon: Hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải

Hiện Việt Nam đang bước vào giai đoạn then chốt trong quá trình hiện thực hóa các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và chuyển dịch sang nền kinh tế car-bon thấp. Một trong những công cụ chính sách quan trọng trong lộ trình này là xây dựng và vận hành thị trường các-bon trong nước, với trọng tâm là phát triển sàn giao dịch tín chỉ các-bon.

Căn cứ vào Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 và các nghị định hướng dẫn, đặc biệt là Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP, Việt Nam đã hoàn thiện cơ sở pháp lý ban đầu cho việc hình thành và vận hành thị trường các-bon. Đặc biệt, Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam, đã xác định rõ lộ trình thực hiện theo hai giai đoạn: thí điểm (2025 – 2028) và vận hành chính thức từ năm 2029. Trong đó, Bộ Tài chính là cơ quan chủ trì nghiên cứu mô hình, thiết lập sàn giao dịch tín chỉ các-bon, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương trong quá trình vận hành thị trường.

Hiện Bộ Tài chính đang tích cực, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để trình Chính phủ ban hành Nghị định về sàn giao dịch các-bon, làm cơ sở triển khai giai đoạn thí điểm đến năm 2028.

Ông Trương Huỳnh Thắng - Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Tài chính

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trương Huỳnh Thắng, Phó Vụ trưởng, Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh: Việc xây dựng và vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon tập trung cho các ngành phát thải lớn là một bước đi chiến lược. Đây là cách tiếp cận phổ biến, được nhiều quốc gia áp dụng và chứng minh tính hiệu quả trong thực tế.

Theo ông Thắng, khi chính thức đi vào hoạt động, sàn giao dịch các-bon sẽ là thị trường tập trung, nơi các ngành phát thải lớn thực hiện mua bán tín chỉ các-bon. Công cụ này không chỉ giúp hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, mà còn tạo động lực để doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đầu tư vào giải pháp sản xuất sạch hơn, thân thiện với môi trường.

Cùng với đó, thị trường các-bon sẽ giúp phân bổ hiệu quả nguồn lực, thu hút đầu tư xanh, gia tăng nguồn thu cho các dự án khí hậu và quan trọng hơn là nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường khu vực và toàn cầu.

Theo ông Thắng, thị trường các-bon là một lĩnh vực hoàn toàn mới tại Việt Nam, do đó hội thảo ngày hôm nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là cơ hội để Bộ Tài chính cùng các cơ quan liên quan, cộng đồng doanh nghiệp và các bên tham gia thị trường cùng nhau chia sẻ thông tin, tiếp nhận kinh nghiệm quốc tế trong quản lý, vận hành, giám sát và phòng ngừa các rủi ro thao túng thị trường.

“Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được các ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, doanh nghiệp, các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan để hoàn thiện mô hình vận hành và khung thể chế cho sàn giao dịch các-bon trong thời gian tới”- ông Thắng nhấn mạnh.

Còn theo bà Adritha Subbiah, Quản lý Chương trình Khu vực, Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP): Sự kiện không chỉ nói đến mô hình vận hành thử nghiệm mà có cơ hội chia sẻ kết quả nghiên cứu mô hình cùng với sự phân tích của các chuyên gia quốc tế, khuyến nghị để sàn giao dịch tín chỉ các-bon hoạt động tốt nhất.

“Một sàn thiết kế tốt có thể sẽ thúc đẩy công tác thực hiện hiệu quả, chúng ta có thể học hỏi mô hình, kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực này, chúng tôi hy vọng chúng ta có một sàn giao dịch thiết kế phù hợp với Việt Nam”- bà Adritha Subbiah cho hay.

Chủ động chuẩn bị cho thị trường các-bon nội địa

Tại hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã chia sẻ kết quả đánh giá các mô hình sàn giao dịch các-bon đang vận hành hiệu quả tại Anh, California (Hoa Kỳ) và Trung Quốc, trong đó nhấn mạnh đến các khía cạnh thiết kế thể chế, cơ chế giám sát thị trường và phòng ngừa thao túng, cũng như vai trò của các tổ chức trung gian.

Giáo sư Michael Mehling – Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Năng lượng và Môi trường

Giáo sư Michael Mehling – Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Năng lượng và Môi trường (CEEPR), Viện Công nghệ Massachusetts (MIT),thành viên của Nhóm Tư vấn đã trình bày đánh giá toàn diện về kinh nghiệm vận hành sàn giao dịch các-bon tại Anh và California (Hoa Kỳ). Theo ông, bài học then chốt là phải xây dựng hệ thống giám sát giao dịch chặt chẽ, đảm bảo tính minh bạch, phòng ngừa rủi ro thao túng thị trường và bảo vệ nhà đầu tư.

Ở góc độ châu Á, Giáo sư Zhang Xiliang – Giám đốc Viện Năng lượng, Môi trường và Kinh tế, Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc), Chủ tịch Hiệp hội Giao dịch phát thải các-bon Trung Quốc chia sẻ kinh nghiệm triển khai thị trường các-bon lớn nhất thế giới tại Trung Quốc. Trong đó cơ chế giám sát và phòng chống thao túng thị trường sẽ là bài học quý giá cho Việt Nam.

Đồng thời, Giáo sư Zhang Xiliang cũng mạnh tầm quan trọng của hạ tầng dữ liệu, vai trò điều phối của cơ quan quản lý và tính linh hoạt trong thiết kế cơ chế đấu giá tín chỉ phát thải.

Bà Đặng Hồng Hạnh - Trưởng nhóm chuyên gia Tư vấn

Đối với bối cảnh Việt Nam, bà Đặng Hồng Hạnh – Giám đốc Điều hành Công ty Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC), Trưởng nhóm chuyên gia tư vấn đã trình bày khung mô hình vận hành đề xuất cho sàn giao dịch tín chỉ các-bon trong giai đoạn thí điểm. Theo đó, sàn sẽ được vận hành trên cơ sở kết nối với hệ thống đăng ký, kiểm kê và xác minh tín chỉ các-bon, đồng thời tích hợp các chức năng giao dịch, thanh toán, giám sát và công bố thông tin.

Tiến sĩ Hồ Công Hòa – Học viện Chính sách và Phát triển trình bày phân tích về tác động ban đầu của mô hình đề xuất, khẳng định sự cần thiết của các bước thử nghiệm để đảm bảo thị trường vận hành hiệu quả, an toàn, đúng pháp luật và phù hợp với năng lực thực tế của các bên tham gia.

Bài và ảnh: Thu Hường