Bổ sung chương trình 'trung học nghề' để phân luồng học sinh

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn.

Tiếp tục Phiên họp thứ 48, sáng ngày 13/8/2025, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Dự án luật gồm 9 chương, 45 điều, thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp; giao quyền chủ động, tự chủ nhiều hơn cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, cấp tỉnh và cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi luật như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý một số vấn đề.

Theo đó, về chương trình, trình độ đào tạo và văn bằng, chứng chỉ, việc bổ sung chương trình trung học nghề nhằm đáp ứng nhu cầu của người học hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông kết hợp với học nghề; góp phần thực hiện chủ trương phân luồng, liên thông trong giáo dục.

Tuy nhiên, cần xác định trung học nghề là chương trình thuộc hệ thống đào tạo nghề hay thuộc hệ thống giáo dục phổ thông hay tích hợp giữa hai hệ thống này. Cần làm rõ cơ sở xác định tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông.

Đại diện các bộ, ngành tham dự phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn.

Điều 6 dự thảo mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp (cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, hợp tác xã), tuy nhiên, chỉ tập trung quy định các cơ sở và chương trình chính quy (sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, trung học nghề).

Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định các hình thức, cơ sở đào tạo nghề thường xuyên, không chính quy.

Việc bổ sung cơ sở giáo dục đại học được đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp không chỉ căn cứ vào lĩnh vực, ngành, nghề đào tạo, mà cần tính đến yếu tố năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục để khai thác thế mạnh của các cơ sở giáo dục đại học, nhất là trường đại học ở địa phương được thành lập trên cơ sở nâng cấp hoặc sáp nhập từ trường cao đẳng, có lợi thế về đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đối với cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp (Điều 10), việc bỏ hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng. Đây là mô hình quản trị gắn với quá trình tự chủ, nhưng trên thực tế, nhiều hội đồng trường còn hình thức, quyền hạn và trách nhiệm chưa rõ ràng.

Tuy nhiên, cần nghiên cứu, quy định theo hướng giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục; tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ sở giáo dục.

Về hội đồng trường của cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục (Điều 13), Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị bổ sung cụm từ “cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục” vào tên Điều 13.

Ủy ban tán thành việc quy định Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục tư thục, tránh việc nhà đầu tư can thiệp quá sâu vào hoạt động chuyên môn của nhà trường, có thể dẫn tới đặt nặng yếu tố thương mại, không chú trọng chất lượng đào tạo.

Ngoài ra, cần quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm pháp lý của chủ tịch hội đồng trường, cơ cấu hợp lý thành phần hội đồng trường để bảo đảm vận hành hiệu quả.

Thường trực Ủy ban đề nghị rà soát, không quy định lại chính sách đối với giảng viên, giáo viên đã được quy định trong Luật Nhà giáo; chỉ quy định các chế độ, chính sách đặc thù.

Việc quy định giảng viên, giáo viên đồng cơ hữu là chức danh mới, địa vị pháp lý của đối tượng điều chỉnh này chưa thực sự rõ ràng, có thể dẫn đến những vướng mắc trong việc thực hiện các chế độ, chính sách về lương, bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác liên quan. Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc, làm rõ.

Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ vai trò và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tham gia xây dựng chương trình, giảng dạy, thực tập và đánh giá; làm rõ điều kiện để doanh nghiệp tham gia đào tạo giáo dục nghề nghiệp.

Về tài chính, tài sản, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ cơ chế tài chính, ưu đãi thuế, đất đai, tín dụng đồng bộ với quy định các luật chuyên ngành; quy định rõ hơn cơ chế, điều kiện và ưu đãi cụ thể để thúc đẩy mô hình hợp tác công tư. Làm rõ cơ sở để xác định "mức ưu đãi cao nhất" và "ưu đãi đặc biệt" trong chính sách ưu đãi tài chính.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu ngành Giáo dục và các cơ quan liên quan đẩy mạnh hợp tác công tư, hợp tác giữa Chính phủ, các bộ, ngành với doanh nghiệp, hội đoàn để giáo dục nghề nghiệp đa dạng...

Đỗ Như