'Bố già công nghệ' mang gánh nặng tài chính 500 tỷ USD vì Stargate

Mới vài tuần trước, nhà sáng lập Masayoshi Son của tập đoàn SoftBank còn đứng bên cạnh tổng thống Mỹ Donald Trump, công bố dự án Stargate. Liên doanh trí tuệ nhân tạo hợp tác với OpenAI có thể tiêu tốn 500 tỷ USD hoặc hơn. Giờ đây, đã đến lúc Son tìm cách huy động số tiền khổng lồ này.

Dự án khổng lồ, nhưng nguồn tiền từ đâu?

Theo nguồn tin thân cận, tỷ phú đang cân nhắc một chiến lược tài chính thường được sử dụng trong ngành dầu khí, gọi là “project financing” (tài trợ theo dự án). Mô hình này thường được áp dụng cho những dự án hạ tầng quy mô lớn như đường ống dẫn dầu xuyên Alaska.

Ưu điểm lớn nhất của mô hình này là thường yêu cầu ít vốn đầu tư ban đầu từ các nhà đầu tư chủ chốt và có thể dựa vào nguồn tài trợ dài hạn dựa trên dòng tiền kỳ vọng của dự án, theo Bloomberg.

SoftBank đang tìm cách tích hợp một số yếu tố của mô hình này vào Stargate. Dự án sẽ bao gồm nhiều trung tâm dữ liệu và hệ thống phát điện, theo nguồn tin giấu tên. Một trong các kịch bản được thảo luận là SoftBank, OpenAI và các đối tác Oracle, MGX của Abu Dhabi sẽ đóng góp khoảng 10% vốn chủ sở hữu và vay nợ phần lớn số tiền còn lại.

Dự án Stargate được công bố rầm rộ vào tháng trước, với tham vọng xây dựng hàng chục gigawatt năng lực tính toán. Trung tâm dữ liệu đầu tiên đã được khởi công tại Abilene, Texas. Stargate đang trong quá trình chọn lựa thêm nhiều địa điểm khác trên khắp nước Mỹ.

Donald Trump và CEO SoftBank Masayoshi Son tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.

Theo Masayoshi Son, kế hoạch là chi ngay 100 tỷ USD trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, cho đến nay, SoftBank vẫn chưa chốt được nguồn vốn cụ thể cho phần còn lại của dự án và đang trong quá trình tìm kiếm thêm các đối tác tài chính. Các cuộc thảo luận vẫn đang ở giai đoạn đầu và diễn ra trong bối cảnh thị trường AI đang trở nên cạnh tranh hơn bao giờ hết với sự xuất hiện của DeepSeek.

Ngoài ra, OpenAI cũng đang có một lời đề nghị mua lại ngoài mong muốn từ Elon Musk. Động thái này càng làm gia tăng sự bất ổn trong kế hoạch huy động vốn của Stargate.

Trên lý thuyết, tổng vốn chủ sở hữu 10% của Stargate tương đương khoảng 50 tỷ USD. Nếu SoftBank và OpenAI chia đều tỷ lệ sở hữu, mỗi bên có thể phải đầu tư từ 15-25 tỷ USD. Oracle và MGX sẽ đóng góp một phần nhỏ hơn, theo Bloomberg.

Tuy nhiên, trên thực tế, Stargate sẽ bao gồm một loạt các dự án trị giá hàng tỷ USD. Bên cạnh phần vốn chủ sở hữu, phần lớn khoản tài trợ sẽ được thực hiện theo từng dự án riêng lẻ. Các nguồn tin cho biết cấu trúc tài chính này rất phức tạp. SoftBank đang tìm cách giữ mức vốn chủ sở hữu ở 10%. Phần còn lại sẽ được tài trợ thông qua các khoản nợ theo từng dự án, Nikkei đưa tin.

SoftBank chịu áp lực tài chính từ Stargate

Là đơn vị chịu trách nhiệm huy động vốn cho Stargate, SoftBank có thể sử dụng các công cụ tài chính như cổ phiếu ưu đãi (preferred equity), tài trợ hạng hai (mezzanine debt) và các khoản vay ngân hàng cấp cao (senior bank loans) để huy động đủ tiền. Tỷ lệ giữa cổ phiếu ưu đãi và nợ sẽ phụ thuộc vào các nhà đầu tư bổ sung tham gia vào từng dự án cụ thể, có thể tập trung vào lĩnh vực chip bán dẫn hoặc máy chủ AI.

Với mô hình tài trợ dự án, một trong những kịch bản đang được cân nhắc có thể là 10% vốn cổ phần phổ thông, 20% vốn cổ phần ưu đãi và nợ thứ cấp, còn lại 70% từ vay ngân hàng. Một mô hình khác có thể là 10% cổ phần phổ thông, 40% cổ phần ưu đãi và nợ thứ cấp, còn lại 50% vay ngân hàng.

CEO SoftBank Masayoshi Son và CEO OpenAI Sam Altman tham dự một sự kiện AI cho các doanh nghiệp ở Tokyo vào ngày 3/2. Ảnh: Jo Miyaguchi.

Cả 2 mô hình này đều sử dụng tỷ lệ đòn bẩy tài chính rất cao, tương tự các dự án hạ tầng quy mô lớn như đường ống dẫn dầu, nhà máy điện hay mạng viễn thông. Tuy nhiên, nhờ vào lãi suất cực thấp của Nhật Bản và sự phổ biến của SoftBank đối với các nhà đầu tư trái phiếu cá nhân, gánh nặng tài chính có thể được giảm bớt, theo Bloomberg.

Hiện chưa có quyết định nào được đưa ra và các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra. SoftBank đang tiếp cận nhiều đối tác hơn. Các nhà đầu tư chủ chốt có thể chọn các hình thức tài trợ khác tùy theo điều kiện thị trường. Tính khả thi của mô hình này vẫn còn là câu hỏi, bởi các điều khoản tài trợ dự án thường phụ thuộc vào dòng tiền dự kiến của dự án. Trong khi đó, doanh thu từ các dịch vụ AI vẫn còn rất mơ hồ.

Tuần trước, tỷ phú Nhật Bản và CEO OpenAI Sam Altman đã có cuộc gặp với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba và Chủ tịch Samsung Jay Y. Lee nhằm vận động sự ủng hộ cho Stargate. “Tôi muốn mở rộng Stargate sang Nhật Bản”, Son phát biểu trong chặng đầu tiên của chuyến công du.

Theo các nhà phân tích của Bloomberg Intelligence, khoản đầu tư từ 15-25 tỷ USD của SoftBank vào OpenAI có thể là một canh bạc rủi ro, do xu hướng thị trường đang nghiêng về các mô hình AI mã nguồn mở giá rẻ. Cơn sốt DeepSeek càng cho thấy các doanh nghiệp đang ưu tiên khả năng tùy chỉnh, quyền kiểm soát và chi phí hợp lý.

Tuần này, SoftBank dự kiến báo lỗ khoảng 155 tỷ yên (tương đương 1 tỷ USD) trong quý III năm tài khóa 2024-2025, theo ước tính trung bình của 3 nhà phân tích do Bloomberg khảo sát. Quỹ Vision Fund của SoftBank cũng bị ảnh hưởng. Danh mục đầu tư công bị mất khoảng 700 triệu USD trong giai đoạn tháng 10-12/2024 do sụt giảm giá cổ phiếu của Coupang và Didi.

Thúy Liên