'Bịt' lỗ hổng pháp lý, không để quảng cáo sai sự thật

Người có ảnh hưởng phải chịu trách nhiệm liên đới

Trước đòi hỏi của thực tế, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đã bổ sung Điều 15a về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo - là một nội dung rất mới so với luật hiện hành.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tám, Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo nêu rõ: dự thảo luật đã được chỉnh lý Điều 15a gồm 3 khoản. Trong đó, khoản 1 quy định về quyền của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo; khoản 2 quy định về nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo nói chung; khoản 3 quy định về nghĩa vụ của người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo ngoài nghĩa vụ chung được quy định tại khoản 2, có một số nghĩa vụ đặc thù; bỏ quy định về nghĩa vụ phải trực tiếp sử dụng sản phẩm khi quảng cáo mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm bổ sung trên mạng xã hội do tính khả thi chưa cao, khó kiểm soát và thực hiện.

Các ĐBQH đều cho rằng, việc bổ sung quy định tại khoản 3, Điều 15a về nghĩa vụ của người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo là sự bổ sung rất kịp thời, phản ánh đúng thực tế phát triển mạnh mẽ của quảng cáo qua mạng xã hội.

ĐBQH Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Nhưng, để mang lại hiệu quả cao hơn, theo ĐBQH Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu), bên cạnh hoàn thiện các quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ quảng cáo, phát hành quảng cáo, người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người có ảnh hưởng tại dự thảo luật thì phải tăng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, bởi những tác động trực tiếp của nó đến tính mạng và sức khỏe của người dân.

“Chính phủ cần sớm sửa đổi Nghị định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, nâng mức phạt để bảo đảm tính răn đe, góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng, tài sản và quyền lợi của người tiêu dùng, tạo ra một môi trường quảng cáo lành mạnh và bình đẳng”, đại biểu đề nghị.

Cùng quan điểm này, ĐBQH Trần Khánh Thu (Thái Bình) đề nghị, cần rà soát, bổ sung vào dự thảo luật quy định về việc người có ảnh hưởng phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường vì hành động quảng cáo sai của mình.

ĐBQH Trần Khánh Thu (Thái Bình) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Dẫn lại kinh nghiệm của một số quốc gia, đại biểu Trần Khánh Thu cho biết, ở một số quốc gia, như Mỹ đã yêu cầu người nổi tiếng phải tiết lộ rõ ràng mối quan hệ tài chính với thương hiệu khi quảng cáo sản phẩm; quảng cáo phải trung thực, không gây hiểu lầm về hiệu quả hoặc tính năng của sản phẩm...

Hay như tại Hàn Quốc cũng cấm các hoạt động quảng cáo trá hình trên mạng xã hội, nếu vi phạm có thể bị phạt tối đa 2% doanh thu quảng cáo hoặc tối đa 500 triệu won (khoảng 8,7 tỷ đồng). Năm 2022, quốc gia này đã bổ sung quy định cấm nghệ sĩ làm gương mặt đại diện cho các hãng rượu để hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ.

Đại biểu Trần Khánh Thu cho rằng, các quy định nêu trên nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và bảo đảm tính trung thực trong hoạt động quảng cáo. Người nổi tiếng thì cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật khi tham gia quảng cáo để tránh hậu quả pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.

“Nếu người quảng cáo đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thẩm định hợp lý dựa trên giấy tờ hồ sơ pháp lý do doanh nghiệp cung cấp thì thông thường họ sẽ không bị xem là cố tình quảng cáo gian dối mà chủ doanh nghiệp hoặc người sản xuất sẽ phải chịu trách nhiệm chính”, đại biểu nêu quan điểm.

Phải có tiêu chí cụ thể để xác định về người có ảnh hưởng

Các ĐBQH Nguyễn Thị Huế (Bắc Kạn), Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu) nhấn mạnh, cần phải có cơ chế quản lý nghiêm đối với người nổi tiếng, người có ảnh hưởng. Bởi, những người này làm việc trong các cơ quan, tổ chức khi họ vi phạm quy định quảng cáo, đặc biệt là quảng cáo sai sự thật thì các cơ quan, tổ chức đó cần có cơ chế quản lý chặt chẽ.

Các đại biểu cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung quy chế hoạt động nội bộ, quy định cụ thể trách nhiệm về đạo đức nghề nghiệp khi tham gia hoạt động quảng cáo cũng như quy định rõ các hình thức xử lý vi phạm.

ĐBQH Nguyễn Thị Huế (Bắc Kạn) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Bên cạnh đó, theo đại biểu Huỳnh Thị Phúc, cần xem xét bổ sung trách nhiệm của Hội đồng thẩm định quảng cáo cùng với các nội dung đã được quy định tại các khoản 1, 2, 3 của Điều 9 để cơ bản bảo đảm rằng các bên có liên quan đều phải có trách nhiệm về hoạt động của cá nhân, tổ chức khi thực hiện nhiệm vụ.

Trên thực tế, khái niệm “người có ảnh hưởng” đã được quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Nghị định 55/2024/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng đã quy định cụ thể các tiêu chí về người có ảnh hưởng.

Dù vậy, từ những vụ việc sai phạm trong quảng cáo xảy ra thời gian qua, ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) nhận thấy, vướng nhất trong quảng cáo đó là người có ảnh hưởng tác động lên quảng cáo.

Bởi, theo quy định hiện hành, người có ảnh hưởng không chỉ là người có trình độ chuyên môn, năng lực liên quan đến hàng hóa, sản phẩm được quảng cáo, mà là người gây sự chú ý, có số lượng người theo dõi, người quan tâm lớn trên trang cá nhân.

ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

"Một hoa hậu hoặc một diễn viên chẳng biết gì về sản phẩm nhưng được mời quảng cáo vì hình ảnh người ta đẹp; song, những cá nhân này bảo người ta nắm được chất lượng thì rất khó".

Từ thực tế nêu trên, đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị, phải siết lại phạm vi của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người có ảnh hưởng. Đó chỉ có thể là những người có liên quan hoặc có trình độ năng lực liên quan đến sản phẩm mới được nhận quảng cáo.

Theo đại biểu, chỉ khi “siết” quy định như vậy mới siết được tình trạng quảng cáo sai, quảng cáo một cách tràn lan và những vụ việc xảy ra vừa qua.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đã tập trung đưa ra các quy định để giúp ngăn chặn hiệu quả hơn những sai phạm trong quảng cáo trên trang mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số, đáp ứng đòi hỏi của thực tế.

ĐBQH Trần Thị Thu Hằng (Đắk Nông) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Nhưng, trong thời gian gần đây, lực lượng chức năng đã liên tục phát hiện các vụ việc quảng cáo hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, không rõ xuất xứ, không đúng thực tế hoặc thổi phồng công dụng sản phẩm, như các vụ việc quảng cáo sữa giả của MC, biên tập viên, vụ việc quảng cáo của Quang Linh Vlog, Hằng du mục và mới đây nhất là sự việc được dư luận đặc biệt quan tâm về lòng xe điếu.

Do đó, để xử lý triệt để vấn đề này, ĐBQH Trần Thị Thu Hằng (Đắk Nông) đề nghị cần tiếp tục rà soát, đánh giá hạn chế, bất cập hiện hữu để bịt lỗ hổng pháp lý, cũng như có chế tài xử lý nghiêm khắc hơn, không để quảng cáo sai sự thật tiếp tục tồn tại.

Thanh Hải