Bình Dương giải bài toán khó: 'Cháy' bàn ghế và thiếu sân chơi (bài cuối)

Nhiều bàn ghế của các trường đã xuống cấp. Ảnh: T.L

Thiếu cơ sở vật chất

Ngay từ đầu năm học, nhiều trường nhận số học sinh đăng ký vượt dự kiến. Điển hình, Trường Tiểu học Bình An (TP Dĩ An) thay vì 1.200 học sinh như năm trước phải nhận gần 1.400 em trong năm học này. Số lớp tăng lên, trong khi việc đặt mua bàn ghế mới theo quy trình đấu thầu, phê duyệt ngân sách kéo dài. Nhiều bộ bàn ghế sử dụng đã lâu, xuống cấp, hư hỏng, phải sửa tạm.

Anh N.H.C. có con học ở Trường Tiểu học Lái Thiêu (TP Thuận An) chia sẻ: “Bàn ghế được thiết kế kiểu đa năng để học sinh bán trú vừa học vừa nằm ngủ trưa. Tuy nhiên, hiện nay nhiều bàn có bản lề hư hỏng, không thể tháo gập, nên chỉ dùng để ngồi học. Không ít học sinh buổi trưa phải ngủ bằng chiếu trên sàn nhà”.

Là trường chuẩn quốc gia, Trường Tiểu học Lái Thiêu cũng đối diện với tình trạng trên. Với đơn vị khác, thiếu bàn ghế, sân chơi diễn ra phổ biến. Lãnh đạo một số địa phương như TP Tân Uyên, TP Bến Cát cho biết, do tốc độ phát triển hạ tầng đô thị, ngân sách phải chia cho nhiều dự án giao thông, an sinh, y tế… dẫn tới đầu tư cho mua sắm trang thiết bị trường học chưa theo kịp thực tiễn.

Song song với thiếu bàn ghế, nhu cầu sân chơi, hoạt động ngoại khóa cũng trở nên cấp bách. Với chủ trương của Bộ GD&ĐT về dạy học theo Chương trình GDPT mới, học sinh cần không gian để thực hành, trải nghiệm, rèn luyện thể chất. Thế nhưng, ở nhiều trường thuộc khu vực trung tâm đô thị Bình Dương, diện tích khuôn viên trường có hạn, thậm chí phải xây thêm phòng học trên diện tích sân trường cũ.

Không ít trường THCS, THPT phải “tranh thủ” sân trường nhỏ hẹp làm nơi tập thể dục, tổ chức các buổi ngoại khóa. Điều này dẫn đến tình trạng chia ca hoặc luân phiên hoạt động, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục thể chất. Nhiều hội trại, sự kiện cấp trường buộc phải tổ chức tại nhà văn hóa khu phố, nhà thi đấu đa năng thuê ngoài, tốn thêm chi phí đi lại.

Ở cấp mầm non, tiểu học, sân chơi, đồ chơi ngoài trời đóng vai trò quan trọng để rèn luyện kỹ năng vận động, trí tuệ. Tuy nhiên, do quỹ đất hẹp, nhiều cơ sở buộc phải cắt xén khu vui chơi để tăng số phòng học. Hệ quả là học sinh có ít cơ hội tham gia các trò chơi sáng tạo, làm giảm hứng thú đến trường.

Ông Nguyễn Thanh Tâm - Chủ tịch UBND TP Thuận An cho biết: “Chúng tôi đã cố gắng huy động nguồn lực để thay mới bàn ghế, sửa chữa trường lớp cũ. Tuy nhiên, ngân sách phải dàn trải cho nhiều dự án. Quy trình phê duyệt mua sắm trang thiết bị tập trung còn khá phức tạp nên việc chậm trễ trong cải tạo, tu sửa trường lớp khó tránh khỏi.

Các trường học cần không gian để tổ chức nhiều sân chơi, hoạt động ngoại khóa cho học sinh. Ảnh: H.C

Tăng cường xã hội hóa và kết nối

Theo báo cáo của HĐND tỉnh Bình Dương, năm 2025 có ít nhất 27 công trình trường học cấp thiết được triển khai, tập trung ở các điểm nóng như Dĩ An, Thuận An, Tân Uyên. Dự án này đặt mục tiêu xây mới, mở rộng cơ sở vật chất, phòng học bộ môn, đồng thời bổ sung trang thiết bị hiện đại. Sở GD&ĐT tỉnh Bình Dương cũng khẳng định đang xây dựng kế hoạch dài hạn đến năm 2030, trong đó nhấn mạnh việc điều chỉnh quỹ đất, quy mô các trường học để phù hợp tốc độ tăng dân số.

Không chỉ phụ thuộc vào nguồn ngân sách Nhà nước, ngành Giáo dục Bình Dương còn kêu gọi các doanh nghiệp, tổ chức, nhà hảo tâm tham gia đóng góp xây dựng trường lớp, tài trợ trang thiết bị. Cùng đó, Luật Đất đai 2024 mở ra nhiều thuận lợi hơn cho việc giao đất, cho thuê đất xây dựng công trình xã hội hóa giáo dục.

Việc phối hợp với doanh nghiệp khu công nghiệp nhằm xây dựng trường nội bộ, trường “vệ tinh” gần nơi làm việc của công nhân cũng là hướng giải quyết tức thời, giảm tải cho hệ thống trường công. Nhiều địa phương cho biết sẽ cải tiến quy trình phê duyệt mua sắm, nhất là mua bàn ghế, thiết bị dạy học. Thay vì để từng trường tự làm hồ sơ, các đơn vị thống nhất nhu cầu chung rồi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt một lần, vừa tiết kiệm chi phí, vừa rút ngắn thời gian.

Theo khuyến cáo của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, mô hình “trường học đa năng” (có sân bóng, nhà thi đấu, phòng nghệ thuật, không gian hoạt động sáng tạo…) nên được nhân rộng tại các tỉnh công nghiệp hóa như Bình Dương. Việc đầu tư cơ sở vật chất này không chỉ dừng ở một dãy phòng học mà cần đồng bộ về sân chơi, khu thực hành, thư viện, đáp ứng cách tiếp cận toàn diện về giáo dục.

Trong hoàn cảnh trường không đủ sân bãi, việc liên kết với trung tâm thể thao, văn hóa của khu dân cư lân cận là giải pháp tạm thời được nhiều nơi áp dụng. Học sinh có thể có giờ học thể dục ở nhà thi đấu thành phố hoặc tổ chức sự kiện văn hóa tại trung tâm hội nghị gần trường. Để hiệu quả lâu dài, tỉnh Bình Dương khuyến khích các địa phương hỗ trợ chi phí thuê mướn, giảm thủ tục hành chính để các trường linh hoạt triển khai.

Cũng giống như đầu tư bàn ghế, thiết bị dạy học, mô hình xã hội hóa trong xây dựng sân chơi, công viên mini gắn với các khu dân cư đang được nhắc đến nhiều. Từ thực tế ở một số đô thị như TP Thủ Dầu Một, khi doanh nghiệp bất động sản xây khu công viên, hồ bơi, sân thể thao, trường học có thể được ưu tiên sử dụng trong một số khung giờ. Đây là cách tận dụng hạ tầng sẵn có, giảm tải cho ngân sách địa phương.

Trong bối cảnh hiện nay, Bình Dương trở thành “điểm sáng” về thu hút đầu tư và lao động nhập cư. Tuy nhiên, đi kèm với đó là bài toán quá tải trường lớp, thiếu bàn ghế, hạn chế sân chơi. Giải quyết những vấn đề này không chỉ bảo đảm quyền lợi học tập và phát triển toàn diện của học sinh, mà còn là yếu tố cốt lõi để tỉnh duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Hồng Cường