Bí quyết làm bài môn Ngữ văn đạt điểm cao trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025

Thí sinh phấn khởi sau khi hoàn thành môn thi tại kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2014. (Ảnh: THÚY QUỲNH)

Trước thay đổi này, giáo viên dạy môn Ngữ văn đã chủ động điều chỉnh phương pháp ôn tập để học sinh thích nghi tốt hơn với cấu trúc đề thi mới và nêu ra một số bí quyết giúp học sinh làm bài đạt điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Chủ động làm quen với ngữ liệu ngoài sách giáo khoa

Khác với những năm trước, đề thi Ngữ văn năm nay được thiết kế mở hơn, với ngữ liệu có thể không nằm trong sách giáo khoa. Tuy nhiên, theo cô giáo Hoàng Thị Hồng Minh, giáo viên môn Ngữ văn Trường THPT Thuận Thành 1, Bắc Ninh, chia sẻ: Điều này không còn quá mới mẻ với học sinh. Từ lớp 10, các em đã được tiếp cận với dạng đề có ngữ liệu ngoài thông qua các bài kiểm tra định kỳ và kỳ thi khảo sát. Nhờ đó, học sinh bước vào giai đoạn ôn thi lớp 12 với tâm thế vững vàng, không còn bỡ ngỡ khi gặp văn bản mới trong đề thi.

Dù vậy, để đạt kết quả cao, việc ôn tập không chỉ dừng ở làm quen với văn bản, mà cần đi sâu vào rèn luyện kỹ năng làm bài. Giáo viên chủ yếu tập trung hướng dẫn học sinh cách trả lời từng dạng câu hỏi trong cấu trúc đề thi, đặc biệt là tăng cường luyện viết và chấm chữa bài cụ thể để giúp các em nâng cao kỹ năng diễn đạt và lập luận.

Ngoài ra, giáo viên thường xuyên cho học sinh luyện đề với những tác phẩm văn học nằm ngoài sách giáo khoa, giúp học sinh tiếp cận thêm nhiều ngữ liệu mới, đồng thời nắm vững đặc trưng thể loại để xử lý hiệu quả các yêu cầu trong đề.

Trong bối cảnh đề thi có thể sử dụng ngữ liệu mới, học sinh cần được rèn luyện một loạt kỹ năng như: đọc và phân tích đề, trả lời câu hỏi Đọc hiểu, viết bài đúng kiểu bài, phân tích và tổng hợp vấn đề. Đặc biệt, kỹ năng liên hệ, kết nối nội dung văn học với đời sống và trải nghiệm cá nhân sẽ giúp bài viết trở nên sâu sắc và có chiều sâu hơn.

Cũng theo cô giáo Hoàng Thị Hồng Minh, để làm tốt bài thi Ngữ văn, học sinh cần lưu ý một số điểm quan trọng: Trước hết là đọc kỹ đề bài, xác định đúng yêu cầu và phạm vi kiến thức cần triển khai. Ở phần đọc hiểu, cần trả lời ngắn gọn, rõ ràng và đúng trọng tâm. Với phần Viết, học sinh phải bảo đảm đúng dung lượng bài viết theo yêu cầu (đoạn văn khoảng 200 chữ, bài văn khoảng 600 chữ), đồng thời lập dàn ý rõ ràng trước khi viết để bảo đảm bố cục mạch lạc.

Khi viết đoạn hoặc bài nghị luận xã hội, cần kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng, khuyến khích thể hiện quan điểm cá nhân một cách thuyết phục. Đối với bài nghị luận văn học, học sinh cần làm nổi bật đặc trưng thể loại và biết vận dụng kiến thức lý luận văn học một cách hợp lý. Trình bày bài viết rõ ràng, sạch đẹp, tránh mắc lỗi chính tả và lỗi diễn đạt cũng là yếu tố quan trọng.

Việc học Ngữ văn không chỉ để thi mà còn là cơ hội để học sinh rèn tư duy, nâng cao khả năng diễn đạt và cảm nhận cuộc sống. Khi được ôn luyện bài bản, học đúng cách và có định hướng rõ ràng, các em hoàn toàn có thể tự tin bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT với kết quả xứng đáng.

Thay đổi phương pháp ôn tập để thích ứng đề thi

Trong khi đó, cô giáo Nguyễn Nguyệt Nga, giáo viên môn Ngữ văn, Trường THPT Việt Đức (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội), cho biết: Với việc đề thi Ngữ văn năm nay có thể sử dụng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa, phương pháp ôn tập sẽ cần có điều chỉnh đáng kể so với năm trước. Nếu như trước đây, học sinh chủ yếu học và ôn các văn bản quen thuộc trong sách giáo khoa, tập trung ghi nhớ nội dung, thì nay, việc đưa vào văn bản ngoài sách yêu cầu các em phải biết vận dụng linh hoạt kiến thức và kỹ năng đã học.

Trước thay đổi này, học sinh cần nắm chắc kiến thức về thể loại và kiểu văn bản thay vì học thuộc từng văn bản cụ thể. Đồng thời, cần tăng cường luyện tập kỹ năng đọc hiểu và viết với các văn bản ngoài sách giáo khoa, đặc biệt là những văn bản tương đương về thể loại, nội dung với các tác phẩm đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 11 và 12. Quá trình luyện tập cũng cần chú trọng đến việc nhận diện và phân tích các yếu tố thể loại, nội dung và nghệ thuật của văn bản ngoài sách giáo khoa, kỹ năng then chốt giúp học sinh chủ động trước các dạng đề mới.

So với những năm trước, kỳ thi năm nay đòi hỏi học sinh có sự thích nghi rõ rệt với cách ra đề mới. Trước đây, học sinh chủ yếu ôn tập các văn bản đã học trong sách giáo khoa, làm quen với đề bài quen thuộc. Còn hiện tại, khi đề thi sử dụng văn bản ngoài sách giáo khoa, học sinh phải vận dụng tổng hợp kiến thức và kỹ năng đã được trang bị.

Điều này đồng nghĩa, học sinh cần nắm vững kiến thức về thể loại và kiểu văn bản, thay vì học thuộc nội dung từng văn bản cụ thể. Bên cạnh đó, cần tăng cường luyện tập đọc hiểu và viết với các văn bản ngoài sách giáo khoa, đặc biệt là văn bản tương đương với các tác phẩm đã học ở lớp 11 và 12.

Chia sẻ thêm về cách làm bài hiệu quả, cô giáo Nguyệt Nga nhấn mạnh: Học sinh cần ôn tập theo đúng định hướng và phương pháp phù hợp theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Với phần đọc hiểu, các em nên rèn kỹ năng đọc kỹ văn bản, xác định rõ yêu cầu của từng câu hỏi theo các mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng và trả lời theo đúng mức độ đó. Thí dụ, ở câu hỏi ở mức độ nhận biết, học sinh chỉ cần trả lời ngắn gọn, đúng thông tin, không cần phân tích, giải thích.

Ở phần viết, học sinh cần chú ý bảo đảm đúng hình thức đoạn văn hoặc bài văn, chú ý dung lượng phù hợp với yêu cầu của đề: khoảng 200 chữ cho đoạn văn và 600 chữ cho bài văn.

Trong bối cảnh đề thi có ngữ liệu mới, học sinh cần phát triển một loạt kỹ năng quan trọng, bắt đầu từ kỹ năng đọc hiểu. Cô Nguyệt Nga cho rằng học sinh nên thực hành làm nhiều bài tập đọc hiểu với các ngữ liệu ngoài sách giáo khoa, những ngữ liệu này theo yêu cầu thể loại, kiểu văn bản của chương trình, tương đương các văn bản trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11, 12.

Một phần quan trọng khác là kỹ năng viết đoạn nghị luận văn học, học sinh cần rèn luyện từ cách viết câu mở đoạn, thân đoạn đến kết đoạn sao cho rõ ý, đúng yêu cầu và mạch lạc. Song song với đó, cần luyện tập kỹ năng viết bài nghị luận xã hội, đặc biệt là các bước như phân tích đề, tìm ý, lập dàn ý, viết mở bài, thân bài và kết bài. Khi thành thạo các kỹ năng thành phần này, học sinh sẽ viết bài mạch lạc, có chiều sâu và thể hiện được chính kiến cá nhân, một yêu cầu quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Nguyễn Thúy Quỳnh