Bí ẩn về trận cờ vua gây tranh cãi nhất mọi thời đại - Kỳ 1

Kỳ 1: Hai kỳ thủ, hai phong cách

Theo kênh CNN, Giải vô địch cờ vua thế giới 1984-1985 giữa nhà vô địch bảo vệ danh hiệu Anatoly Karpov và người thách đấu Garry Kasparov đã bị hủy bỏ sau 48 ván đấu, làm dấy lên những cuộc tranh luận vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay.

Karpov (trái) và Kasparov trong Giải vô địch cờ vua thế giới 1984-1985. Ảnh: Wikipedia

Trận đấu kéo dài 5 tháng không chỉ là một cuộc đấu về kỹ năng mà là cuộc chiến về tính cách, chính trị và hệ tư tưởng trong lòng Liên Xô. Ngoài ra, còn có những tin đồn về sự tham gia của cơ quan tình báo Liên Xô KGB.

Ở một giai đoạn nào đó, trận đấu cờ vua này mang ý nghĩa biểu tượng, với nhận thức rằng kết quả của trận đấu sẽ phản ánh tương lai của Liên Xô nói chung.

Nếu Karpov thắng, đó sẽ là dấu hiệu của sự sống còn cho thế hệ cũ Liên Xô. Nếu Kasparov thắng, đó sẽ là sự khẳng định rằng thời cuộc đang thay đổi, rằng điều gì đó mới mẻ đang đến gần.

Nhưng trận đấu lại bị hủy bỏ, không có người chiến thắng, sau 48 ván đấu gian khổ.

Vào thời điểm diễn ra trận đấu, Karpov có chỉ số ELO của Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE) là 2720, trong khi Kasparov theo sát với chỉ số 2700. Tuy nhiên, có sự chênh lệch lớn về tuổi tác giữa hai kỳ thủ, khi Karpov 34 tuổi, lớn hơn đối thủ 12 tuổi.

Về mức độ phổ biến, cờ vua ở Liên Xô được ví như bóng bầu dục ở Mỹ.

Cờ vua còn hơn cả một môn thể thao. Cờ vua ở Liên Xô giống như một tôn giáo. Môn này không chỉ là một trò chơi với 64 ô vuông và 32 quân cờ.

Nhưng cái tên như Karpov, Mikhail Tal, Tigran Petrosian đều được mọi người biết đến, ngay cả những người chưa bao giờ chơi cờ vua.

Sự thống trị của các kỳ thủ Liên Xô trong nửa cuối thế kỷ 20 thật khó có thể tả xiết. FIDE đã tổ chức trận vô địch thế giới đầu tiên vào năm 1948 và từ đó đến cuối thế kỷ, đã có 23 trận đấu vô địch được tổ chức. Chỉ có một người không phải là công dân Liên Xô hoặc không phải là người từng là người Liên Xô giành chiến thắng. Đó là Bobby Fischer năm 1972.

Dưới thời các nhân vật như Nikita Khrushchev, Leonid Brezhnev và Yuri Andropov, Liên Xô quảng bá mạnh mẽ hình ảnh của những vận động viên hàng đầu như ngôi sao khúc côn cầu trên băng Vladislav Tretiak và thủ môn bóng đá Lev Yashin.

Liên Xô đặc biệt chăm sóc các kỳ thủ cờ vua. Điều kiện dành cho các kỳ thủ thật sự khác biệt, không thể so sánh với các giải đấu ở phương Tây. Họ được hưởng quyền tự do tuyệt đối tại tất cả các nhà hàng, khách sạn, với các khoản tiền thưởng không thể tin được bằng đô la và ngoại tệ. Đó là một hiện tượng ở Liên Xô.

Đến năm 1984, Karpov – người ba lần vô địch thế giới và là biểu tượng của các lý tưởng Liên Xô – đã là tài sản quý giá trong suốt một thập kỷ.

Karpov là người ở Ural và anh trở thành đại diện cho Liên Xô. Người dân nước này ngưỡng mộ anh và coi anh như một vị thần.

Là một trong số ít kỳ thủ Liên Xô có thể tham gia các giải đấu ở nước ngoài và nhận tiền thưởng bằng tiền tệ địa phương, Karpov cũng là một trong những người giàu có nhất trong cả nước.

Karpov là một trong ba người duy nhất trong toàn Liên Xô có một chiếc xe Mercedes. Một là Brezhnev, hai là ca sĩ Vladimir Vysotsky và người thứ ba là Karpov.

Những đặc quyền mà Karpov được hưởng khiến người ta không thể tưởng tượng nổi. Không có ai ở Liên Xô có thể so sánh với anh.

Mặt khác, Kasparov lại hoàn toàn được nhìn nhận một cách khác biệt. Kasparov có một vài điểm yếu trong mắt các lãnh đạo Đảng và ban thể thao. Cụ thể là, Kasparov không phải là người Liên Xô, Kasparov có một nửa dòng máu Do Thái và một nửa dòng máu Armenia. Anh đến từ Baku. Khi đó, Liên Xô rất kì thị người Do Thái.

Mặc dù có một số mối quan hệ với Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Azerbaijan mà sau này là Tổng thống Azerbaijan Heydar Aliyev, nhưng đối thủ trẻ này không trung thành với Đảng như Karpov.

Vào thời điểm đó ở Liên Xô, mọi người đều biết rằng Kasparov là người trẻ, đầy tham vọng. Không phải là một người bất đồng chính kiến, mà là người đại diện cho làn sóng mới. Bạn bè của anh là các diễn viên, không phải là những người bất đồng, mặc dù cũng có những người bất đồng và không ủng hộ chế độ. Trong khi đó, Karpov là người bảo vệ cứng rắn của xã hội Liên Xô vào thời điểm đó.

Quan điểm của Karpov và của Kasparov đều thể hiện trong lối chơi cờ của họ.

Ông Andrew Soltis, đại kiện tướng cờ vua người Mỹ và nhà sử học cờ vua, nói với CNN Sport: “Có điều gì đó như cuộc đối đầu của những người khổng lồ, xét theo phong cách chơi. Kasparov đại diện cho phong cách chơi cờ quyết liệt và năng động hơn. Anh tạo nên sự tương phản với Karpov, người bảo thủ hơn. Karpov thường chơi kiểu chờ đợi. Anh sẽ cải thiện vị thế của mình dần dần cho đến khi trở nên áp đảo. Karpov hiếm khi thắng một ván cờ trong chưa tới 30 nước đi. Kasparov thì thích chiến thắng nhanh chóng. Không ai là người trung lập. Người ta hoặc là hâm mộ Karpov hoặc là hâm mộ Kasparov. Không có quan điểm trung lập nào cả”.

Đón đọc kỳ cuối: Diễn biến cuộc đấu kịch tính

Thùy Dương/Báo Tin tức (CNN)